Almatynyń keptelisinde qyrqysyp, sabylyp júretin halyq. Aqyry ólimge de jetti. Almaty men ondaǵy kún sanap kóbeıip jatqan halyqtyń basyna bul zaýal túskeli qaı zaman. Bul máselelerdi sheshýge úkimet qulyqsyz. Úsh adamnyń ólimi men jolǵa 100 teńge tóleýge aıanǵan basbuzardy qosa esepke alǵanda, tórt shańyraq japa shekti.

Syrt qaraǵanda, jol apatyna bir ǵana adam kináli. Anyǵynda buǵan kóptegen faktor sebepker. Avtobýsta júrgizýshini judyryq ala júgiretin jolaýshydan qorǵaıtyn qorshaý joq. Ondaı tek troleıbýsta bar. Keshki qarbalas kezinde Almaty avtobýstaryna syǵylysyp kirseńiz, shynaıy Qazaqstanǵa tap bolasyz. Júrgizýshi men jolaýshy janjaly birinshi ret oryn alyp otyrǵan joq. Kepteliste halyq bir-birimen urysyp úırenip alǵan.

Ekinshi másele, aıaldamada halyqtyń qumyrsqadaı qujynap turýynyń sebebi, avtobýs tapshylyǵy. Jumys pen úıiniń arasynda shapqylaǵan adamdar kólik kútip entelep, jolǵa shyǵyp alady. Avtobýs kelip soqqanda jolda turǵandar es jıyp ta úlgermedi.

Qoǵamdyq kólikpen júretin adam sany azaımaıdy, tek kóbeıe beredi. Ákimdik bul máseleni sheshý úshin jańa kólikter aldyrdy. Biraq odan avtobýs sany pálendeı kóbeıe túspedi, tek eski dep tanylǵandardyń ornyn almastyrdy. «Avtobýs zıratynda» 800-den astam avtobýs tur. Eń eskisi 2010 jyly, jańalary 2018 jyly ákelingen. Ne degen sapasyz tehnıka deseńizshi. Bul avtobýstar júrýge jaramsyz jáne jóndeýge kelmeıdi eken.

Qyzyq, jyl saıyn avtobýs satyp alýdan jalyqpaıdy, biraq sonda da qashan qarasań avtobýs tapshy. Saıasatker Sanjar Boqaev muny júıeli jemqorlyq dep baǵalaıdy:

– Baýyrjan Baıbek Almatyǵa ákim bolǵan kezde avtobýs jáne troleıbýs avtoparkin «Green bus sompany» atty shymkenttik kúmándi bir kompanıaǵa tabystaǵan. Keıin tramvaı jolyn joıyp, 1113 jańa avtobýsty joǵary baǵamen satyp aldy. Quny 83 400 dollar suratyn kóliktiń baǵasy bizge kelgende belgisiz sebeppen 164 000 dollar bolyp ketedi. Solaı 200 avtobýs eki ese qymbat baǵaǵa satyp alyndy. 2019 jyly bular esepten shyǵarylyp, sol jyly qaıtadan aldyrtady. Sol jap-jańa avtobýstar da eki jyldan keıin jaramsyz dep tabylǵan. Kompanıa keıin bankrot dep tanylyp, úkimetke bir tıyn da qaıtarmady. Sheteldik tájirıbege súıensek, bir avtobýs keminde 7 jyl qyzmet etýge jaraıdy. Al bizde jóndeýge berilmeı, tikeleı turaqqa jiberiledi, deıdi ol.

Eń aýyr másele, Qazaqstandaǵy halyqtyń kedeıligi. Ash adam ashýlanshaq bolmaǵanda qaıtedi. Halyqtyń 84 paıyzynyń basynda qaryzy bar!

Qazaqtyń áıeli otbasyn asyraımyn dep avtobýs júrgizip júr. Qansha jumys istese de, jaǵdaıy bir jaqsarmaı-aq qoıǵan, jalyqqan, ábden taryqqan, qalaǵa kelip, ólmestiń kúnine tap bolǵan kedeı qazaq. Bul ózi qashanǵa sozylady eken?

Bılik halyqtyń shynaıy jaǵdaıyna nazar aýdarýy úshin áli qansha adam qurban bolýy kerek?