الەم تاريحشىلارى شىڭعىس حان ساربازدارىنىڭ تۇتقىنعا تۇسپەگەنىن، سوعىس الاڭىندا جارالى ادامدار مەن ولىكتى قالدىرماعاندارىن اۋىزدارىنىڭ سۋى قۇرىپ جازعان جانە ونى جالعاندىقپەن جالا جاۋىپ، مۇنى شىڭعىس حاننىڭ قاتىگەزدىگىمەن تۇسىندىرگەن، «ءبىر ادام تۇتقىنعا تۇسسە، وندىقتىڭ باسى تۇگەل الىنعان» دەستى. بۇل – قاتە. ءبىز ول سۇراقتىڭ جاۋابىن مىنا جولداردان تابامىز:
«مىڭدىق نويانداردىڭ بالالارى، ون جولداسى مەن ءبىر ءىنىسىن ەرتىپ كەلەتىن بولسىن! جۇزدىك نوياننىڭ بالالارى بەس جولداسى مەن ءبىر ءىنىسىن ەرتىپ كەلەتىن بولسىن! وندىق نوياندار ءمانساپسىز ادامداردىڭ بالالارى ءۇش جولداسى مەن ءبىر باۋىرىن ەرتىپ كەلەتىن بولسىن. ءسويتىپ، ولار ءوز شىققان جاساعىنان كۇش-كولىكتەرىن اكەلەتىن بولسىن! مەنىڭ سەرىك-سەنىمدىلەرىمە كەلەتىن مىڭدىق نويانداردىڭ ۇلدارى ون نوكەرى مەن كۇش-كولىكتەرىن ءوز مىڭدىقتارىنان اكەلەتىن بولسىن!» ("التان توبىش" الماتى – «ونەر» باسپاسى. 1998 جىل. 92 بەت). ارينە ءبىر تۋعان باۋىرلار، اعايىن تۋىستار مەن دوستار ءبىرىن-بىرى ەشقاشان جاۋ قولىندا قالدىرماس ەدى. بۇعان كىمنىڭ قانداي داۋى بار؟
بۇل سالت شىڭعىس قاعانعا ارعى اتالارىنان ميراس بولىپ قالعان. الەم بيلەۋشىسى، قازاقتىڭ ايگىلى قاعانى شىڭعىس حان بابامىزدىڭ ساربازدارى ول سالتتى مۇلتىكسىز ورىنداعان.
بۇل سالتتى ءبىزدىڭ قازاق ءالى كۇنگە دەيىن مۇلتىكسىز قاتتى ۇستانادى. ءالى كۇنگە قازاقتار بىرگە تۋعانىنىڭ، باۋىرلارىنىڭ، اتالاستارىنىڭ سۇيەكتەرىن جات جەردە قالدىرماي، تۋعان جەرىنە، كىندىك قانى تامعان جەرگە اكەلىپ ارۋلاپ جەرلەيدى. قانداي قاشىقتىق بولسا دا جەتكىزەدى. ول ارتىندا قالعانداردىڭ پارىزى.
قازاق بالاسى ءۇشىن بۇل پارىزدى ورىنداۋدىڭ شەگى قويىلماعان.
«كەزىندە: «اسقار بيىك تاۋلارىم،
كەتەمىن دەگەن ويدا جوق،
كەتىردى دۇشپان جاۋلارىم» دەپ كۇڭىرەنە جىرلاپ، تاجىك جەرىندە ومىرمەن قوش ايتىسقان كۇرەسكەر اقىن، جورىق جىراۋى قالنياز شوپىق ۇلىنىڭ (1816–1902) تىلەگى ارادان ءبىر عاسىردان اسا ۋاقىت وتكەندە قابىل بولدى، ارمانى ورىندالدى. ونىڭ سۇيەگى ماڭعىستاۋداعى قاراتاۋدىڭ ەڭ بيىك شىڭىندا ورنالاسقان «اداي اتا – وتپان تاۋ» كەشەنىنە قاراستى قورىمعا العاش بولىپ جەرلەندى.
قازاقتىڭ سان مىڭداعان جىلداردان بەرى جالعاسىن تاۋىپ، ۇزىلمەي كەلە جاتقان كوكپار ويىنىنىڭ شىعۋ تاريحى وسىعان بايلانىستى. ناعىز كوكپارشىلار سالماعى 50 كەلىدەن اساتىن سەركەلەردى قولدانعان. ماقساتى، ات ۇستىندە سوعىسا ءجۇرىپ جارالىلار مەن ولىكتەردى جاۋ قولىندا قالدىرماي، جيناپ الۋعا ماشىقتانۋ.
قوجىرباي ۇلى مۇحامبەتكارىم، ماڭعىستاۋ
