Aspan álemindegi on kúndik sapardan soń, senbi kúni Aıdyn Aıymbetov serikterimen Jer betine oraldy. Serikteri — reseılik Gennadıı Padalka jáne danıalyq Andreas Mogensen. Úsheýin kótergen kapsýla Qaraǵandy oblysynyń aýmaǵyna sátti qondy. Ǵaryshkerler Jezqazǵan qalasynan ońtústik-shyǵys baǵytqa qaraı 146 shaqyrym jerge tústi.
Jezqazǵan dalasyna qonǵan ǵaryshkerlerdi kútip alýshylardyń qatarynda qazaqstandyq ǵaryshker Aıdyn Aıymbetovtiń uly Ámir de boldy.
Úsh ǵaryshkerdi Elorda áýejaıynda Memleket basshysy Nursultan Nazarbaevtyń ózi arnaıy kútip aldy.
— Biz barshamyz sizderdiń aman-esen oralǵandaryńyzdy tiledik. Árıne, barlyq Qazaqstan halqy bizdiń úshinshi ǵaryshkerimiz Aıdynnyń sátti oralýyn kútti. Baıqońyr ǵarysh aılaǵynyń mereıtoıly jylynda bul óte aıryqsha máni bar oqıǵa. 1960 jyly álemdegi eń iri ǵarysh aılaǵy bolyp sanalatyn «Baıqońyrdyń» qurylysy bastaldy. Dál osy jerden adam jerdiń tartylys kúshin eńserip, alǵashqy jer serigi, birinshi adam ǵaryshqa ushty. Sodan beri biz «Baıqońyr» ǵarysh aılaǵynan ǵaryshqa ushqan adamdardyń barlyǵyn ózimizdiń jerlesterimizdeı qabyldaımyz. Ǵaryshkerlerdiń aman-esen oralýyna sizdermen birge qýanyp, jyly qabyldaımyz, — dedi Prezıdent.
Memleket basshysy óz sózinde Aıdyn Aıymbetovtiń ǵaryshtaǵy zertteýleri elimizge úlken paıdasyn tıgizgenin áńgimeledi.
— «Baıqońyr» ǵarysh aılaǵy Qazaqstan jerinde bolǵannan keıin, biz ǵaryshtyq memleketterdiń qataryna kiremiz. Sonymen birge, elimizdiń aspandaǵy jer serikteri bar. Onyń barlyǵy tıisti jumystardy atqaryp jatyr. Aıdyn ǵaryshqa beker kóterilgen joq, ıaǵnı ol ǵylymı zertteý jumystaryn júrgizdi. Sáıkesinshe, bul zertteýlerdiń bizge úlken paıdasy bar, — dedi Prezıdent. Osy oraıda Memleket basshysy dúnıejúzinde 200-den astam memleket bar ekenin, alaıda olardyń basym bóliginde ózderiniń ǵaryshkerlerin ushyrýǵa múmkindikteri joq ekenin atap ótti.
— Dúnıejúzi elderiniń biren-sarany ǵana bolmasa, barlyǵy birdeı ǵaryshkerlerin zeńgir kókke ushyra almaı otyr. Mundaı baq bizge buıyrǵan. «Roskosmostyń» qoldaýy arqyly ǵaryshkerlerdi oqytyp, ushyrdyq. Birinshi ǵaryshkerimiz — Toqtar, ekinshisi — Talǵat, úshinshisi — Aıdyn. Biz óte qýanyshtymyz.
Ǵylymı jaǵynan, tehnıkalyq órkendeý turǵysynda ǵaryshtyq zertteýlermen aınalysqan óte durys. Biz Reseımen osy jumysty ári qaraı jalǵastyra beretin bolamyz. Buǵan shyqqan shyǵyn ǵylymı zertteýler men Qazaqstannyń ataǵy úshin qaıtyp keledi dep sanaımyn, — dep túıindedi sózin Nursultan Nazarbaev.
Kezdesý barysynda sóz alǵan Aıdyn Aıymbetov Elbasy Nursultan Nazarbaevqa rızashylyǵyn bildirdi.
— Prezıdent myrza, maǵan artqan úlken senimińizge raqmet aıtamyn. Jáne qoldaý kórsetken Qazaqstan halqyna alǵysym zor. Josparlaǵan synaqtar sátti oryndaldy.
Nursultan Ábishuly, Sizdiń basshylyǵyńyzben bizdiń elimiz alǵa jyljyp, ǵarysh salasy damyp kele jatqandyǵyna óte qýanyshtymyn, — dedi ǵaryshker.
Aıta ketý kerek, Aıdyn Aıymbetov 2 qyrkúıekte «Soıýz TMA-16M» ǵarysh kemesimen Halyqaralyq ǵarysh stansasyna (HǴS) ushqan bolatyn.
«Aıdyn aspanda ne tyndyrdy?» Ol ǵaryshta 4 baǵyt boıynsha ǵylymı-zertteý jumystaryn júrgizdi. Mysaly, fızıka salasy boıynsha zertteýleri nátıje bere bastady. Ǵaryshker Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetiniń ǵalymdary júktegen jerústi jaǵdaıynda alýǵa kelmeıtin krıstaldardy synaqtan ótkizdi. Ǵalymdar 8 kún boıy Máskeýdegi HǴS-men tikeleı baılanysta bolyp, nátıjesinde Kýlonov krıstaldary atty jańa qurylymǵa qol jetkizdi. Qazir bul jańalyq Germanıada tanystyrylyp jatyr. «Bolashaqta osy plazmalyq krıstaldyń paıdasy zor bolady», — deıdi ǵalymdar.
Ekinshi baǵyt. Bıomedısına salasy. Bul baǵytta Adam jáne janýarlar fızıologıasy ınstıtýtynyń ǵalymdary ǵaryshkerdiń operatorlyq jumys qabileti, kúızelis jaǵdaıyndaǵy mıdyń jumysyna baqylaý júrgizdi.
Bul Toqtar Áýbákirovtiń ǵaryshtyq saparynan keıingi ekinshi tájirıbe.
Qazaq taǵamtaný akademıasynyń da Aıdynnyń zertteýlerinen úmiti zor. Olar alǵash ret ulttyq taǵamdardan jasalǵan qospalardyń ǵaryshta adam aǵzasyna sińirilýin synap otyr.
Ǵaryshkerdiń Kaspıı teńizine munaıdyń quıylýy, Aral óńirindegi shań-daýyldardy zertteýi de ekologıalyq ahýaldy jaqsartý úshin asa qajet. Qoryta aıtqanda, Aıymbetovtiń ǵaryshtaǵy on kúni ǵylymǵa úlken olja salmaq.
Bıografıalyq anyqtama
Aıdyn Aqanuly Aıymbetov 1972 jylǵy 27 shildede Almaty oblysynyń Taldyqorǵan qalasynda týǵan. 1993 jyly Armavırdegi joǵarǵy áskerı avıasıalyq ýchılısheni «joıýshy-ushqysh» mamandyǵy boıynsha bitirgen. Qazaqstan Respýblıkasy Áskerı-áýe qyzmetiniń polkovnıgi. 2002 jyly Reseı-Qazaqstan memleketaralyq birlesken ǵaryshqa ushý kelisimi aıasynda Máskeý qalasynda medısınalyq komısıadan ótken. 2012 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń №1304 qaýlysy negizinde oǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń ǵaryshkeri dárejesi berildi.
Internet materıaldary boıynsha ázirlendi.
qamshy silteıdi
derekkóz: qazaquni.kz
