4 جاسار بالا ءفيلمدى كورگەن سوڭ، سارتاي سەكىلدى باتىر بولىپ، اتقا شابۋدى، ەلىن قورعاۋدى ارماندايتىنىن ايتىپتى. ەندىگى بالالاردىڭ كەيىپكەرى بەتمەن، سۋپەرمەن نەمەسە ورمەكشى ادام ەمەس، سارتاي باتىردىڭ بولاتىنىنا سەنىمىز مول. سۇلۋلىققا قىزىققىش قىلىقتىلارىمىز دا كارىستىڭ قىسىقكوز كۋ چۋن پەسىن ەمەس، ەندىگى رەتتە سارتايدى «يدەال» تۇتاتىن بولادى. الەۋمەتتىك جەلىدەگى سارتايدىڭ (اسىلحاننىڭ) مەكەن-جايىنا جىبەرىلگەن سان مىڭ پىكىرلەر وسىنى اڭعارتتى. سۇحباتتا – «جاۋجۇرەك مىڭ بالاداعى» ەكى بالا. جاس اكتەرلەر، تەمىربەك جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ ستۋدەنتتەرى اسىلحان تولەپوۆ پەن ايان وتەپبەرگەن.

– وزدەرىڭىزبەن جاقىنىراق تانىسساق... اسىلحان: مەن 1992 جىلى اقتوبە وبلىسىنىڭ ويىل اۋدانى، جەتىكول سوۆحوزىندا دۇنيەگە كەلدىم. 1996 جىلى وتباسىمىزبەن الماتىعا كوشىپ كەلدىك. ورتا مەكتەپتىڭ 9-سىنىبىن بىتىرگەننەن كەيىن، 2008 جىلى ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسى جانىنداعى كوللەدجدىڭ اكتەر ماماندىعىنا قابىلداندىم. ال ءقازىر وسى ونەر ورداسىنىڭ ءبىرىنشى كۋرسىندا «ءسوز سويلەۋ شەبەرلىگى» فاكۋلتەتىندە، پروفەسسور داريعا تۇرانقۇلوۆانىڭ مەكتەبىندە شىڭدالۋدامىن. مەملەكەتتىك گرانتتىڭ يەگەرىمىن، بولاشاق پرەزيدەنتتىك ستيپەنديانىڭ ۇمىتكەرىمىن. ايان: الماتى قالاسىندا دۇنيەگە كەلدىم. باستاۋىش مەكتەپتى وسىندا بىتىرگەن سوڭ، بەلگىلى سەبەپتەرمەن اتا-انام شىمكەنتكە كوشىپ كەتتى. مەن بىرەر جىل اۋىلدا اعامنىڭ قولىندا تاربيەلەندىم. كەيىن الماتىدا 9-سىنىپتى ءبىتىرىپ، ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ كوللەدجىنە وقۋعا ءتۇستىم. ەسىم سەگىزبايەۆتىڭ شەبەرحاناسىندا، ياعني اكتەر شەبەرلىگى بويىشا وقىدىم. اسىلحان ەكەۋمىزدىڭ دوستىعىمىز وسى كەزدەن باستالعان. سودان بەرى بىرگەمىز. ءۇشىنشى كۋرستا «جاۋجۇرەك مىڭ بالا» ءفيلمىنىڭ ىرىكتەۋىنەن ءوتىپ، فيلمگە تۇستىك. بۇگىندە ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ 1-كۋرسىندا «اكتەر شەبەرلىگى» بويىنشا ءبىلىمىمدى جەتىلدىرىپ جاتىرمىن. مۇندا اقىلى بولىمگە تۇسسەم دە، «قازاقفيلم» كينوستۋدياسى وقۋ اقىسىن ءوز مويىندارىنا الۋدا. الداعى ۋاقىتتا مەملەكەتتىك گرانتقا ءۇمىتىم بار.

– كوپشىلىككە سارتاي مەن تايماس تانىس. ال اسىلحان مەن اياندى قانشالىقتى تانيدى؟ اسىلحان: الماتىدا ەشكىم تانىپ، سۋرەتكە تۇسۋگە شاقىرىپ، قولتاڭبا سۇراپ جاتقان جوق. ويتكەنى كوبىسى تاني بەرمەيدى. تاني قالسا دا، «كينودا ءىرىسىز، ال ومىردە كىشكەنتاي ەكەنسىز عوي» دەپ تاڭقالىسىپ جاتادى. ءبىز پرەمەرادان كەيىن ەلورداعا بارعان بولاتىنبىز، سوندا استانالىقتار نازار اۋدارىپ، سارتاي دەپ تانىپ جاتتى. ايتقىم كەلەتىنى، «جۇلدىزدىقتى» ءالى سەزىنە قويعان جوقپىن جانە سەزىنبەي-اق قويسام ەكەن دەيمىن. قاراپايىم بولىپ قالا بەرگىم كەلەدى. ايان: ءبىزدى اتىمىزبەن اتاپ تانىماسا دا، سارتاي، تايماس دەپ تانىپ جاتاتىندار بار. ءبىراق ءبارىنىڭ ءبىرىنشى ايتاتىنى – «سەندەر كىشكەنتاي ەكەنسىڭدەر عوي».

– قوماقتى قالاماقىعا يە بولدىڭىزدار. كولەمىن سۇراماي-اق قويايىق، ءبىراق نە ماقساتقا جۇمساماقسىزدار؟  اسىلحان: ازىرگە بىلمەيمىن. اتا-اناما بەردىم عوي، بارىمىزگە ورتاق تابىس. ءۇي الۋ جوسپاردا بار، ءبىراق ءدال قازىرگى قالاماقىم ۇيگە جەتە قويمايدى. ءالى دە كوپ ەڭبەكتەنۋ كەرەك.

 – رەجيسسەر اقان ساتايەۆ بۇل كينوكارتينا ارقىلى قازاقتىڭ پاتريوتتىق سەزىمىن وياتۋعا تىرىستىق دەيدى. وسى ماقساتقا جەتە الدىق دەپ ويلايسىزدار ما؟ اسىلحان: ەڭ باستىسى، ءبىزدىڭ ونەرىمىز حالىقتىڭ كوڭىلىنەن شىقتى. وعان قوعامدا ايتىلىپ، جازىلىپ جاتقان پىكىرلەر كۋا. ءبىز جاس مامان رەتىندە، قازاقتىڭ جاس ۇرپاعى رەتىندە وسى ءرولدى ءوز دارەجەسىندە سومداپ شىعۋعا تىرىستىق. جاقسى دۇنيە جارىققا شىعۋ ءۇشىن بويىمىزداعى بار كۇش-قۋاتىمىزدى، ىنتا-جىگەرىمىزدى كينوعا ارنادىق. فيلم وتاندىق كينوتەاترلاردان كورسەتىلىپ جاتىر. ازىرگە جاقسى پىكىرلەر كوپ. «بىتكەن ىسكە سىنشى كوپ» دەگەندەي ءمىن تاعىپ جاتقاندار دا جوق ەمەس. ارينە، بۇل سىندى ءادىل دەپ باعالاپ، بولاشاقتا ورنىن تولتىرۋعا تىرىساتىن بولامىز. ايان: كورەرمەننىڭ فيلمنەن العان اسەرىن بايقاپ كورۋگە ادەيى كينوتەاترعا باس سۇقتىم. كورەرمەننىڭ كەيبىرەۋى كوزدەرىنە جاس الىپ، قول شاپالاقتاپ جاتتى. قاتتى تولقىدىم. ءوزىمنىڭ دە ءفيلمدى اكتەر رەتىندە ەمەس، قازاق رەتىندە تاماشالاپ، جۇرەگىمنىڭ تىتىركەنىپ كەتكەنى بار. بۇرىن-سوڭدى الماعان اسەر الىپ، بويىمدى رۋح كەرنەدى. قازاق ەكەنىمە ماقتاندىم.

– قازاقفيلمگە بەرگەن ۆيدەوسۇحباتتارىڭىزدا ەكەۋىڭىز دە ءرولدى بىزگە كينوگەرلەر ءتۇسىندىرىپ، اۋزىمىزعا شايناپ سالىپ بەرگەندەي بولدى دەگەن ەكەنسىزدەر. سوندا بۇل ءوز بەتتەرىڭىزشە ىزدەنبەدىك دەگەنگە سايا ما، قالاي؟ اسىلحان: نەگە ىزدەنبەسكە؟ وسى رولگە ءبىزدى بەكىتكەننەن كەيىن، دايىندالۋعا جارتى جىلداي ۋاقىت بەرىلدى. وسى ۋاقىت ىشىندە ءبىز ۇلتتىق كىتاپحاناعا بارىپ، تاريحي كىتاپتاردان، وقۋلىقتاردان اڭىراقاي شايقاسى مەن سارتاي باتىر تۋرالى وقىپ، تانىستىق. مەكتەپ قابىرعاسىندا وقىساق تا، بۇل جولى تەرەڭىرەك بىلۋگە تىرىستىق.

–سىزدەر قانداي ستۋدەنتسىزدەر؟ ساباققا كەشىگەسىزدەر مە؟ ايان: جوق، نەگىزى كەشىكپەۋگە تىرىسامىز. كەيدە جاستىقتىڭ بۋىمەن ءجۇرىپ قالىپ، تاڭەرتەڭ ۇيىقتاپ قالاتىنىم بولماسا، ايتپەسە كەشىكپەيمىز.

– قالتالارىڭىزدا قانشا اقشا جۇرەدى كۇنىنە؟ اسىلحان: 500-700 تەڭگەنىڭ كولەمىندە. ودان ارتىق ۇستامايمىن. ءبىر كۇنگى شىعىنىما: بارىپ-كەلۋىمە، تۇسكى اسىما جەتەدى. كەشكى استى ۇيدەن ىشەمىن. ايان: ءبىز دە قاراپايىم ستۋدەنتپىز عوي. كوپ دەگەندە، 2-3 مىڭ تەڭگە بولاتىن شىعار، ودان ارتىق بولمايدى. كەيدە ءتىپتى اۆتوبۋسقا اقشا بولمايتىن كەزدەر دە بولادى.

اڭگىمەلەسكەن جانيا ابدىبەك