«تازا ءدىن»، «شىن ءتاۋحيدتى» ناسيحاتتاپ ءجۇرمىز دەيتىن كەي تەرىس اعىمدار اسىل دىنىمىزگە نۇقسان كەلتىرىپ، بۇلىك شىعارىپ جاتقانىن قۇلاعىمىز ەستىپ قانا قويماي، كوزىمىز دە كوردى. اقتوبە مەن الماتىدا بولعان تەراكتىلەر سالافيزم-ۋاححابيزم يدەولوگياسىمەن ۋلانعانداردىڭ ءىسى ەكەنى بيىك مىنبەرلەردەن مالىمدەندى. ەلباسى توراعالىعىمەن وتكەن قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ سوڭعى جەدەل وتىرىسىندا ۇقك باسشىسى ۆ. جۇماقانوۆ الماتىلىق اتقىش ر. كۇلىكبايەۆتىڭ تۇزەۋ مەكەمەسىندە ءجۇرىپ، سالافيتتەرمەن بايلانىسقا تۇسكەنىن، سوندا جات اعىمنىڭ قۇرىعىنا ىلىككەنىن حابارلادى.

ال، ەلدەگى تۇزەۋ مەكەمەلەرىن باسقارۋشى ءىىم-نىڭ قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسى كوميتەتى كولونيالاردىڭ راديكالدار دايىندايتىن ورتالىققا اينالىپ بارا جاتقانى تۋرالى پىكىرلەردى شىندىققا جاناسپايدى دەپ وتىر. كوميتەت ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى مەيرام ايۋبايەۆ تۇزەۋ مەكەمەلەرىندە ەكسترەميزم، تەرروريزم باپتارى بويىنشا سوتتالعاندار بولعانىمەن، ولارمەن جەكە ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەتىنىن، ول مەكەمەلەردە ارنايى ماماندار، تەولوگتار دا پروفيلاكتيكالىق شارالارعا جۇمىلدىراتىنىن ايتادى.

وسىلايشا، قوعام، قاراپايىم ازاماتتار سۇتتەي ۇيىعان ەل تىنىشتىعىن بۇزۋشىلار جات يدەيالارمەن قالاي ۋلانىپ، تەرىس ارەكەتتەرگە، حالىقتى قان قاقساتار تەراكتىلەر جاساۋعا قايدا ءجۇرىپ دايىندالاتىنىن بىلمەي دال.

وسى ورايدا، Qamshy.kz رەداكسياسىنا الماتى وبلىسى زارەچنىي كەنتىندەگى تۇزەۋ كولونيالاردىڭ بىرىندە، اتاپ ايتقاندا، لا-155/14 مەكەمەسىندە جازاسىن وتەپ شىققان ازامات حابارلاسىپ، وندا تەرىس باعىتتاعى ءدىني اعىمداردىڭ ۇستانىمىن اشىق ناسيحاتتايتىن، ءداستۇرلى يسلام دىنىنە، قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ باعىتىنا قايشى كىتاپتار مەن ءدىني ادەبيەتتەردىڭ ەمىن-ەركىن ەنىپ جاتقانىن، سوتتالعانداردىڭ ول كىتاپتاردى وقۋىنا ەش بوگەت جوقتىعىن ايتىپ وتىر.

اتىن اتاماۋدى وتىنگەن ول كولونيادان ءبىرقاتار كىتاپتاردىڭ مۇقابالارىن وزىمەن بىرگە جىرتىپ الىپ شىققانىن ايتادى.

جازاسىن وتەپ شىققان ازامات ءقازىر لا-155/14 مەكەمەسىندەگى كىتاپحانا مۇحاممەد ابدۋل-ۋاححاب باستاعان ۋاححابيزم يدەياسىن ناسيحاتتاۋشىلاردىڭ كىتابىنا تولى دەپ وتىر. وزىندە بار كىتاپ بەتتەرىنىڭ سۋرەتتەرىن دە قوسا ۇسىنادى.

ابدۋللا ابد ار-راحمان بين دجيبرين – «دۆا سۆيدەتەلستۆا، يح سمىسل ي توگو چتو ترەبۋەت كاجدوە يز نيح»

ابدۋل ازيز ار-رايييس - «نارۋشەنيا ەدينوبوجيا»

مۇحاممەد ءات-تاميمي ابدۋل ۋاححاب «تاۋحيد كىتابى»، اۋدارعان اقنۇر ءبيشىموۆ

م.ح.ال-كاحتاني «پرەدەل جەلايۋششەگو

دىياۋددين بين رادجاب شيحابۋددين – «ۋنيكالنوە پوسوبيە دليا يششۋششەگو زنانيا».

مۋحامماد ابدۋل ۋاححاب – «ۋسۋل ءسالاسا»، قازاقشاسى ءۇش نەگىز (تري وسنوۆى)، فوند "يبراگيم بين ابدۋلازيز ال يبراگيم.

مۋحامماد بين دجاميل زينۋ – «دوستوينستۆا پروروكا».

ۋaحaبشىل، جيھادشىلاردىڭ يدەولوگى مۋحامماد باگاۋيدديننىڭ «ۋچەبنيك ارابسكوگو يازىكا» كىتابى تۇپنۇسقاسىمەن قوسا، كسەروكوشىرمەلەرى جاسالىپ، 30-40 دانادان سوتتالۋشىلاردىڭ قولىندا جۇرەتىنىن ايتادى ول.

بۇلاردان بولەك، بۇرىن سوتتالعان جىگىتتىڭ ايتىسىنشا، تۇزەۋ مەكەمەسىندە ا4 فورماتىندا كسەروكوشىرمە جاسالعان بين تايميا، بين كاييم الي دجۋزي، بين بااز، يبن ۋسەيمين، ناسيراددين الباني، ت.ب. اۆتورلاردىڭ دا كىتاپتارى ەركىن اينالىمدا كورىنەدى.

«كولونيا كىتاپحاناسى مەن مەدرەسەدەگى ءدىني كىتاپتاردىڭ 80 پايىزعا جۋىعى سالافيلەردىڭ باسپاحانالارى مەن قورلارىنان باسىپ شىعارىلعان. ىشىندە زايىرلى مەملەكەتتىك جۇيە – شايتاننىڭ جولىنا تەڭەلىپ، جيھادقا شاقىراتىن ماتىندەر جەتەرلىك. ال، ءمۇفتيات، ءدىن ىستەرى كوميتەتىنىڭ ماقۇلداۋىنان وتكەن، ساراپتاما جاسالعان كىتاپتار كورىنبەيتىن جەرلەرگە قويىلادى، سوتتالعاندار مىنا ەكسترەميستىك كىتاپتاردى وقيدى»، - دەيدى سوتتالعان ازامات.

ونىڭ ايتۋىنشا، تۇرمە جاماعاتىنا يمامدىق ەتكەن، مەدرەسەدە ۇستاز بولعاندار مەن كىتاپحانا جاۋاپتىلارى دا ەكسترەميزم، تەرروريزم ءۇشىن سوتتالعاندار، ءتۇرلى تەراكت جوسپارلاعان، اۋعانستانداعى ۋاححابيلەرگە قارجىلىق كومەك كورسەتكەندەر مەن «دجۋندۋل حاليفات» ۇيىمىنا مۇشە بولعاندار ەكەن. سونىڭ سالدارىنان 900-دەن استام سوتتالعاننىڭ ءۇش جۇزگە جۋىعى سالافيتتىك جولدا كورىنەدى. ءبىر عانا تۇزەۋ مەكەمەسىندە وسىنداي جاعداي ورىن الىپ جاتسا، ەل اۋماعىنداعى تۇزەۋ مەكەمەلەرىندە جازاسىن وتەپ جاتقان 30 مىڭنان استام ارنايى كونتينگەنتتىڭ جاعدايىن ەلەستەتۋدىڭ ءوزى قورقىنىشتى.

«مەشىتتەن، مەملەكەتتىك ورگانداردان كەلىپ، ۋاعىز، ءتۇسىندىرۋ جۇرگىزگەن مامانداردىڭ دارىسىنە باس شۇلعىپ، ءۇنسىز قاتىسادى. ۇقك قىزمەتكەرلەرىنەن قورىققاندىقتان، اشىق قارسىلىق كورسەتپەيدى»، - دەيدى ول جات اعىمداعى سوتتالعاندار تۋرالى.

كولونيا اكىمشىلىگى سوتتالعانداردىڭ ناماز وقۋىنا، ورازا ۇستاۋىنا تىيىم سالمايتىن كورىنەدى.

«تۇرمە، كولونيا دەگەندەر بۇگىن ۋاححابيلەردىڭ مەدرەسەسىنە اينالدى. ول جەردە ەشتەڭەگە الاڭداماي 24 ساعان قۇران، حاديس جاتتاۋعا، سونىمەن قاتار، سالافيلىك سەنىمدى ساناعا ابدەن سىڭىرۋگە مۇمكىندىك بار. 2013-2015 جىلدار ارالىعىندا وندا سوتتالعاندار جاماعاتپەن جۇما نامازىن وقىعانىن كوزىم كوردى. شامامەن 300 شاقتى ادام جينالاتىن. وندا جالپى بوس ۋاقىت كوپ، سوتتالعاندار اپتاسىنا 2 ساعات قانا جۇمىسقا تارتىلادى. قالعان ۋاقىتتا ءوز بىلگەندەرىن ىستەيدى. سەكسيالاردا ناماز وقىلادى. انا «ۆوروۆسكوي» تۇسىنىكتەگى سوتتالعانداردىڭ دا كوبى ۋاححابي بوپ كەتكەن»، - دەيدى بۇرىن سوتتى بولعان ازامات. ول بىلتىر كۇزدە  كولونياداعى مەدرەسەنىڭ جابىلعانىن ايتتى. الايدا، «مەدرەسەدەگى كىتاپتار كولونيانىڭ كىتاپحاناسىنا كوشىرىلگەن» دەيدى.  

بۇرىن سوتتالعان ازامات ايتىپ وتىرعان ءدىني كىتاپتارعا قاتىستى پىكىر بىلدىرگەن ءدىنتانۋشى دوساي كەنجەتاي ول ادەبيەتتەردىڭ ەل اۋماعىندا تارالۋىنا زاڭمەن تىيىم سالىنباعانىن، سوندىقتان دا، قايدا بولسىن، كىمنىڭ بولسىن وقۋىنا مۇمكىندىك بار ەكەنىن ايتادى.

«نەگىزى ول كىتاپتارعا تىيىم سالىنباعان. نەگە دەپ سۇراساق، ءتيىستى ورىندار ول ءۇشىن سالافيزم اعىمىنا تىيىم سالىنۋى كەرەكتىگىن، سول كەزدە كىتاپتارىنا دا شەكتەۋ قويىلاتىنىن ايتادى. مەن ەكسپەرت رەتىندە بۇل كىتاپتاردىڭ رەسپۋبليكا اۋماعىندا تاراۋى ءقاۋىپتى ەكەنى تۋرالى قورىتىندى جاساپ بەرگەنمىن كەزىندە. اينالىپ كەلگەندە، نەگىزگى كەمشىلىك قۇقىقتىق تۇرعىدان تىيىم سالىنباۋدا بولىپ وتىر»، - دەيدى ءدىنتانۋشى.

دايىنداعان دارحان مۇقانتەگى

ەسكەرتۋ: ماقالانى كوشىرىپ باسۋ، فوتوماتەريالداردى پايدالانۋ ءۇشىن رەداكسيانىڭ رۇقساتى كەرەك.