اتا زاڭ - تۇراقتىلىق كەپىلى

/uploads/thumbnail/20170709082245876_small.jpg

داعدارىستار جەڭۋدى ۇيرەتەدى. سوندىقتان ءقازىر تۇراقتىلىقتىڭ قۇنى ارتا تۇسۋدە. تۇراقتى ەكونوميكا، تۇراقتى ساياسات، تۇراقتى قوعام - ءبىز ءارقاشان ۇستانىپ كەلە جاتقان باعدار وسى».

ەلباسى ن.ءا.نازاربايەۆ تاۋەلسىزدىك كۇنىندەگى مەرەكەلىك سالتاناتتا وسىلاي دەگەن بولاتىن. پرەزيدەنت مۇنى تەككە ايتقان جوق. باسقا-باسقا، ال قازاقستان ءۇشىن تۇراقتىلىقتىڭ ءمان-ماڭىزى ەرەكشە، دەپ جازادى «ايقىن» گازەتى بۇگىنگى سانىندا.

«ءبىز قازاق مال باققان ەلمىز، ەشكىمگە سوقتىقپاي جاي جاتقان ەلمىز، باسىمىزدان قۇت-بەرەكە قاشپاسىن دەپ، جەرىمىزدىڭ شەتىن جاۋ باسپاسىن دەپ، نايزاعا ۇكى تاققان ەلمىز. ەشبىر دۇشپان باسىنباعان ەلمىز، باسىمىزدان ءسوز اسىرماعان ەلمىز، دوستىقتى ساقتاي بىلگەن ەلمىز، ءدام-تۇزدى اقتاي بىلگەن ەلمىز» دەپ قاز داۋىستى قازىبەك بي ايتقانداي، قازاق حاندىعىنىڭ ىرگەسى قالان­عاننان بەرى تاعدىردىڭ قانشاما تەپەرىشىن، جاۋگەرشىلىك زاماندى، اشتىق پەن رەپرەسسيا زۇلمات­تارىنا تولى اۋمالى-توكپەلى كەزەڭدەردى باستان كەشتى. تاۋەل­سىزدىكتىڭ ارقاسىندا تالاي بەلەستى باعىندىردىق. قازاقستاندىق ەل باسقارۋ ۇلگىسى، ەكونوميكانى كو­تەرىپ، داعدارىستان الىپ شىعۋ ءتاسىلى قاي ەلگە بولسا دا ۇلگى بو­لارلىق جاعدايعا جەتتىك. قازىرگى تاڭدا قازاقستان الەمدىك ساياساتتا، ەكونوميكادا، وزگە دە سالالاردا وزىندىك ورنى مەن ايبىندى كۇشى بار مەملەكەتكە اينالدى. كوپ­تە­گەن حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ مۇشەسى. وسىنىڭ بارلىعى كون­ستي­تۋسيامىزدى قابىلداپ، مەم­لە­كەتتىگىمىزدى نىعايتۋدىڭ ارقا­سىندا مۇمكىن بولىپ وتىر. ءتا­ۋەل­سىزدىكتىڭ العاشقى ساتىنەن مەم­لەكەتتىك ساياساتتىڭ باستاپقى نەگىزى رەتىندە دامۋدىڭ دەموكرا­تيالىق باعىتىن تاڭداعان ءبىزدىڭ رەسپۋبليكامىز ەلباسى باستاعان سارا جولىمەن ىلگەرى جىلجىپ كەلە جاتىر. العاشقىدا بالاما­-لى نەگىزدە سايلاۋ وتكىزۋدىڭ تەتىگى قولدانىلدى، ازاماتتاردىڭ نە­گىزگى قۇقىقتارى مەن بوستان­دىق­تارى، ساياسي پليۋراليزم، اقپارات بوستاندىعى، ەتنوستار مەن كون­فەس­سيالار تەڭدىگى قاعيداتتارى بەكىتىلدى. ەگەمەندىكتىڭ العاشقى كۇندەرىنەن باستاپ تۇراقتى جانە ورنىقتى دامۋدى نىعايتۋ جولى بويىنشا سالماقتى قادام جا­سالدى. بۇدان كەيىنگى كەزەڭدە «ال­دىمەن - ەكونوميكا، سودان سوڭ - ساياسات» دەگەن قاعيدات باسشىلىق­قا الىندى.

ەلباسى «ۇلت جوسپارى - قا­زاقستاندىق ارمانعا باستايتىن جول» اتتى باعدارلامالىق ماقا­لاسىندا: - ءبىزدىڭ ەلىمىز ءوزىنىڭ تا­بىستى دامۋ مودەلىمەن تۇراق­تىلىقتىڭ، بەيبىتشىلىك پەن كە­ءلى­ءسىمنىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن كورسەتتى، - دەپ اتاپ وتكەن بولاتىن. تۇراقتىلىق جولىندا جالپىحالىقتىق رەفەرەندۋم ءوت­كىزىلدى. سول ارقىلى قولدانىس­تاعى كونستيتۋسيامىزدىڭ قا­بىل­دانۋى ەل ومىرىندەگى ەڭ ما­ڭىزدى شەشىم بولدى. بۇل - قا­زاق­ستان مەملەكەتى مەن قوعامى­نىڭ بارلىق تىرشىلىك سالالارىن رەتتەيتىن نەگىزگى قۇقىقتىق قۇجات. كونستيتۋسيامىز قولدانىلعالى بەرى ەلدە بىردە-بىر ساياسي داعدا­رىسقا ۇشىراسقان جوق، كەزدەسكەن كۇرمەۋلى ماسەلەلەر اتا زاڭ شەڭ-بەرىندە شەشىلىپ كەلەدى.

تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتە­ءتىن ماڭىزدى تەتىك - پرەزي­دەنتتىك ينستيتۋت. اتا زاڭعا ءساي­كەس، رەسپۋبليكا پرەزيدەنتى حا­لىق تۇتاستىعى مەن مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ، كونستيتۋسيانىڭ مىز­عىماستىعىنىڭ، ادامدار مەن ازا­ماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوس­تان­دىقتارىنىڭ نىشانى جانە كەپىلى بولىپ تابىلادى، سونداي-اق، مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ بارلىق تارماقتارىنىڭ كەلىسىمدى جۇمىس ىستەۋىن جانە بيلىك ورگاندارى­­-نىڭ حالىقتىڭ الدىنداعى جاۋاپ­كەر­شىلىگىن قامتاماسىز ەتەدى. سو­نى­مەن قاتار، مەملەكەت باسشى­سى­نىڭ ۋاكىلەتتىلىكتەرى­ءنىڭ كەڭ اۋقىم­دى بولۋى باسقا­رۋ­دىڭ ءبى­رىزدىلىگىن، شەشىمدەردىڭ ۇت­قىر­لىعىن جانە ەل دامۋىنداعى داع­دارىستى جانە وتپەلى ساتتەردە بار­لىق مەملەكەتتىك رەسۋرستاردى جۇمىلدىرۋ مۇمكىندىگىن قامتا­­ما­سىز ەتتى. مۇنىڭ ايقىن دالەلى - جالپىحالىقتىق قولداۋعا جانە الەمدىك تانىمالدىلىققا يە بول­عان ەل پرەزيدەنتى ن.ءا.نازار­بايەۆتىڭ بۇتكىل ساياسي قىزمەتى دەسەك قا­تەلەسپەيمىز. 

قازاقستانداعى حالىقتىڭ پو­ليەتنوستىق قۇرىلىمى جاعدا­يىن­دا تۇراقتىلىق پەن ازامات­-تىق بەيبىتشىلىكتى ساقتاۋ ءۇشىن ۇلتتىق ساياسات پەن ءدىني سەنىمدەرى ءارتۇرلى ادامداردىڭ اراسىن­­داعى تولەرانتتىلىق ماسەلەلەرى ەلەۋلى ماڭىز الادى. پرەزيدەنت ۇلتارالىق كەلىسىم ءبىزدىڭ باستى قۇندىلىعىمىز ەكەنىن قايتا-قاي­تا اتاپ كورسەتىپ كەلەدى. سا­راب­دال ۇلتتىق ساياسات جۇرگىزۋدىڭ ارقاسىندا ۇلتارالىق جانە كون­فەسسياارالىق تاتۋلىقتىڭ ور­نىعۋىنا، ۇلتتىق-رۋحاني جاڭ­عى­رۋ مەن ەلىمىزدەگى بارلىق ەتنوستاردىڭ تەڭ قۇقىلى دامۋىنا كەڭ جول اشتى.

قازاقستاندا 18 كونفەسسيا اتىنان وكىلدىك ەتەتىن 3 مىڭنان استام ءدىني بىرلەستىك بار. مەم­لە­كەتتىڭ بۇل ماسەلەدەگى ناقتى ۇستا­نىمى - رۋحاني تاربيە سالاسى قازاقستاندىقتاردىڭ ءدىني قۇ­قىقتارى مەن بوستاندىقتارىن تولىعىمەن جۇزەگە اسىرۋ ءمىن­دەتى­نە ساي بولۋى ءتيىس. مەملەكەت باس­شىسىنىڭ باستاماسىمەن قۇرىل­عان قازاقستان حالقى اسسامبلەيا­سى - ۇلتارالىق بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى قامتاماسىز ەتۋ فۋنك­سياسىن ورىندايتىن ءتيىمدى تۇ­راق­تاندىرۋشى ينستيتۋت بولىپ وتىر. 

ۋاقتىلى قابىلدانعان شارا­لاردىڭ ارقاسىندا رەسپۋبليكا سوڭعى جيىرما جىل ىشىندەگى الەم­دىك ەكونوميكالىق داعدا­رىستىڭ سالدارىنا ۇرىنبادى. قوعامدى تۇراقتاندىرۋدا ءماڭ­گىلىك ەل جانە «ۇلى دالا ەلى» تۇ­جىرىمدامالارىن ىسكە اسىرۋ­دىڭ ماڭىزى زور. قازاقستاندا ۇلتتار بىرلىگى مەن قوعامدىق كە­ءلىسىمدى نىعايتۋعا، پاتريوتيزمگە تاربيە­لەۋگە باعىتتالعان بۇل باع­دار­لا­مالار - ەلدەگى تۇراقتىلىق پەن ورنىقتى دامۋدى قامتاما­سىز ەتۋدىڭ ناقتى كەپىلى، رۋحاني قوز­عاۋشى كۇشى ەكەنىن ەل-جۇرت كورىپ وتىر.

ۇلت جوسپارىن ىسكە اسىرۋ ماق­ساتىندا «يندۋستريالاندىرۋ ءجا­نە ەكونوميكالىق ءوسىم» رە­فور­ماسىنىڭ اياسىندا وتكەن جى­لى 30 زاڭ مەن 289 زاڭعا قاتىستى اك­تىلەر قابىلداندى. بيىل 152 نور­ماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەر، ونىڭ ىشىندە 2 كودەكس پەن 4 زاڭ ءازىر­لەنىپ، قابىلداناتىن بولادى.
ەلىمىزدە 120-عا جۋىق مەكتەپتە ءۇشتىلدى ءبىلىم بەرۋ جۇزەگە اسى­رى­لۋدا. 1 قىركۇيەكتەن باستاپ ەلدىڭ بارلىق مەكتەپتەرىندە 1-سى­نىپ­تار ءۇشىن باستاۋىش مەكتەپتىڭ 24 وقۋ باعدارلاماسى، نەگىزگى مەك­تەپ جانە جوعارى سىنىپتار مەك­تەبىنىڭ 84 وقۋ باعدارلاماسى ءازىر­لەندى. 22 ادىستەمەلىك قۇرال مەن جالپى ءبىلىم بەرۋ مەكتەپتەرىنىڭ مۇعالىمدەرى ءۇشىن 31 ۇسىنىم دايىندالدى.

«100 ناقتى قادام» ۇلت جوس­پارى اياسىندا بىرلىك پەن بىرتەك­تىلىكتى قالىپتاستىرۋ ماقساتتارى قويىلعان. بۇگىندە وسى باعىتتا 33 نورماتيۆتىك اكت قابىلداندى. پارلامەنت دەڭگەيىندە 5 ءىرى زاڭعا قول قويىلدى. مەملەكەت باسشى­سىنىڭ 5 جارلىعى مەن ۇكىمەتتىڭ 12 قاۋلىسى قابىلداندى جانە سو­لاردىڭ ءبارى بۇگىندە جۇزەگە اسى­رىلۋدا.

2015 جىلدىڭ سوڭىندا پرە­زيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءماڭ­گىلىك ەل جالپىۇلتتىق پا­تريوتتىق يدەياسىنىڭ قۇندى­لىق­تارى نەگىزىندە قازاقستاندىق بىرتەكتىلىك پەن بىرلىكتى نىعايتۋ جانە دامىتۋ تۇجىرىمداماسىن بەكىتكەن بولاتىن. ماڭگىلىك ەل جاڭا قازاقستاندىق پاتريوتيزم­ءدى نىعايتۋعا جانە دامىتۋعا با­عىتتالعان. ەلىمىزدە بيلىك ينستي­تۋتتارى تۇرعىندارمەن تولىققاندى ءوزارا قارىم-قاتىناس جا­ساۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن مەملە­كەتتىك باسقارۋ جۇيەسى قۇرىلۋدا. 

اتا زاڭىمىزدىڭ باستى كوز­دەيتىن نىسانى - ادام جانە ونىڭ ءومىرى، قۇقىقتارى مەن بوستان­دىقتارى. نەگىزگى زاڭىمىز تاۋەل­ءسىز قازاقستاننىڭ قوعامدىق جانە مەملەكەتتىك قۇرىلىسىنىڭ ىرگەلى قاعيداتتارىن بەكىتىپ، دەموكرا­تيالىق ينستيتۋتتاردىڭ دامۋىنا قۋات بەردى. ءبىر سوزبەن تۇيىندەيتىن بولساق، كونستيتۋسيا - قازاقستان ازاماتتارىنىڭ بىرلىگىنە، تەڭدى­گى­نە كەپىلدىك بەرەتىن، سونداي-اق، بارلىق بيلىك تارماقتارىنىڭ قىزمەتىنە باعىت بەرىپ وتىراتىن نەگىزگى قۇجات.  

قاتىستى ماقالالار