سوت شەشىمىمەن نەكە بۇزىلعان كەزدە بالالار ءبىر اتا-انامەن قالادى، ال ەكىنشى اتا-انا ولارعا اليمەنت تولەيدى. الايدا سوڭعى جىلدارى اليمەنت تولەمەيتىن «قاشقىن اكەلەر» كوبەيدى. ءبىرى جۇمىسسىزدىعىن سىلتاۋراتسا، تاعى ءبىرىنىڭ ساراڭدىعى ۇستاپ، تۋعان پەرزەنتىنە ءتيىستى اقشاسىن بەرمەي، سوڭىنان قانشا ادامدى سەندەلتىپ ءجۇر.

اليمەنت تولەۋدەن جالتارعان اكە، ونىڭ قولىنا قاراپ، كوزدەرى جاۋدىرەپ وتىرعان بالالار اينالامىزدا تولىپ جاتىر.بۇل تۋرالى زاڭگەر كامشات ەسمۇحامبەتقىزىنا ساۋال جولداپ، پىكىرىن سۇرادىق.

ونىڭ ايتۋىنشا، اليمەنت تولەمەيتىن اتا-انالار «اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق» تۋرالى كودەكستىڭ 669-بابىنا سايكەس جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى. سوت شەشىمىن قاساقانا ورىنداماي وتىرعان ادامنىڭ ۇستىنەن ق ر قىلمىستىق كودەكستىڭ 430-بابىنا سايكەس ارىز جازىپ، اليمەنتتى ءوندىرىپ الۋعا بولادى.

– قىلمىستىق كودەكستىڭ 139-بابى بويىنشا، اليمەنتتى ءۇش ايدان اسا ۋاقىت تولەمەگەنى ءۇشىن ەكى جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا بولادى. قازاقستان «سوت ورىنداۋشىلار تۋرالى» زاڭىنا سۇيەنىپ، بورىشكەردىڭ بانكتەگى شوتىن بۇعاتتاپ، قازاقستاننان شىعۋىنا تىيىم سالۋعا بولادى. ول ءۇشىن سوت ورىنداۋشىمەن تىعىز جۇمىس ىستەۋ كەرەك، – دەيدى كامشات ەسمۇحامبەت قىزى.

نەكە (ەرلى-زايىپتىلىق) جانە وتباسى كودەكسىنىڭ 139-بابىندا كامەلەتكە تولماعان بالالاردى كۇتىپ-باعۋعا سوت شەشىمىمەن ءوندىرىپ الاتىن اليمەنتتىڭ مولشەرى تاعايىندالعان.

كەيدە اجىراسقان ەر مەن ايەل اليمەنت سوماسىنا قاتىسى ءوزارا كەلىسىمگە كەلەدى. ولاي بولماعان جاعدايدا سوت بورىشكەر اتا-انانى تومەندەگىدەي مولشەردە اي سايىن اليمەنت تولەۋگە مىندەتتەيدى: 

- وتباسىدا ءبىر بالا بولسا، اتا-انا تابىسىنىڭ تورتتەن ءبىر بولىگى تولەنەدى؛
- ەكى بالاعا تابىستىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگى تولەنەدى؛
- ءۇش جانە ودان دا كوپ بالاعا اتا-انا تابىسىنىڭ تەڭ جارتىسى وندىرىلەدى.

سوت ۇكىمى شىققان سوڭ بورىشكەرلەردى سوت ورىنداۋشى اليمەنت تولەۋگە ماجبۇرلەۋدى. جەكە سوت ورىنداۋشى قايرات كەڭەسوۆتىڭ سوزىنشە، بورىشكەر ءۇش ايدان استام اليمەنت تولەمەسە، وعان شارا قولدانۋعا بولادى. بىرىنشىدەن، بورىشكەردىڭ وزىنەن قارىزىن وتەۋى تالاپ ەتىلەدى. ەكىنشىدەن، ەگەر تۇراقتى ءبىر جۇمىسى بولسا، قاۋلى شىعارىلىپ، جالاقىسىنان قارىزى الىنىپ وتىرادى. ەگەر جالاقىسى بولماسا، ءوز اتىنا تىركەلگەن تۇرعىن ءۇيى نەمەسە كولىگى تاركىلەنەدى. قارىز كولەمى 20 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشتەن اسىپ كەتسە، شەتەلگە شىعۋىنا ۋاقىتشا تىيىم سالىنادى. كولىك جۇرگىزۋ كۋالىگىنەن ايىرۋ دا زاڭدا قاراستىرىلعان.

– زاڭ بويىنشا قارىزى ءۇش ايدان اسقان كەزدە بورىشكەردىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعاۋعا بولادى. ال بورىشكەردىڭ قارىز تولەۋگە شاماسى كەلمەسە، قىلمىستىق كودەكستىڭ 139-بابى بويىنشا 2  جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلادى. ودان بولەك، ايىپپۇل تولەۋ مەن قوعامدىق ىسكە جەگىلۋ ارقىلى ءوز ايىبىن وتەي الادى، – دەيدى قايرات كەڭەسوۆ.

زاڭناماعا ەنگىزىلگەن وزگەرتۋلەر ناتيجە بەرىپ جاتىر. مىسالى، شەتەلمەن تىكەلەي بايلانىستا جۇمىس ىستەيتىن جانە ۇنەمى كولىكپەن جۇرەتىن بورىشكەرلەر قارىزىن كەشىكتىرمەي تولەۋگە تىرىسادى ەكەن.

ال جۇمىسى، باسپاناسى، ەسەپشوتىندا قارجىسى جوق بورىشكەرلەردىڭ قارىزى اي سايىن ارتا بەرەدى. بورىشكەردىڭ اتىنا جىلجىمايتىن مۇلىك تىركەلسە نەمەسە بورىشكەر جۇمىسقا ورنالاسسا، جالاقىسىنان اي سايىن جينالعان قارىزى الىنىپ وتىرادى.

ال كامشات ەسمۇحامبەت قىزى، كەرىسىنشە، زاڭناما بار بولعانىمەن، ناتيجەسى از ەكەنىن ايتادى. قانشا جەردەن بورىشكەرگە شەكتەۋ قويىلىپ، تولىققاندى ىس-ارەكەت جاسالعانىمەن، ءتيىستى مولشەردە وندىرىلگەن اليمەنت نەكەن-ساياق.

– بۇل جاعدايعا اتا-انا تاراپىنان بالاعا بەي-جاي قاراپ، «بالانى ءوزى ءۇشىن تۋدى» دەگەن سىلتاۋ ايتاتىندار بار. سوندىقتان بۇگىندە اليمەنتتى ءوندىرۋ وتە قيىن. سوت ورىنداۋشىلاردىڭ قۇزىرەتى كەڭەيسە دە، ناتيجە جوق. سوت ورىنداۋشى مەن پوليسيا بولىمشەلەرى بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋى كەرەك»، – دەيدى زاڭگەر.

سوت ورىنداۋشى قايرات كەڭەسوۆ تە قاجەت بولعاندا پروكۋراتۋرا مەن ىشكى ىستەر ورگاندارى كومەكتەسەتىنىن جەتكىزدى.

قورىتا ايتقاندا، بورىشكەرلەرگە قارىز تولەتۋدىڭ ءتۇرلى جولدارى قاراستىرىلعان. قاشقىن اكەلەر بۇرىنعىداي بەيقام جۇرە المايتىن بولدى. ءبىراق ويران بولعان وتباسىنىڭ ورنى سونىمەن تولا ما؟ ول ەندى مۇلدە باسقا اڭگىمە.