ەلباسىنىڭ «ۇلت جوسپارى - قازاقستاندىق ارمانعا باستايتىن جول» اتتى ماقالاسىندا قۇرىلىس سالاسىنداعى بارلىق رۇقسات بەرۋ راسىمدەرىن «ءبىر تەرەزە» قاعيداتى بويىنشا رەتتەيتىن بىرەگەي نورماتيۆتىك قۇجات قابىلداناتىندىعى ايتىلدى. ءبىز وسى ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن ءبىلۋ ءۇشىن «اتامەكەن» ۇكپ باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى يۋليا ياكۋپوۆاعا جولىققان ەدىك، دەپ جازادى «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى.
ءبىز وسى ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن ءبىلۋ ءۇشىن «اتامەكەن» ۇكپ باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى يۋليا ياكۋپوۆاعا جولىققان ەدىك، دەپ جازادى «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى.
- يۋليا كونستانتينوۆنا، قۇرىلىس سالاسىندا رۇقسات بەرۋ راسىمدەرىن ءبىر جۇيەگە توپتاستىرۋداعى «ءبىر تەرەزە» قاعيداتىنا كەڭىرەك توقتالىپ وتسەڭىز.
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كاسىپكەرلىك كودەكسىنىڭ 15-باپ، 2-بولىمىندە «كاسىپكەرلىكتى مەملەكەتتىك رەتتەۋ پروسەسىندە كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارمەن بايلانىستارىن شەكتەۋ ماقساتىندا نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەردە «ءبىر تەرەزە» قاعيداتىن قولدانۋ كوزدەلۋگە ءتيىس، بۇل رەتتە مەملەكەتتىك ورگانداردان بارلىق قاجەتتى كەلىسۋلەردى ۆەدومستۆوارالىق ءوزارا ءىس-قيمىل جاساۋ تارتىبىمەن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ وزدەرى الۋعا ءتيىس» دەلىنگەن.
بۇگىنگى تاڭدا «ءبىر تەرەزە» قاعيداتى ينۆەستيسيا تارتۋ ماقساتىندا جۇزەگە اسۋدا. مىسالى، اتالعان كودەكستىڭ 282-بابىندا بىلاي دەيدى: «ينۆەستيسيالار جونىندەگى ۋاكiلەتتi ورگان ينۆەستورلار ءۇشiن «بiر تەرەزە» قۇرۋ جانە ونىڭ جۇمىس ىستەۋىن قامتاماسىز ەتۋ ارقىلى ينۆەستورلارمەن ءوزارا iس-قيمىل جاسايدى». ينۆەستور ءۇشiن «بiر تەرەزە» قاعيداتى دەگەنىمىز ينۆەستورلاردىڭ قۇجاتتاردى جيناۋ مەن دايىنداۋعا قاتىسۋىن بارىنشا ازايتۋدى جانە ولاردىڭ ورگاندارمەن تiكەلەي بايلانىسىن شەكتەۋدi كوزدەيتiن، ينۆەستورلارعا كورسەتiلەتiن مەملەكەتتىك قىزمەتتەردi ۇسىنۋدا ينۆەستيسيالار ءجونىندەگى ۋاكiلەتتi ورگان تاراپىنان كومەكتىڭ ورتالىقتاندىرىلعان ءتۇرى بولىپ تابىلادى.
«ازاماتتارعا ارنالعان ۇكىمەت» مەملەكەتتىك كورپوراسياسىنىڭ قۇرىلۋىنا بايلانىستى زاڭ جوباسىنا ەلباسى قول قويعاننان كەيىن، جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارعا كورسەتىلەتىن قاجەتتى مەملەكەتتىك قىزمەتتەرءدىڭ ساپاسى ارتىپ، دەڭگەيى كوتەرىلەتىن بولادى. بۇل رەتتە قازاقستاندىقتار «ءبىر تەرەزە» قاعيداتىنىڭ ارقاسىندا كوپتەگەن مەملەكەتتىك قىزمەتپەن قامتاماسىز ەتىلمەك.
- بۇل قاعيداتتىڭ حالىقارالىق تاجىريبەدەگى ءرولى قانداي ەكەندىگىن ايتا كەتسەڭىز؟
- جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمدەي، «ازاماتتارعا ارنالعان ۇكىمەت» مەملەكەتتىك كورپوراسياسىن قۇرۋعا باستاما جاساۋشىلاردىڭ ايتۋى بويىنشا، حالىقارالىق ءتاجىريبەنىڭ وزىق ۇلگىلەرى ونىڭ نەگىزىنە الىنعان. ونىڭ ىشىندە كانادا ەلىنىڭ تاجىريبەسى بار. وسى ەلدىڭ Canada Service ءبىرىڭعاي قۇقىقتىق جۇيەسى مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ بارلىق ءتۇرىن كورسەتەدى، ياعني قۇجاتتى قابىلداۋ، وڭدەۋ جانە بەرۋ جۇمىستارى تولىعىمەن ءبىر جەرگە توپتاستىرىلعان. جانە وسىعان ۇقساس اۆستراليانىڭ Centrelink تاجىربيەسى دە ەسكەرىلەءتىن بولادى. كانادالىق ءتاجىريبە ءوتىنىش بەرۋدەن باستاپ ونىڭ ءناتيجەسىن العانعا دەيىنگى ارالىقتى تۇگەل قامتيتىن تولىقتاي اۆتوماتتاندىرىلعان جانە ۇزىكسىز ءبىرىزدى ۇدەرىستەردى قامتيدى. اۆستراليالىق ۇلگى بويىنشا، ونداعى مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋءدىڭ نەگىزگى جەتىستىگىنىڭ كىلتى ولاردىڭ ساپالى قىزمەت كورسەتۋ ءۇشىن اقپاراتتىق جانە كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردى ءناتيجەلى قولدانۋىندا بولىپ وتىر.
سونداي-اق نازارعا الاتىن دۇرىس جانە وزىق ۇلگى رەتىندە ۇلىبريتانيا، گەرمانيا مەن وڭءتۇستىك كورەيا ەلدەرىنىڭ ءتاجىريبەسىن اتاۋعا بولادى. وسى ايتىلعان مەملەكەتتەردە قىزمەت كورسەتۋءدىڭ نەگىزگى قاعيداتتارى قالىپتاسقان. مىسالى، مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ ەسەپ بەرۋشىلىگى جانە اشىقتىعى، ازاماتتارعا ءتيىمدىلىگىن باعدارلاۋ، جۇمىستىڭ ءمولدىرلىگى مەن دەرەكتەردىڭ قورعالۋى، قوعامنىڭ قاتىسۋىن ۇلعايتۋ، تۇراقتىلىق پەن يننوۆاسيا، ناتيجەلى IT قولداۋ سەكىلدى تەتىكتەر ولاردىڭ باستى نازارىندا.
وسىلايشا، حالىقارالىق ءتاجىريبەگە جۇرگىزگەن تالداۋ كورسەتىپ وتىرعانداي، مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋدەگى قازاقستاندىق جۇيە ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەردى ەسەپكە الا وتىرىپ، الەمدىك تەندەنسيالار نەگىزىندە دامۋ ءۇستىندە. بۇۇ رەيتينگى بويىنشا قازاقستان ەلەكتروندى ۇكىمەت يندەكسىندە 28-ورىندا. بۇل وتە جاقسى كورسەتكىش دەۋگە ابدەن بولادى.
- جالپى العاندا، «ءبىر تەرەزە» قاعيداتىن ەنگىزۋ وسى سالاداعى قانداي كەدەرگىلەرگە توسقاۋىل بولماق؟
- بۇل ساۋالعا جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن، ءبىرىنشى كەزەكتە، قۇرىلىس سالاسىنداعى رەتتى كەزەڭدەردى اتاپ ءوتۋ ماڭىزدى. قۇرىلىستى باستاۋ كەزىندە العاشقى ارەكەتتەردىڭ ءبىرى باستاپقى رۇقسات قۇجاتتارىن جيناۋ مەن رەسىمدەۋ ەكەندىگى بارشاعا ءمالىم. ال ەكىنشى كەزەڭدە جوبالاۋ جۇمىستارى تۇرسا، سودان سوڭ جوبانىڭ ساراپتاماسى، قۇرىلىس-مونتاج جۇمىستارى جانە سوڭعىسى پايدالانۋعا بەرۋ بولىپ تابىلادى. جانە عيمارات قوجايىنىنىڭ قۇقىعى بويىنشا جۇزەگە اسىرۋعا بولاتىن ءارتۇرءلى باعىتتار قاراستىرىلادى. مىسالى، عيماراتتاردى قايتا قۇرۋ (قايتا جوبالاۋ، قايتا جابدىقتاۋ)، نىساننىڭ فۋنكسيالىق تاعايىنداۋلارىن وزگەرتۋ، جەر ۋچاسكەلەرىنىڭ ماقساتتىق تاعايىنداۋلارىن وزگەرتۋ نەمەسە بۇزۋ جۇمىستارى.
ايتىلعان ءار ساتىلاردان ءوتۋ كەزىندە كاسىپكەر لاۋازىمدى تۇلعالارمەن ارادا قاعازباستىلىققا بوي الدىراتىنى راس، كۇشەيتىلگەن تالاپتار، ۋاقىتتىڭ سوزىلۋى مەن قۇجاتتاردىڭ كوپتىگى سەكىلدى قيىندىقتارعا تاپ بولادى. تولىقتاي ايتقاندا، كۆازيمەملەكەتتىك سەكتورداعى ايماقتىق ۇيىمدار مەن كوپتەگەن ورتالىقتار جانە 33 مەملەكەتتىك ورگان، سونداي-اق مونوپوليستەر ءوز ەرەجەلەرىن ۇسىنادى. وسى سەبەپتەن دە قۇرىلىس سالۋ بويىنشا «ءبىر تەرەزە» قاعيداتىن جاپپاي ەنگىزۋ بارىسىندا تەك قانا وڭ ناتيجەلەرگە قول جەتكىزىپ، ونى قولدانۋدىڭ ارقاسىندا كوپتەگەن اكىمشىلىك كەدەرگىلەر سانىنىڭ ازايۋىنا جانە لاۋازىمدى تۇلعالار مەن مەملەكەتتىك قىزمەت الۋشىلار اراسىنداعى تىكەلەي بايلانىستىڭ بولماۋىنا جاعداي جاسالادى.
- سىزدەردىڭ تاراپتارىڭىزدان وسىعان وراي اتقارىلىپ جاتقان ءىس-شارالار جونىندە بىلسەك؟
- وتكەن جىلى جاز ايىندا ۇلتتىق پالاتا مەن «قازاقستاننىڭ قۇرىلىس سالۋشىلار قاۋىمداستىعى» زتب بازاسىندا قۇرىلىس سالاسىنداعى بارلىق رۇقسات بەرۋ پروسەدۋرالارىنان ءوتۋ ۇدەرىستەرىن رەتتەيتىن ءبىرىڭعاي نورماتيۆتىك قۇجاتتى دايارلاۋ بويىنشا جۇمىس توبى قۇرىلعان بولاتىن. اتالعان قۇجات نەگىزىندە مەملەكەتتىك ورگاندارعا كەلۋدەن باستاپ، نىساندى پايدالانۋعا بەرۋگە دەيىنگى قۇرىلىس ۇدەرىسىنىڭ تولىق نورماتيۆتىك رەتتەلۋى، ۋاكىلەتتى ورگاندار جانە ۆەدوموستۆوارالىق ۇيىمدارداعى قۇجات قاراۋدىڭ ناقتى مەرزىمى، «ءبىر تەرەزە» قاعيداتىنىڭ جۇزەگە اسۋى، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر مەن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەر قاتىناسىنىڭ ازايۋى جانە كۆازيمەملەكەتتىك سەكتورداعى وكىلدەرءدىڭ جانە كوپتەگەن ج ش س، اق، رمك سەكىلدىلەرمەن بايلانىسىن شەكتەۋ، جەكەلەگەن مەملەكەتتىك ستاندارتتار مەن رەگلامەنتتەردى بىرىزدەندىرۋ مەن بارلىق پروسەدۋرالارعا جالپى ءبىر عانا ەرەجە بەلگىلەۋ، ارتىق ءجانە قوسارلاما قۇجاتتاردى ءتىزىمنەن الىپ تاستاۋ جۇمىستارى قاراستىرىلادى.
جۇمىس توبىنىڭ قۇرامىنا ۇكپ، ۇەم قۇرىلىس ىستەرى، تكش جانە جەر رەسۋرستارىن باسقارۋ ءجونىندەگى كوميتەت، اكىمدىكتەر مەن قۇرىلىس ۇيىمدارىنىڭ وكىلدەرى كىردى. ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىندا قۇرىلىس سالاسىنداعى قۇرىلىس سالۋدى ۇيىمداستىرۋ جانە قۇرىلىسقا رۇقسات بەرۋ راسىمدەرىنەن ءوتۋدىڭ جەتىلدىرىلگەن قاعيدالارى قابىلداندى، دەگەنمەن جۇمىس توبى ءالى جۇمىسىن جالعاستىرۋدا.
ءبىزدىڭ تاراپتان جەر ۋچاسكەلەرىن ۇسىنۋ مەن رەسىمدەۋ پروسەدۋرالارىن وڭتايلاندىرۋ جۇمىستارى جالعاسا بەرمەك. كەلەسى باعىت بويىنشا ۇەم-مەن كەءلىسىم نەگىزىندە قالا قۇرىلىسى كودەكسى جوباسىن جاساۋ جۇمىستارى قولعا الىنباق.
- ۇلت جوسپارىندا كورىنىس تاپقان نورماتيۆتىك قۇجاتتىڭ ماڭىزى نەدە ەكەندىگىنە جانە ونىڭ قابىلداۋ مەرزىمى مەن ءتيىمدى تۇستارىنا توقتالا كەتسەڭىز؟
- ۇلتتىق پالاتا وتكەن جىلى قۇرىلىس سالاسىنىڭ ماسەلەلەرىن تالقىلاۋ باعىتىندا 40-قا جۋىق وتىرىس ۇيىمداستىرىپ، قۇرىلىس جۇرگىزۋ قاعيدالارىنىڭ بىرنەشە نۇسقاسىن تالقىلاعان بولاتىن. 30 جەلتوقساندا قۇجاتتىڭ سوڭعى نۇسقاسى ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترىنىڭ بۇيرىعىمەن بەكىتءىلدى. ۇسىنىلىپ وتىرعان قۇجاتتا قۇرىلىس جۇرگىزۋدە قولدانىلىپ جۇرگەن قاعيدالار مەن جوسپارلاۋعا قاجەتتى نەگىزگى ءمالىمەتتەردى رەسىمدەۋ جانە قۇجاتتاردىڭ بەرىلۋىنە قاتىستى ەرەجەلەر، سونداي-اق جاڭا قۇرىلىس نىسانىن سالۋعا جانە نىسان (عيماراتتار، ولاردىڭ كەشەندىك قۇرىلىستارى جانە ت.ب.) قۇرىلىسىنا وزگەرىستەر ەنگىزۋگە ارنالعان رۇقسات بەرۋ راسىمدەرىنىڭ قاعيدالارى ەنگىزىلگەن. اتالىپ وتىرعان نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەردىڭ قاعيدالارىن بىرىكتىرۋمەن قاتار، قۇرىلىس سالاسىنداعى رۇقسات بەرۋ راسىمدەرى قايتا قارالىپ، وڭتايلاندىرىلدى.
ناتيجەسىندە، باستاپقى ماتەريالداردى ۇسىنۋ مەرزىمى 91-دەن 15 جۇمىس كۇنىنە دەيىن، ياعني 6 ەسەگە قىسقارسا، ەسكيزدىك جوبانى كەلىسۋ بويىنشا جۇمىس كۇنى 30-دان 10 كۇنگە دەيىن قىسقاردى. جانە جوبا ساراپتاماسىنىڭ اياسىندا سىرتقى جەلىلەر جوباسىن كەلىسۋ دە كوزدەلۋدە، وسىلايشا اتالمىش پروسەدۋرا 30-60 جۇمىس كۇنىنە قىسقاردى. جەكەلەگەن پروسەدۋرالار «ءبىر تەرەزە» قاعيداتى بويىنشا بىرىكتىرىلەدى.
سونىمەن قاتار وسى قاعيدالار ەنگىزىلگەنگە دەيىن ورتاشا ستاتيستيكالىق قۇرىلىس كەزەڭدەرىندە 50 رۇقسات بەرۋ قۇجاتتارى مەن 260-تاي قول قويۋلار تالاپ ەتىلەتىن جانە ونىڭ مەرءزىمى 3-5 جىلعا سوزىلاتىن. قاراپ وتىرساق، وسى قاعيدالاردىڭ ارقاسىندا بۇل ءماسەلەلەر الدەقايدا جيناقىلانا تۇسپەك. ول دا بولسا ەلىءمىزدەگى قۇرىلىس سالاسىنداعى كەدەرگىلەردى كەمىتۋگە سەپ بولماق.
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت.
اڭگىمەلەسكەن
ەلميرا ماتىبايەۆا
