قازاق دەگەن باۋىرمال، سىيلاستىقتى ءبىرىنشى ورىنعا قوياتىن حالىقپىز. «اعا» دەپ قارىنداسى قۇرمەت كورسەتسە، «قارىنداسىم» دەپ اعاسى قامقورلىق تانىتسا، عاجاپ قوي! «اعا» دەپ اڭقىلداپ تۇرعان بويجەتكەنگە ومىردە نەشە ءتۇرلى اعا كەزدەسەدى. ءبىرى شىنايى باعىت-باعدار سىلتەپ، اقىلىن اياماسا، ەندى ءبىرى وتباسىلى بولا تۇرا، گۇلدى قۇشىرلانا ءسۇيىپ، ساباعىمەن سۋىرىپ العىسى كەلەدى. اڭگىمە سولار جايىندا بولماق.

مۇحامەدجان تازابەكوۆ ءبىر سۇحباتىندا: «بۇگىندە قوعامداعى ەڭ ۇلكەن ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – ەر مەن ايەل اراسىنداعى قارىم-قاتىناس، جاقىندىق ەڭ جوعارعى دەڭگەيگە شىقتى»، - دەگەن ەدى. راس. بۇگىندە ەر ازاماتتار قاۋىمى وزىنەن بىرنەشە جاس كىشكەنتاي، كەيبىرى ءتىپتى قىزىنداي، نەمەرەسىندەي قىزدارعا كوز سالىپ، قىرىنداۋدى نامىس كورمەيتىن، كەرىسىنشە ەر-ازاماتقا ساي قىلىق دەپ سانايتىنداي. «شىركىن-اي، ءبىزدىڭ قازاقتىڭ ەر-ازاماتتارىنا ەرىك پەن مۇمكىندىك بەرسەڭ، قوس-قوستان ايەل الىپ، ونىڭ سىرتىندا وزگە قارىنداستارمەن كوڭىل جاراستىرۋدان تايىنبايدى» دەپ ەر-ازاماتتىڭ اتىنا سىن ايتاتىندار كوپ. سەبەبى بۇگىندە «قارىنداسىم» دەپ ءجۇرىپ ىشتەي قىزىعاتىن، كەيىننەن قىرىندايتىن اعالار بارشىلىق.

ولار قانداي ەر-ازاماتتار دەيسىز عوي؟ وردالى وتىزدان اسىپ، ءبىر ماشينا مىنگەن، بالالى-شاعالى، سىرت كوزگە ءتورت قۇبىلاسى تەڭ ادامداي كورىنەتىن، كومپليمەنت دەسە ايانبايتىن، قالجىڭداپ ءتيىسىپ قالاتىن، كەرەك دەسە سوزبەن ءىشى باۋىرىڭا كىرىپ، ەلتىپ الاتىن، كومەك قاجەت بولسا ايانبايتىن اعالار.

بىردە بىرگە تۇراتىن قۇربىم وزىنەن بىرنەشە جاس ۇلكەن ءارى وتباسىلى ارىپتەسى جايىندا: «ۇيىندە جۇكتى ايەلى بار ارىپتەسىم مەنى كەزدەسۋگە شاقىردى»، - دەيدى. «مەن ول كىسىنى وتە قاتتى سىيلايتىن ەدىم، ۇجىمعا دا سىيلى ەر ادام ەدى، ويىم تولىقتاي وزگەرىپ كەتتى»، - دەپ تاڭدانىسىن دا جاسىرمادى.

تاعى بىردە جۇمىستاعى ارىپتەس قۇربىم تاكسيدە بولعان وقيعاسىن ايتىپ بەردى: «ءبىر كۇنى قوناقتان شىعىپ، كەشقۇرىم ۋاقىتتا تاكسي ۇستاپ تۇرسام، جاسى 45-تەر شاماسىندا ءبىر ەر ادام كەلىپ توقتادى. ادەتتەگىدەي باراتىن جەرىم مەن باعاسىنا كەلىستىم دە وتىردىم. بىردە تاكسي جۇرگىزۋشىسى اڭگىمەسىن باستادى. ويىمدا ەشنارسە جوق مەن باسىمدى يزەپ قويىپ تىڭداي بەردىم. سودان كەيىن «ەسىمىڭ كىم؟» دەپ سۇرادى، اتىمدى ايتتىم. وسىمەن اڭگىمە ءتامام بولۋدىڭ ورنىنا «اعاتاي» سۇراقتاردى قارشا جاۋدىردى. «قاي جىلعىسىڭ، قايدا وقيسىڭ، نەمەن اينالىساسىڭ؟» دەپ شەكتەن شىعا باستادى. قاباعىمدى ءتۇيدىم دە ءبىر سۇراعىنا جاۋاپ بەرىپ، قالعانىن ەستىمەگەنسىپ وتىردىم. «قايدان كەلە جاتىرسىڭ؟» دەگەندە «دوسىمنىڭ ۇيىنەن» دەسەم، «دوسىڭ ۇيىندە جالعىز با الدە ايەلى جوق پا ەكەن؟» دەپ سۇراعاندا ۇستىمنەن بىرەۋ سۋىق سۋ قۇيىپ جۇرگەندەي شوك بولدىم. ونىسىمەن قويماي، ءبىر كەزدە «تەلەفون ءنومىرىڭدى بەرسەڭشى، حابارلاسىپ، ارالاسىپ تۇرايىق» دەمەسى بار ما؟ اشۋىما ءتيدى. «جوق، ءنومىرىمدى بەرە المايمىن» دەپ كەسىپ ايتتىم. ءسوز ۇقپايتىن جەتەسىز «ەندەشە مەنىكىن جازىپ ال، كەشكى ۋاقىتتا حابارلاس، كۇندىز قولىم بوس بولمايدى. ءبىر جەرگە بارۋ كەرەك بولسا، قىسىلماي ايت، اپارىپ-اكەلەمىن، ءىشىڭ پىسسا حابارلاس، تۇنگى قالانى ارالاتامىن. ءبىراق كۇندىز قوڭىراۋ شالما، كۇندىز قولىم بوس بولمايدى» دەدى. اۋزىمنان «جوق» دەگەن قىسقا جاۋاپ ارەڭ شىقتى. ءسوز تالاستىرماي ۇندەمەي جەڭۋدى ءجون دەپ شەشتىم. اقىرى كەلەر جەرىمىزگە جەتكەندە ەسىگىن تارس جاۋىپ شىعىپ كەتتىم. اكەمدەي ادامنىڭ ماعان وسىنداي اڭگىمە ايتقانىنا قانىم قارايدى».

ارىپتەس قۇربىمنىڭ اڭگىمەسىن تىڭداپ وتىرىپ، تاكسيگە مىنە قالساڭ، بەتىڭە بادىرايا،  تەسىلە قاراپ، باسىڭنان اياعىڭا دەيىن كوزىمەن ءسۇزىپ شىعاتىن ەر ادامدار ەسىمە ءتۇسىپ كەتتى.

كوپتەگەن «اعالاردىڭ» ءتۇرلى اڭگىمەسىنە سەنىپ، ارتىنان وپىق جەپ قالىپ جاتقان قاراكوزدەر دە از ەمەس. الايدا، مۇنداي جاعدايدا كىنالى كىم؟ «تانا كوزىن سۇزبەسە، بۇقا ءجىبىن ۇزبەيدىنىڭ» كەرى دەپ بارلىق جامان اتقا يە بولاتىن قىزدار.

ساعان مەيرىمىن اياماي، بارىنشا قامقور بولىپ، سەنىمىڭە كىرىپ، سىيلاستىعىڭا يە بولىپ جۇرگەن جاننىڭ ۋاقىت وتە كەلە اڭگىمەسى وزگەرىپ، قىلىقتارى مۇڭ قۇبىلا باستاعاندا قانشالىقتى سىيلاپ، قۇرمەتتەپ جۇرسەڭ، سونشالىقتى جيرەنىپ كەتەسىڭ. ءبىر ادامنان كوڭىلىڭ قالعان سوڭ بارشا ەر-ازاماتتار قاۋىمىنا دەگەن ويىڭ وزگەرىپ، ادامدارعا سەنۋدەن قالادى ەكەنسىڭ.

قاۋمالاعان قارىنداستىڭ اربىرىنە سۇقتانىپ، ناپسىگە بوي الدىرىپ، قوسىمشا ەرمەك نەمەسە ويناس ىزدەگەنشە ءوز تەڭىن باعالاپ، جار تاڭداۋىنا قۇرمەتپەن قاراسا، بۇل قوعامنىڭ سيپاتى مۇلدەم باسقاشا بولار ما ەدى؟!