Aı men kúndi kórýge asyǵyp jatqan joqpyn. Ol ekeýinen buryn anam men ákemdi saǵyndym. Ákeme degen saǵynyshty bylaı ysyraǵanda, anamnyń júreginiń lúpilin estigim keletinin kimge aıtyp jetkizsem eken. O, Uly Jappar ıe, sen jalǵyzssyń! Men nege jalǵyzbyn? Men seniń mahabbatpen jatarqan týyndyń edim ǵoı. Týyndyńda seniń jalǵyzdyqqa tán mineziń kórinis tapqany ma? Ózge sábılerdeı anamnyń júreginiń lúpilin tyńdaýdy maǵan nege buıyrta kórmediń? Meniń anamnyń qaıraty ystyq, aqyly nurly, júregi jyly shyǵar. Ol as kóringendi aýzyna tyǵyp, sóz kóringendi lepire bermeıtin bolar. Myna qursaqty erkelep, bar ekenimdi bildirip tepkilegim de kelmeıdi. Bul meniń keńistigim emes, demek meniń Otanym emes.  Mundaǵynyń barlyǵy men úshin jat. Meniń ata-anam qazir qaıda júr? Meni qursaq álemge shyǵaryp salyp bara jatqanda, anaý perishte: «Seni ata-anań Qudaıdan kózderiniń jasyn burshaqtatyp júrip surap aldy. Seniń atyń Tileýberdi bolatyn shyǵar »,- dep edi. Men appaq perishteniń sózine qatty qýanyp edim. Esimdi jıyp, qan tamyrlarymnyń soǵysyna qulaǵymdy tossam, múldem bóten qursaqta jatqanymdy uqtym. Selk ete tústim. Syrtqa qaraı ytqyp shyqqym keldi. Perishte qanattaryn qaǵyp, alyp kele jatqanda joldy anyqtap kórip almappyn. «Tilep alǵan bala bolasyń»- degenine máz bolyp kele bersem kerek. Alǵash selk ete túsip qozǵala qalǵanymda mynaý áıel qýanǵan da joq. «Oıpyrmaı, aıamastan tebýin qarashy, qurǵyrdyń» ,-dep sholaq oıyn sholtań etkize saldy. Túkke túsinsem buıyrmasyn? Men qalaı ǵana bóten ananyń qursaǵynda jatyrmyn? Álgi perishte qatelesti me eken? Olar qatelespeıdi ǵoı. Qatelikti tek qana pendeler jasaıdy. Sonda qalaı, meni anamnyń qursaǵyna alyp kele jatqanda jol ortada pendeler kılikken be? Olar bul iske qalaısha  aralasady? Múmkin emes qoı, ásilinde pende ataýlynyń kózine perishte kórinbeıtin... Endeshe meni shyǵaryp salyp kele jatqan aq perishteden pendeler meni tartyp alýy múmkin emes qoı. Basymnyń aýyryp turǵany-aı. Bárine mynaý áıeldiń ókpesine kirip-shyqqan tútin kináli. Bul áıel maǵan unamaıdy. Qanynda bir túrli kermek dám bar. Ylǵı kermek tatymaıdy. Kermek tatyǵan kúni ózi aıqaılap án salǵandy unatady. «Analaryń án salǵanda keremet bir kúı keshesińder»,- dep edi. Men qannan qyshqyl dám sezile bastaǵannan-aq darynsyz ánshiniń sarań sazyna qulaq túretinimdi bilip aldym. Bul kúni ánshisymaq áıeldiń ókpesine tútin burynǵydan da kóp kiredi. Men sondyqtan bul jerdi jek kóremin. Qursaqty ǵajaıypqa toly jumbaq álem dep elestetkenmin. Jumaqtan keıingi janǵa jaıly meken osy bolar dep oılaýshy edim.Týylmaı jatyp anamnan aırylyp qaldym.

Aıtolqyn ákesi men sheshesiniń úkilep ósirgen úmiti bolatyn. Adamzattyń birneshe ǵasyr buryn topshylap, syzbasyn jasap qoıǵan erejesi boıynsha ol da turmysqa shyqty. Aıaýly jarǵa, ardaqty kelinge aınaldy. Kelin bolýdyń jóni bólek te, ana atanýdyń joly bir basqa eken. Alǵashqy jyldary «Kelin, ne jańalyǵyń bar» degen sóz buǵan onsha aýyr tımeıtin. Biraq ýaqyt ótken saıyn bul suraq shyńyraýlana berdi. «Ulymyz jalǵyz edi, túge. Qursaǵyń qýrap qalmasa, bir shıki ókpeni shyńǵyrtyp qoıatyn jóniń bar edi ǵoı» degen zildi sózder bunyń appaq jamalyn móldir tamshymen tilgilep ótetin. «Eligim-aý, eldiń sózin elegeniń ne?» dep eljirep turatyn eriniń de kóńilin sóz buza bastady ma eken, aptalap úıge qonbaıtyndy shyǵardy. Janarynan ytqylaǵan ystyq jasty qus jastyqqa tamyzýdan túk shyqpaıtynyn túsingen kelinshek tórkinine barýdy uıǵardy. Anaý bir jyly ákesi men sheshesi kelip, «Uldaryńyzdyń jalǵyz ekenin bilemiz, balanyń baǵyn baılamaıyq degen sheshimmen qyzymyzdy alyp ketýge keldik» degen sózin qaıyn atasy toıtaryp tastaǵan. «Balam jalǵyz bolsa, jaratýshy jar bolar, kelinim jaman dedim be? Allanyń aldynda qıylǵan aq nekeni balasyzdyqqa bola buzǵandy qup kómeımin. Ólgeli turǵan eshkim joq qoı, nege sonsha asyǵasyńdar. Buıyrtqan kúni men de qalja soıarmyn»,- degen atasy. Bul sóz Aıtolqynnyń enesine unamaǵanymen Erjandy taǵy bir serpiltip tastaǵan. Biraq odan beri de kún uıasyna talaı ret qonaqtady. Endigi rette kelinshek ákesinen aqsha surap, balaly bolýdyń basqa da joldaryn qarastyrmaqshy. Oıyn aıtyp kórip edi Erjan tóteden jol tapqanyna qýanǵan sekildi. Aıtolqyn ákesiniń de jıen bolsa da, bir nemereni ıiskegisi keletinin biledi. Anasy da qyzyn óte jaqsy túsinedi. Yzǵarly Jeltoqsannyń soıylynan keıin qursaq kótere almaı qalǵan ana Aıtolqyndy sol seksen altynshy jylǵa deıin ómirge alyp kelip úlgergenine Táńirine Táýbe aıtýmen bolatyn. Balaǵa zar bolýdyń qandaılyq ekenin bir kisideı uǵatyn.

**

Burynǵydaı emes, Aıtolqynnyń talpynysyna Erjan enjarlyq tanytýdy qoıdy. Dárigerlik tekserýdiń barlyǵynan ótip, ataýly kúni ekeýi jatyryn toǵyz aıǵa jalǵa beretin adamdy tapty. Bulardyń balalary jaldamaly jatyrda ósip-damıtyn bolady. Bastysy bala ózderiniki. Jatyryn jalǵa berýshi jıyrma jastaǵy ǵana kelinshek. Buryn kúıeýde bolǵan. Bala da taýyp kórgen. Óziniń aıtýynsha aýylda júrgen kezinde beıtanys bireý alyp qashyp ketipti-mys.  Bara salyp bir jyldan keıin balaly bolypty, kúıeýimen pikiri men kózqarasy sáıkes kelmeı ajyrasyp ketipti. Balasyn qaıyn jurty bermeı qoıypty. Óziniń balasyn saǵynyp júrgen kelinshek bundaı usynysty qabyldaýdy mártebe sanaıtynyn jetkizdi. Biraq Aıtolqyn sózin uzyn-sonar sozbaqtap jóneletin kelinshekti toıtaryp tastady: «Mártebe sanamaı-aq qoı. Sen tek toǵyz aıǵa qursaǵyńdy jalǵa berýshi ǵanasyń. Bul meniń balam. Kúıeýim ekeýmizdiń kletkamyzdan jaralǵan, uqtyń ba?» Jaldanýshy sózin sap tyıdy. Rasynda Alyp shahardyń qaq tórindegi «altyn teksheden» bir bólmeli úı alyp berýge kelisken myna muńlyqqa qarsy shyǵýdyń qajeti shamaly edi.

Jas jatyr ıesin ýaqytynda dárigerlik tekserýden ótkizip, qajet degen dárýmendi dárigerdiń aýzynan qaǵyp alyp, qaımana bireýdiń aýzyna tosa qoıýdy Aıtolqyn qıynysynbady. Ómirge deni saý bala kelgenin tilep júr. Ǵylymnyń osynshalyqty múmkindik týdyra alatyn dáýirde ǵumyr keshý- qandaı ǵanıbet. Endi sálden keıin ol da baýyryna bala qysady, jumaqtyń juparyn ıiskeıtin bolady. Qyzyǵy basqa áıelderdiń balalary sekildi emes, «eki ananyń» balasy jynysyn bildirmeı teris qarap jatqandy jaqsy kóredi. Jaldamaly anasyn ary sekirtip, uzaq júrgizip sharshatyp baryp bala beri qaraıdy. Osylaısha dárigerge durys damyp kele jatqandyǵy jaıynda aqpar beredi de, teris aınala qoıady. Keıde jatyr ıesi onyń kóp qozǵalmaıtyndyǵy, tipti  teppeıtindigi týraly da shaǵymdanady. Júreginiń soǵysyn tyńdaǵan aq halattylar Aıtolqyndy sabasyna túsirgendeı bolady. Biraq armanshyl kelinshek jatyryn jalǵa bergen áıeldiń, kermek sý men kók tútinge qumarlyǵyn bilmeıtin. Arnaıy anketa toltyrǵanda jaman ádetten adamyn degen sózge senip edi... Tútinqumar onysyn jasyrmaı qaıtsin, múmkindikti múlt jibermeý kerek emes pe? Onyń ústine sonshalyqty qylmys jasadym dep eseptemeıdi. Jat ana «Qudaı-aı, taıaq tastasań men sekildilerge tıedi ǵoı. Sondaı da saýal qosady eken , anketasymaǵyna...» dep oılaǵan.

**

Sol aıdy da, kúndi de kórmeı-aq qoısam qaıtedi? Anamdy kórý baqyty mańdaıyma jazylmaǵan meniń aı ne teńim? Aýaly keńistikte aı sondaı ajarly keıipke enedi, sútteı appaq, ǵarshydaı tartymdy dep estigenmin. Biraq qolqany qaýyp, ókpeni qaraıtqan tútin-aýa aıǵa anaý aıtqandaı ajar syılaıdy degenge kúmandanaıyn dedim. Qursaq álemge adaspaı túsýim kerek edi, keń dúnıede tipti eseńgireıtin shyǵarmyn. Joq! Men keń dúnıege bara almaımyn. Men myna áıeldiń balasy bolǵym kelmeıdi. «Perishte, perishte, meni sýly keńistikten alyp ketshi, ótinemin!»

**

Óli týylǵan balany qushaqtap aǵyl da tegil jylaǵan Aıtolqyn óksigin basa almaı eńkildep jatyr. «Aıtolqyn, saǵan ne boldy, pisimillá deshi»,- dep Erjan ıyǵynan julqyp qalǵanda, júreginiń túbine yp-ystyq qan tógilgendeı shym ete qaldy da, óń men tústiń arasynda qalǵanyn túsindi. Biraz jatty da, qursaq álemde qan jutyp ózin izdegen balasynyń oıyn sarapqa sala bastady. «Qudaı-aý, náresteli bolýǵa bir qadam qalǵanda adamnyń sanasy sansyraı bastaıdy eken-aý.» dep oılady.  Ózi toǵyz aı boıy kóterip, ishin syıpap erkelete almaǵanyna keıip júr edi, sonysy túsinde mazalaǵan bolýy kerek. «Qudaıym-aý, barlyǵynyń óńim emes, túsim bolyp shyqqany qandaı jaqsy boldy»,-dep kirpigine ilingen ystyq jasty suq saýsaǵymen túrip tastady. Osy kezde Erjannyń qara telefony bezek qaǵa jóneldi. Ekeýi de aıy- kúni jetip otyrǵan jatqursaqtyń perzenthanaǵa túskenin túsine qoıdy.

Aınur Tóleý