كۇنى كەشە كوشەدە كەلە جاتساق، ارتىمىزدان ون شاقتى قىز-جىگىت قۋىپ جەتتى. ىشىندەگى ەكى-ۇش جىگىت داۋرىعىپ، بوقتىق سوزدەردىڭ نەبىر «شۇرايىن» ورىسشا ارالاستىرىپ شۇبىرتىپ كەلەدى. داۋىستاپ ەسكەرتۋ جاسادىم، جىگىتتەر اۋىزدارىڭىزعا يە بولىڭدار، قاستارىڭىزدا ۇلكەن ادامدار، انە ارالارىڭىزدا قىزدار ءجۇر دەدىم. سوندا سول جىگىتتىڭ ءبىرى ماعان، مىنا قىزدار ما، «بۇلار مۇنداي سوزدەردى بىزدەن ەكى ەسە كوپ ايتادى» دەپ قاراپ تۇر. ەشقايسىسى ۇيالعان سىڭاي تانىتپادى، ەسكەرتۋدەن دە ەش قورىتىندى شىعارمادى. سول بۇرىنعىشا ورىسشا-قازاقشا بوقتىق سوزدەردىڭ ءتۇرىن ايتىپ، جالعاستىرىپ كەتە باردى.

سوڭعى كەزدەرى كوشەگە شىقساق ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ، اسىرەسە جاستاردىڭ اۋىزدارىنان ەستيتىنىمىز كىلەڭ بوقتىق-بالاعات سوزدەر. ۇلكەندەرى دە وڭىپ تۇرعان جوق. كەز كەلگەن جەردە ۇرىس-كەرىس. مەمتىلدى بەلشەسىنەن باسىپ، ورىسشا ارالاستىرىپ سويلەۋ تولىقتاي «مودىعا» اينالعان.  ەسكەرتۋ ايتساڭىز، «نە شارۋاڭ بار، اقىلىڭدى ءوز بالاڭ مەن نەمەرەلەرىڭىزگە ايتىڭىز» دەپ بەتىڭدى تىرناپ الادى. سوندا ۇيدە تاربيە بەرەتىن اتا مەن انا قايدا؟ بالاباقشاداعى تاربيەشىلەر قايدا؟ جاسى ۇلكەن اعا مەن اپكە، اعايىن-تۋىس قايدا؟ مەكتەپتىڭ مۇعالىمدەرى قايدا؟ ارنايى ورتا، جوعارعى وقۋ ورىندارىنىڭ ۇستازدارى قايدا؟ مەملەكەتتىك، ەڭبەك ۇجىمدارى مەن ولاردىڭ باسشىلارى قايدا؟ ۇلاعاتتى ۇرپاق تاربيەلەۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋعا ءتيىستى ءبىلىم مەن مادەنيەت مينيسترلىكتەرى قايدا قاراپ وتىر؟ قازاقتا «بالىق باستان ءشىريدى» دەگەندەي، تاربيەسىزدىك پەن بىلىمسىزدىكتەن باستاۋ الاتىن كورگەنسىزدىكتىڭ باستاۋى باس جاقتا جاتقان جوق پا ەكەن؟ بۇعان كىم جاۋاپتى؟ كىم جاۋاپ بەرەدى؟

مۇنداي جامان ادەت ەجەلگى قازاقتا دا، قاسيەتتى دىنىمىزدە دە ەشقاشان بولماعان. بۇل سىزدەر باستى باعدار ەتىپ العان «گەندەرلىك» ساياساتتارىڭىزدىڭ جەمىسى ەمەس پە؟ نە ءۋاج ايتاسىزدار؟

بالا كەزىمىزدە ءوز اتا-انامىزدان باستاپ جاسى ۇلكەندەردىڭ بارلىعى دەرلىك ۇنەمى جامان سوزدەن اۋلاق بولىڭدار، تەك قانا جاقسى ءسوز ايتاتىن بولىڭدار، "جاقسى ءسوز جارىم ىرىس" دەپ جاتاتىن. ال، ءقازىر شە؟ ونى جوعارىدا ايتقانىمداي، ءبارىمىز دە كۇندە كورىپ جۇرگەن بولارمىز.

«ەي، مۇحاممەد (س.ع.س)! ەندى ولاردى، وزدەرىنىڭ جويىلاتىن (قايتا ءتىرىلۋ) كۇنىنە جولىققاندارىنا دەيىن جايىنا قالدىر. ول كۇنى ولارعا ايلا-شارعىلارى ەشبىر پايدا بەرمەيدى ءارى ولارعا ەشكىم كومەكتەسپەيدى. انىعىندا، ادىلەتسىزدەرگە وعان دەيىن دە ازاپ بار، ءبىراق ولاردىڭ كوبى بىلمەيدى». (قۇران كارىم. ءات-تۋر سۇرەسى. 45-47 اياتتار). ءتاپسىر: بۇل – وسى ومىردە بەرىلەتىن جازالار. يبن كاسير.

اللا مەن ادامعا بىردەي قىزمەت جاسايتىن «پەرىشتەلەر» بار. اللا ادامعا جان بەرگەندە، ءار ادامنىڭ ەكى يىعىنا ەكى پەرىشتە ورنالاستىرعان. وڭ يىعىڭداعى پەرىشتە سەنىڭ جاقسى (كوركەم) ءسوزىڭ مەن جاقسى ىستەرىڭدى جازسا، سول يىعىڭداعى پەرىشتە سەنىڭ بارلىق جامان (ىلاس) سوزدەرىڭدى جانە مىناۋ ومىردەگى ادامدارعا جاساعان بارلىق جامان ىستەرىڭدى (قياناتتارىڭدى)  تىركەپ وتىرادى. ازىرەيىل پەرىشتە كەلىپ، جانىڭدى العاندا، ياعني مىناۋ «جالعاننان» باقيعا ءوتىپ، قىل كوپىردىڭ الدىنا كەلگەنىڭدە اللا الدىندا جاۋاپ بەرەسىڭ، سول كەزدە ەكى يىعىڭداعى ەكى پەرىشتە سەنىڭ كىم بولعانىڭا كۋالىك ەتەدى. دەمەك، سەنىڭ بۇل ومىردەگى سىناق ومىردەن قالاي وتكەنىڭ اللا الدىندا ساراپقا سالىنىپ، قىل كوپىردەن وتەسىڭ. كوپىر استىنىڭ سول جاعىندا جانىڭدى شىرقىراتا قينايتىن قايناعان سۋ، وڭ جاعىندا لاۋلاعان وت. كىناسىزدەر «قىل كوپىردەن» قۇلاماي وتەدى، سەبەبى وندا «سالماق» جوق. ال كىنالىلەر، قىل كوپىردىڭ ۇستىندە جەر بەتىندە جيناعان اۋىر كىنالارىنىڭ سەبەبىنەن بىرەسە سۋعا قۇلايدى، جان ىشقىرا شىڭعىرىپ كوپىرگە قايتا شىقسا وتقا قۇلايدى. اللانىڭ بۇيرىعىمەن كوپىردەن قۇلاعاندار "جەتى قات جەر استىنداعى دوزاققا»، قۇلاماعاندار «ۇجماعىنا» بارىپ، اللانىڭ وزىنە اماناتتاپ بەرگەن جانىن وزىنە قايتا تاپسىرادى.

«مىنە، (ءاربىر ادامنىڭ) وڭ جاعىنان جانە سول جاعىنان ەكى تىركەپ (جازىپ) الۋشى وتىر». (قۇران كارىم. كاف سۇرەسى. 17 ايات). ءتاپسىر: ءاربىر ادامنىڭ بارلىق جاقسى جانە جامان امالدارىن جازىپ وتىرۋشى پەرىشتەلەر بار. يبن كاسير.

«8.ول كۇنى تارازىعا تارتۋ – اقيقات. سوندا تارازىلارى (جاقسىلىققا) اۋىر تارتقاندار، مىنە، سولار – ناعىز جەتىستىككە جەتۋشىلەر. 9.ال تارازىلارى جەڭىل تارتقاندار، مىنە، سولار – اياتتارىمىزعا ادىلەتسىزدىك ەتكەندىكتەرى ءۇشىن وزدەرىنە زيان كەلتىرگەندەر. ...11.ءبىز سەندەردى جاراتتىق، ودان سوڭ سەندەرگە كەسكىن-كەلبەت بەردىك. سودان كەيىن پەرىشتەلەرگە «ادامعا ساجدە ەتىڭدەر!» - دەدىك. سوندا ولار ساجدە ەتتى. تەك، (جىننان بولعان) ءىبىلىس ساجدە ەتۋشىلەردەن بولمادى» (ءال-اراف سۇرەسى). ءتاپسىر: پەرىشتە ادام بالاسىنا جاقسىلىق تىلەۋشىلەردەن، ءىبىلىس ۇرپاقتارى زيان كەلتىرۋشىلەردەن بولدى.

 وسى جولداردى وقىعان بارشاڭىزعا ۇلى جاراتۋشى اللا يمان بەرگەي!

قوجىرباي ۇلى مۇحامبەتكارىم، ماڭعىستاۋ