ناۋرىز مەرەكەسىنە جارىم اي عانا ۋاقىت قالدى. كۇن رايى جىلىنىپ، ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىگىنە كوكتەم كەلىپ تە قويدى. قاسات قاردىڭ كوبەسى سوگىلىپ، كوك جامىلعى تەبىندەپ، بايشەشەك بۇرشىك اتتى. ناۋرىز مەنمۇندالاپ تۇرسا دا حالىقتا گريگوريان كۇنتىزبەسىندەگى جاڭا جىلدى كۇتكەندەگىدەي ىقىلاس بايقالمايدى. ىقىلاس جوق ەمەس. تەك جەلتوقساننىڭ سوڭعى كۇنىنە اسىققانداي 21 ناۋرىزدى كۇتپەيمىز.
نەگە؟
ماقالامىزعا جان ءبىتىرۋ ءۇشىن مادەنيەت ءمينيسترى مۇحامەدي ۇلىنىڭ ناۋرىزعا ءبىر اي قالعاندا جاريالانعان سۇحباتىنا تاعى ءبىر نازار سالايىق. مينيستر ناۋرىزعا قاجەت ىرگەلى ىزدەنىستەر مەن تاريحي ءارى زاماناۋي شارالاردى 8 ءتۇرلى تاقىرىپپەن اتاپ كورسەتكەن ەدى.
پرەزيدەنتتىڭ ۇلتتىق كيىم كيىپ ۇلگى بولىپ جۇرگەنىن ايتقان مينيستر قازاقتىڭ «تانىعان جەردە بوي سىيلى، تانىماعان جەردە تون سىيلى» دەيتىن ماتەلىن كەلتىرىپ، مەرەكە كۇنى ۇلتتىق كيىم كيۋگە ۇندەدى. «بارلىعىمىز وسى قاسيەتتى كۇنى، باسقا دا اتاۋلى كۇندەرى ۇلتتىق كيىم كيىپ شىعايىق!» دەدى مۇحامەدي ۇلى. ۇلتتىق كيىم دەگەنىڭىز تەك جىلتىراق مارجان جابىسقان، زەرلى شاشاعى توگىلگەن الەم-جالەم كيىم ەمەس، قۇدالىقتا عانا جۇرەتىن كەڭ قولتىق شاپان ەمەس. ونى ءبارىمىز قالاۋىمىزشا تۇرمىسقا ىڭعايلى ەتىپ كيسەك بولادى. مينيستر ماقالاسىندا ءتىپتى ۇلتتىق كيىمنىڭ تۇرلەرىنە دە كەڭ توقتالىپ، ەل اراسىندا ۇلتتىق كيىمگە دەگەن سۇرانىس پايدا بولاتىنىن بولجاپ، كاسىپكەرلەر ساپالى ونىمگە كوڭىل ءبولۋى كەرەكتىگىنە دە نازار اۋدارتقان.
«ناۋرىز ەڭ اۋەلى بالدىرعاندارعا ارنالۋى كەرەك... ناۋرىزدىڭ ءقادىر-قاسيەتىن جان-جاقتى قامتي وتىرىپ، شىن مانىندە مەرەكە جاساعىمىز كەلسە، ناۋرىزدىڭ ءبىرىنشى ماعىناسى دا، ءسانى مەن سالتاناتى دا بالدىرعاندار بولۋى ءتيىس»، - دەگەن مينيستر تاعى ءبىر سوزىندە. كالەندارلىق جاڭا جىلدى دا اسىعا كۇتەتىن بالالار عوي. بالالاردىڭ ىقىلاسىنان بارىپ اتا-انادا مەرەكەلىك كوڭىل-كۇي تۋادى. دەمەك ءبىز بالالار مەن جاس ورەندەرگە ناۋرىز مەرەكەسىن ناسيحات ەتە ءبىلۋىمىز كەرەك.
مۇحامەدي ۇلىنىڭ «قىزعالداق – ناۋرىزدىڭ اتريبۋتتىق بەلگىسى، ەمبلەماسى رەتىندە بەكىتۋدى قاجەت ەتەدى»، - دەگەنى داۋسىز ماقۇلداۋعا تاتيدى. ءمينيستردىڭ «گۇلدىڭ ادامعا دەگەن اسەرى وتە مول. سەبەبى گۇلدەن ەرەكشە سۇلۋلىقپەن بىرگە ادام ءنار الادى. گۇل تۇرعان جەردە بيىك سەزىم بار. مەرەكە كۇنى انالارعا، قىز-كەلىنشەكتەرگە گۇل سىيلاۋ كوڭىلدەرگە قۇشتارلىق سىيلايدى. بۇعان قوسا مەكەمەلەر، كوشەلەر، ساياباقتار قىزعالداقتارمەن، باسقا دا گۇلدەرمەن كومكەرىلىپ، اباتتاندىرىلسا نۇر ۇستىنە نۇر»، - دەگەنىن تالقىسىز قۇپتايمىز.
كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلۋى – استرونوميالىق كوكتەمءنىڭ تۋۋى ەكەنىن بولسا ءبارىمىز بىلەمىز. وسى جەردە ءمينيستردىڭ «ءتۇن ورتاسى اۋعاندا جاپپاي جاڭا كۇندى قارسى الۋ ءداسءتۇءرىن ءتۇلەتكەنىمىز ابزال» دەگەن باستاماسى جالپىحالىقتىق داستۇرگە اينالسا قۇبا-قۇپ. ساعات ءتىلىنىڭ 12 بولعانىن كۇتىپ، شامپان توگىپ، تورسىلداق اتاتىن «جاڭا جىل» داستۇرىنەن گورى «قازاقستان حالقىنىڭ جاڭا جىل – ناۋرىزدى قارسى الۋى» دەيتىن ءداستۇر الدەقايدا كوركەم ەمەس پە؟!
باتىستىق اعايىنداردىڭ «امال كەلدى – جىل كەلدى!» دەپ، ارقا-جارقا بولىپ، ۇلىس كۇنىن ءبىر كىسىدەي اتاپ وتەتىنىن ەسكە سالعان ءمينيستردىڭ «كورىسۋ كۇنىن» بەكىتۋ باستاماسى دا قۇپتارلىق.
ناۋرىز مەيرامىنىڭ رۋحاني-مادەني تاربيەلىك ءمانىن ءىس جۇزىندە ومىرگە ەنگىزۋدى ۇسىنساق ارتىق بولا قويماس. بۇل ماقساتتا ناۋرىزدىڭ 21ء-ى كۇنى سيپاتىن اشاتىنداي ءارى ۇلتتىق تانىم مەن ءداستۇر سالتتى جاڭعىرتاتىنداي وتباسى كۇنىن، قايىرىمدىلىق جاساۋ كۇنىن، اق داستارقان كۇنىن، اعاش ەگۋ كۇنى دەپ مازمۇن بەرە وتىرىپ، رۋحاني ءىس-شارالاردى نەگە قالىپتاستىرماسقا؟
ءدال وسى «ناۋرىز مەيرامى» كۇندەرى اياسىندا ەلىءمىزدىڭ ىسكەر ازاماتتارى، مەسەناتتار، قوعامدىق ۇيىمدار مەن مەكەمەلەر بالالار ۇيلەرىنە، تۇرمىسى تومەن وتباسىلارعا جانە قوعامنىڭ الەۋمەتتىك قورعالماعان توپتارىنا جاردەم جاساپ، قايىرىمدىلىق شارالارىنا كوڭىل بولگەنى ءجون. اس ءمازىرىن ءاز-ناۋرىزعا بەيىمدەپ، كاسىپكەرلەر ناۋرىز كوجە، باۋىرساعىن الدىمەن سول ادامدارعا تەگىن تاراتسا. بۇل يگى ىستە قازاقستاننىڭ بەلسەندى جاستارىن، ۆولونتەرلاردى ناۋرىزدىڭ جاڭا تۇرپاتتا تويلانۋىنا جۇمىلدىرساق، ءجۇرەگىمىزگە جاقىن مەرەكەنىڭ ءمانى مەن ءسانى ارتا تۇسەدى. كەرەك دەسەڭىز، ناۋرىزدىڭ رۋحاني ءمارتەبەسى ءۇشىن، جىل سايىن قىس ايلارىندا ءداستۇرلى بەرىلەتىن ادەبيەت پەن ونەر سالاسى قايراتكەرلەرىنە ارنالعان سىيلىقتاردىڭ تابىس ەتۋ مەرزىمىن دە ناۋرىز مەيرامىنا اۋىستىرعان ابزال.
قىدىر بابا (قىزىر) بار جاقسىلىقتىڭ، مولشىلىق پەن بەرەكەنىڭ يەسى، ءۇمىتتءىڭ شىراعىن جاعاتىن كيە. «قىرىقتىڭ ءبىرى – قىدىر» ءسوزىنىڭ استارىنان وسىنداي تۇسىنىكتەن تۋىنداعان فاكتوردى كورەمىز. قىدىر بابا كوپشىلىكتىڭ الدىندا قاشانعا دەيىن باتا بەرىپ، «ۇلكەن» كىسىلەردىڭ سوڭىندا ءجۇرۋى ءتيىس؟
قيالدى ۇشتاي تۇسەتىن ءمۇمكىندىكتەردى پايدالانايىق. ەندەشە، قىدىر بابانى ناۋرىز مەيرامىن وتكىزۋ بارىسىندا ۇتىمدى پايدالانعان ابزال. ۋاقىتىنىڭ دەنىن بالالارمەن ءوتكىزءسىن. تاقپاق ايتقىزسىن، ولەڭ وقىتسىن، ءان تىڭداسىن، ونەرىن كورءسىن! سوندىقتان قىدىر اتانىڭ مەيىرىمى الدىمەن بالدىرعانداردىڭ كوتەرىڭكى كوڭىل كۇيىمەن ۇشتاسقانى كەرەك»، - دەدى مينيستر ءوز سۇحباتىندا.
بۇعان قوسا، ارىستانبەك مۇحامەدي ۇلى ناۋرىز مەيرامى كەزىندە مادەني جانە سپورتتىق ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرۋ ماسەلەسىنە دە باسا نازار اۋداردى. ۇلتتىق ويىنداردى دارىپتەپ، جىل سايىن رەسپۋبليكالىق «ناۋرىز سپارتاكياداسىن» وتكىزۋدى ۇسىندى. ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ناۋرىز مەيرامىن تويلاۋ بارىسىندا وتكىزىلىپ جاتقان شارالاردىڭ تانىمدىق ءھام مازمۇندىق جاعىنا ءمان بەرۋى ءتيىس.
«بولاشاققا باعدار جاساپ، ۇلكەن سەرپىلىس جاساعان ەلىمىزگە ءقازىر دۇنيەجۇزى تامسانىپ، ۇلكەن ۇمىتپەن قاراپ وتىر. ەندەشە، يگىلىككە بەتتەگەن كەز كەلگەن جاڭا باستامانى ەرەكشە ىقىلاسپەن اتقارىپ، جاڭعىرعان رۋحتىڭ جارشىسى بولۋعا ۇمتىلايىق»، - دەپ قورىتىندىلاعان ارىستانبەك مۇحامەدي ۇلى سۇحباتىن.
ءبىزدىڭ مينيستر سۇحباتىنداعى وزەكتى باستامالارعا الىپ-قوسارىمىز جوق. جاڭعىرتا جاريالايىق دەمەدىك. بيلىك تاراپىنان باستاما بار. بەكىتىلگەن مەرەكەلىك دەمالىس تا بار. تەك جۇمىلا جۇزەگە اسىرايىق دەگىمىز كەلەدى.
