– ءسىزدى بۇرىندارى ايتىسكەر اقىن دەپ بىلەتىنبىز. انشىلىككە بەت بۇرۋىڭىزعا نە سەبەپ؟

– ايتىستا ءجۇرىپ ءان ايتىپ كەتكەن جالعىز مەن ەمەسپىن. توقتار سەرىكوۆ، ەركىن نۇرجانوۆتار دا ايتىستان شىققان. مەنىڭ نەگىزگى ماماندىعىم – ءان سالاتىن اكتەر. ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىن مۋزىكالىق دراما بويىنشا ءبىتىردىم. بۇعان دەيىنگى ارمان، ماقساتىم – ايتىسقا شىعۋ، ءوزىمنىڭ اقىندىق قىرىمدى بايقاتۋ بولاتىن. ارمانداساڭ، سوعان جەتۋ جولىندا ەڭبەكتەنسەڭ، ارماندار ورىندالادى ەكەن. 3-4 سىنىپتاردا مەنەن كەلىپ: «كىم بولاسىڭ؟» – دەپ سۇراعاندارعا: «ايتىسكەر اقىن بولامىن» – دەيتىنمىن. ءبىزدىڭ بايقوڭىردا بالالاردىڭ ءبارى ۇشقىش بولعىسى كەلەتىن. ەسىم ءبىر كىرىپ، ءبىر شىعىپ جۇرگەندە اقىن بولامىن دەگەندى قۇداي اۋزىما سالعان شىعار، بالكىم. انشىلىك تە، اقىندىق تا جانىما جاقىن. ەكى ونەردى ءبولىپ جارا المايمىن. اكتەرلىكتى وقىعاننان كەيىن ارتىستىكتەن دە قۇرالاقان ەمەسپىز. «جىگىتكە جەتى ونەر دە ازدىق ەتەدى» دەمەي مە؟! مەنىڭ العاش ۇلكەن ساحناداعى تۇساۋىمدى ساكەن مەن مەيرامبەك اعالارىم كەسكەن. 7-سىنىپتا قىزىلوردانىڭ قازالىسىندا «مۋزارت» توبى كونسەرت بەرىپ، مەيرامبەك اعالار مەنى ساحناعا شىعارعان.

– تورەعالي، جاستاردىڭ اۋزىندا، ۇيالى تەلەفونداردا بىرنەشە حيت ءانىڭىز ءجۇر. سۇحباتقا كەلەردەن بۇرىن عالامتورعا كىرىپ، ءسىز جايلى دەرەكتەر ىزدەستىرگەن ەدىم. عالامتورداعىلاردىڭ كوبى ءسىزدى «ەركىن نۇرجانوۆتىڭ كوشىرمەسى عوي» دەپ جازىپتى. كەيبىر اندەرىڭىزدى قايرات نۇرتاستىڭ ورىنداۋىنا ۇقساتقاندار دا بار ەكەن. شىنىمەن ەركىن نۇرجانوۆقا ەلىكتەيسىز بە؟

– بىلۋىمشە، قايرات نۇرتاسقا ەرنار ايداردى ۇقساتادى. «قايراتقا ەلىكتەيدى» دەيدى. مەنى ەركىن نۇرجانوۆقا ۇقساتىپ جاتسا، ەكەۋمىزدىڭ داۋسىمىز دا قازاقى داۋىس قوي. سول جاعىنان ۇقساتاتىن شىعار. ەركىن مەنىڭ جاقىن دوسىم. اعا دوسىم دەۋگە بولادى. ءارى ەركىن دە، قايرات تا ەلىكتەۋگە تۇرارلىق ازاماتتار دەپ ويلايمىن. ءبىراق ءوزىم ولارعا ەمەس، كىشكەنە كۇنىمنەن «نۇرمۇقاسانداعى» مۇقاسان اعاعا قاتتى ەلىكتەدىم. مۇقاسان اعا اكەمنىڭ دوسى بولاتىن. قىزىلورداعا كونسەرت بەرىپ كەلگەندە، بايقوڭىرداعى ءبىزدىڭ ۇيگە سوقپاي كەتپەيتىن. ۇلكەن-ۇلكەن پوستەرلەرىنە ماعان قولتاڭبا جازىپ بەرىپ كەتەتىن. «نۇر-مۇقاسان» دومبىرامەن، قازاقى اندەردى ورىنداپ جاقسى شىقتى. سودان با ەكەن، مۇقاسان اعا سياقتى بولعىم كەلەتىن. ءبىراق ساحنادا مۇقاسان اعانىڭ داۋىسىمەن ءان ايتىپ، ءبيىن قايتالاعان ەمەسپىن. كوشىرمە ونەرمەن كورىنە المايتىنىمدى، تانىلمايتىنىمدى تۇسىنەمىن، ويتكەنى.

– ەكى-ۇش كۇن بۇرىن «سايران» اۆتوبەكەتىنە بارعان ەدىم. شىمكەنت پەن تارازعا جۇرەتىن اۆتوبۋستار ءسىزدىڭ ورىنداۋىڭىزداعى «بول جانىمدانى» بىرىنەن سوڭ ءبىرى، كەزەك-كەزەك قويىپ جاتتى. ىرعاقتى، جەڭىل، ويناقى ءان عوي. ەكى قاناتتى جايىپ جىبەرىپ، بيلەي كەتۋگە سۇرانىپ-اق تۇر. ءوزىمىز دە «بول جانىمداعا» تالاي تويلاردا ەلپىلدەپ بيلەپ ءجۇرمىز. ايتسە دە قازىرگى ەسترادادا ونسىز دا جەڭىل ءان كوپ. ءبىراز ۋاقىت حيت بولىپ، سوڭىنان ۇمىتىلىپ كەتەتىن جەڭىل اندەردىڭ ورىنداۋشىسى بولىپ قالامىن دەپ قورىقپايسىز با؟

– دۇرىس ايتاسىز، ارينە. «ىزدەمەنى» جازدىرعانىمدا مەن ايتىستا جۇرگەن ەدىم. ەلدىڭ الدىندا ايتىسكەر اقىن بولىپ تانىلىپ قالعاننان كەيىن ءوزىمنىڭ انشىلىك قىرىمدى بايقاتۋ ءۇشىن تاۋەكەلگە بارۋ كەرەك بولدى. تويلارعا بەتاشار ايتۋعا شىعاتىنمىن. ول كەزدە «ىزدەمەنى» مەنىڭ ورىندايتىنىمدى جۇرت بىلە بەرمەيتىن. تويلاردا «بۇل ءاندى مەن ورىندايمىن» دەپ، اۋزىن جىبىرلاتىپ، اقشا الىپ كەتكەندەردى كوزىم كوردى. مەن ۇلكەن ساحنادان ورىنداماي جاتىپ-اق، بۇل ءان عالامتور ارقىلى، تەلەفون ارقىلى تاراپ كەتتى. تويلاردا ءجيى ايتىلىپ ءجۇردى. ءقازىر دە حالىق «ىزدەمەنى» مەنىڭ ورىندايتىنىمدى كوپ بىلە بەرمەيدى. حالىققا ۇلكەن دۇنيەنى تىڭداتۋ ءۇشىن، الدىمەن ارزان دۇنيەنى ۇسىنۋ كەرەك سياقتى. ويتكەنى، ينە وتكەن جەردەن ءجىپ وتەدى دەمەي مە؟ اۋەلى وسىنداي ىرعاقتى اندەر ورىنداسام، كەيىننەن تولعانىسقا تولى ۇلكەن شىعارمالار جازدىرۋ جوسپارىمدا بار. ءالى مەنىڭ ورىنداۋىمداعى جاقسى اندەردىڭ تىڭدارمانى بولاسىزدار.

– دەگەنمەن ءسىز ورىندايتىن اندەردىڭ ءسوزى جاقسى. ورىنداۋىڭىزداعى اندەردىڭ ءسوزىن ءوزىڭىز جازاسىز با؟

– كەشە عانا ايتىستىڭ ەسىگىن جاۋىپ شىعىپ، ءايتىم-شايتىم دەيتىن، ارزان ۇيقاستى ءان ايتسام، بولمايتىن سياقتى. ەڭ العاشقى ءانىمدى جازدىرعان كەزدەن باستاپ-اق، تىڭدارماننىڭ قۇلاعىن «ايىم-كۇنىم، كۇيەم-سۇيەم» دەيتىن ارزان ۇيقاسپەن اۋىرتپايمىن دەگەنمىن. ءوزىم دە بىرنەشە انگە ءسوز جازىپ كوردىم. ونەردە جۇرگەن اعا-اپكەلەر، باۋىرلار ءوتىنىش جاساعان كەزدە اندا-ساندا ءتۇرتىپ قوياتىنىم بار. قيىن دا ەمەس، ولەڭ جازۋ اقىن ءۇشىن بۇيىم دا ەمەس. جۇرەك جابىعىپ، كوڭىل سىزداعان كەزدە ءبىر شۋماقتار كەلەدى، ايتەۋىر. ءبىراق ءبىر اقىندار سياقتى كومپوزيتور ۇسىنعان كەز كەلگەن مۋزىكاعا سۇيكەپ ولەڭ جازا سالمايمىن. ەرتەڭ تيتردا ولەڭىن جازعان دەگەن جەردە مەنىڭ اتىم تۇرادى. ءوز ەسىمىمدى ارزان ۇيقاستاردىڭ يەسىنە اينالدىرماۋىم كەرەك. ەركىن نۇرجانوۆپەن بىرىگىپ ورىندايتىن «بوتام-اي» دەگەن ءاننىڭ ءسوزىن ءوزىم جازعانمىن. حالىق جىلى قابىلداعان سياقتى. ءقازىر ىزدەنىستە ءجۇرمىن. ءان تابۋ دەگەن وتە قيىن ەكەن. ءار انشىدە ستيل دەگەن بولادى. مىسالى، مەنىڭ ورىنداۋىمداعى اندەردى ەشقاشان «مۋزارت» توبى ايتپايدى، ءبارىبىر. «مۋزارتتىڭ» اندەرىن «نۇر-مۇقاسان» ايتپايدى دەگەن سياقتى. ءار ءانشىنىڭ تابيعاتىنا كەلەتىن ءان بولادى. سونى تابۋ ۇلكەن ىزدەنىستى قاجەت ەتەدى ەكەن. ءقازىر «بول جانىمدا» ءانىنىڭ اۆتورى قۇرال مولجانوۆپەن، «ىزدەمەنىڭ» ءانىن جازعان شىمبەرگەن سۇلەيمەنوۆپەن شىعارماشىلىق بايلانىستامىن. بۇل ەكى ءاننىڭ دە ءسوزىن ايتىسكەر اقىن باۋىرىم قاينار الاكوزوۆ جازعان.

– «ايتىستىڭ ەسىگىن جاۋىپ شىققاننان كەيىن» دەپ قالدىڭىز. بۇدان كەيىن مۇلدە ايتىسپايسىز با سوندا؟

– ەستراداعا بەت بۇرعاننان كەيىن انشىلىكتى جولعا قويىپ الۋىم كەرەك. ءبىراق بولاشاقتاعى شىعارماشىلىق كەشتەرىمدە مىندەتتى تۇردە قولىما دومبىرامدى الىپ، ايتىسامىن. ەلىمىزدىڭ وبلىستارىن، اۋداندارىن ارالاپ كونسەرت بەرگەنىمدە زالداعى كورەرمەندەردىڭ 50 پايىزى ۇلكەندەر بولادى. ولاردىڭ كوبى مەنى ايتىس ارقىلى بىلەتىن شىعار دەپ ويلايمىن.

– ايتىستان ماردىمدى جۇلدە الىپ پا ەدىڭىز ءوزى؟

– ايتىستا ءتورت جىل ءجۇرىپ، ءتورت كولىك مىنگەنمىن. ءاسىلى اقىننىڭ اقىندىق قۋاتى العان جۇلدەسىمەن، مىنگەن كولىكتەرىنىڭ سانىمەن ولشەنبەسە كەرەك. ءبىراق كورەرمەن ءبارىبىر ءسويتىپ قارايدى. ءسىز دە ماعان بۇل سۇراقتى سول ماقساتتا قويىپ وتىرسىز. اقشالاي دا سىيلىق الدىم. ايتىسقا وكپەم جوق. كىشكەنە كۇنىمدە 6-7 سىنىپتان باستاپ اۋداندىق، وبلىستىق ايتىستارعا قاتىسىپ، جەتىستىككە جەتىپ ءجۇردىم. 9-سىنىپتى ءبىتىرىپ، ونەر اكادەمياسىنىڭ كوللەدجىنە تۇسكەنىمدە، ستۋدەنتتەردىڭ ايتىسىنا شىعاتىنمىن. تالدىقورعانداعى كەزەكتى ءبىر ايتىستا جانداربەك بۇلعاقوۆپەن ءسوز جارىستىردىم. سودان كەيىن جانداربەكپەن جاقسى دوس بولىپ كەتتىك. جانداربەك مەنى ۇلكەن ايتىسقا شىعۋعا ۇگىتتەپ ءجۇردى. ءوزىم دە ۇلكەن ايتىسقا شىعۋدى بۇرىننان ارماندايتىنمىن. استاناداعى العاشقى ايتىسىمدا باس جۇلدە الدىم. سودان ءجۇرسىن ەرمان اعام رەسپۋبليكالىق ايتىسقا قوسىپ، الامانعا سالىپ جىبەردى. ءۇش ايدان كەيىن حالىقارالىق ايتىسقا قاتىستىم. اللاعا شۇكىر، ايتىستا دا تىڭدارماندارىم بولدى عوي. شاما-شارقىمشا حالىقتىڭ مۇڭىن مۇڭداپ، جوعىن جوقتادىم. جانداربەكپەن 12-13 رەت ايتىستىم. ءبىر-بىرىمىزدى الما كەزەك جەڭىپ جۇردىك. بەكارىس شويبەكوۆپەن ەكى رەت ايتىسىپ، بىرەۋىندە تەپە-تەڭ تۇستىك، بىرەۋىندە ءسال باسىمدىق تانىتتىم. ايتىستاعى العاشقى قارسىلاسىم رينات زايىتوۆ بولدى. رينات شايناپ تاستايتىن شىعار دەپ قورىققانىم ەسىمدە. كوپ ايتىستا قازىلار «جاس قوي، بەتىنەن قاقپايىق» دەگەن شىعار، كىم بىلەدى.

– ايتىستا ءانشى بالا اتانعانىڭىزدى بىلەمىز…

– ءيا، حيت اندەردىڭ اۋەنىنە سالىپ ايتىسىپ، حالىقتى سەرپىلتىپ تاستايتىنمىن. «قىزىل ورىكتىڭ»، «اۋىرمايدى جۇرەكتىڭ» اۋەنىمەن تالاي ايتىستىم. اكەم تولەپ ءتورالى ايتىستا ءبىراز جەرگە قۇلاشىن سەرمەگەن اقىن بولدى. سودان دا بولار، ويىن قۋعاننان گورى تەلەديداردان ايتىستاردى كورىپ، جاتتاپ ءجۇرۋ ماعان قىزىق بولاتىن. اكەمنەن دومبىرا تارتۋدى ۇيرەندىم. ول كىسى سولاقاي بولعاندىقتان، مەن دە دومبىرانى سول قولىممەن تارتىپ ۇيرەنگەنمىن. بايقاساڭىز، دومبىرا تارتقاندا سولاقايمىن. اكەمنىڭ ازداپ انشىلىگى دە بار. 90-جىلدارى «باۋىرجان-شوۋ» تەاترىنىڭ دۇرىلدەپ تۇرعان كەزىندە سول تەاتردا ويناعان. كەيىننەن اناسى جامان اۋرۋعا شالدىعىپ، بايقوڭىرعا قايتىپتى. ايتپەسە ونەردە ءبىراز بيىكتى باعىندىرار ەدى. مەن جەتپەگەن جەتىستىككە جەتسىن دەدى مە ەكەن، اكەم مەنى جاستايىمنان ونەرگە باۋلىدى. ءقازىر ءوزىمنىڭ ونەردەگى جول باستاۋشىم، پروديۋسەرىم بولىپ ءجۇر. قارجىلىق ماسەلەلەردىڭ ءبارىن اكەم شەشەدى. تويعا شىعار كەزدە دە اكەم كەلىسەدى.

– رەپەرتۋارىڭىزدا نەشە ءان بار؟

– «ىزدەمە» دەگەن اتپەن 14-15 شاقتى ءاننىڭ باسىن قۇراپ، العاشقى البومىم جارىققا شىققان. ءقازىر ەكىنشى البومىمدى جارىققا شىعارۋعا دايىندىق ۇستىندەمىن. ورىنداۋىمداعى اندەردى ساناماپپىن شىنىمدى ايتسام.

– ايتىستا جۇرگەنىڭىزدە ءبىر توپ اقىنمەن قاجىلىققا بارعانىڭىزدى بىلەمىن. قاجىلىقتىڭ ءمان-ماعىناسىن ءتۇسىنىپ باردىڭىز با مەككەگە؟ مۇسىلماندىقتىڭ شارتتارىن قانشالىقتى ورىنداپ ءجۇرسىز؟

– قايرات ساتىبالدى اعامىز ءبىراز اقىندى قاجىلىققا اپارعان، اراسىندا مەن دە بارمىن. كىشى قاجىلىققا بارعانمىن. قاي جاستا بارساڭ دا مۇسىلماندىق پارىزىڭدى وتەۋدىڭ ەرتە-كەشى جوق. قاجىلىقتى ءتۇسىنىپ باردىم دەي الامىن. اللاعا قۇلشىلىقتى اركىم ءوزى ءۇشىن جاسايدى عوي. قۇلشىلىعىڭدى جاريا قىلماۋ كەرەك سياقتى.

– وتباسىڭىز، جەكە ءومىرىڭىز تۋرالى ايتساڭىز…

– فاريزا، دينا ەسىمدى ەكى قارىنداسىم بار. انام ورىس ءتىلى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى. ءقازىر ءۇي شارۋاسىندا. قاراپايىم قازاقى وتباسىندا تاربيەلەندىم. حالىقتى الدىمەن ءانشىنىڭ جەكە ءومىرى ەمەس، ونەرى قىزىقتىرسا ەكەن دەيمىن.

– قولىڭىز بوساي قالسا، اينالىسار سۇيىكتى ءىسىڭىز بار ما؟

– بوس ۋاقىتىمنىڭ ءبارىن ستۋديادا وتكىزەمىن. اندەرىمنىڭ ءبارىن بايان ەسەنتايەۆانىڭ «Shine Prodakshin» ورتالىعىندا جازدىرىپ ءجۇرمىن. قولىم قالت ەتسە، كىتاپ وقيمىن. ءقازىر ەسەنقۇل جاقىپبەك اعامىزدىڭ «تازقارا قۇستىڭ تاعدىرىن» وقىپ جاتىرمىن.

– اڭگىمەڭىزگە راحمەت!

اڭگىمەلەسكەن قارلىعا يبراگيموۆا («اق جەلكەن»، №1. 2015 جىل)