قازاقستاندىقتارعا «سابەس»، «گسۆپ»، «بتي»، ءتىپتى حقكو (سون) دەگەن سوزدەردى ۇمىتۋعا تۋرا كەلەتىنگە ۇقسايدى. قازىرگى كەزدە حالىق اراسىندا وسىلاي اتالاتىن ۇيىمدار ەندى تاريح قويناۋىنا كەتپەك. بۇل تۋرالى قامشى پورتالى ايقىن-اقپاراتقا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.
ولاردىڭ ورنىنا مەملەكەت اتىنان بۇقارامەن بايلانىس جاسايتىن الپاۋىت كورپوراسيا قۇرىلادى. كەشە پارلامەنتتە «مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ ماسەلەلەرى» بويىنشا قولدانىستاعى ۇلتتىق زاڭنامانى وزگەرتەتىن جاڭا زاڭ جوباسىنىڭ تۇساۋى كەسىلدى. بۇل قۇجات «ازاماتتار ءۇشىن ۇكىمەت» (ازاماتتارعا ارنالعان ۇكىمەت) قۇرۋدى قاراستىرادى.
جوبانى قالاۋلىلارعا تانىستىرعان ينۆەستيسيالار جانە دامۋ ۆيسە-مينيسترى س.سارسەنوۆتىڭ تۇسىندىرۋىنشە، «ازاماتتار ءۇشىن ۇكىمەت» دەگەن ۇعىم بۇدان بىلاي مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ ءبىرىڭعاي پروۆايدەرى بولىپ تابىلاتىن كورپوراسيانىڭ قىزمەتىن بىلدىرەتىن بولادى.
ساكەن سارسەنوۆ حقكو-لاردىڭ نەسىمەن «ۇناماي» قالعانىن ءتۇسىندىردى: ونىڭ مالىمەتىنشە، قازاقستاندىقتار ابدەن بوي ۇيرەتكەن «حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارىنىڭ» باستى ارتىقشىلىعى – قىزمەتتەرگە تەڭ قولجەءتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ، بارلىق دەرلىك قىزمەتتەردى ءبىر جەردەن الۋ مۇمكىندىگىن ۇسىنۋ جانە شەنەۋنىكتەر مەن ازاماتتار اراسىنداعى تىكەلەي بايلانىستى بولدىرماۋ ارقىلى سىبايلاس جەمقورلىق جويۋ بولعان. «الايدا حقكو-لار ازاماتتاردان وتىنىشتەردى قابىلداۋ مەن قاجەتتى قۇجاتتى بەرۋگە عانا جاۋاپتى بولدى» دەيدى ۆيسە-مينيستر.
– بۇعان دەيىنگى وڭ تاجىريبەسى ەسكەرىلە وتىرىپ، حقكو-لار بازاسىندا مەمقىزمەتتەردىڭ ءبىرىڭعاي پروۆايدەرى قۇرىلاتىن بولادى. بۇل جەردە كانادانىڭ تاجىريبەسى ۇلگىگە الىنادى: باستاپقى كەزەڭدە جەر قاتىناستارى، جىلجىمايتىن مۇلىك، الەۋمەتتىك جانە زەينەتاقى تولەمدەرىن تولەۋ سالاسىنداعى ەڭ كوپ تالاپ ەتىلەتىن مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى «ازاماتتار ءۇشىن ۇكىمەت» كورپوراسياسىنا بەرۋ ۇسىنىلۋدا، – دەدى ساكەن سارسەنوۆ.
وسىناۋ جاڭا تۇرپاتتى الپاۋىت مەملەكەتتىك كورپوراسيا قۇرىلۋى ءۇشىن ءقازىر جۇمىس جاساپ جاتقان بىرنەشە شەشۋشى «رمك»-لار بىر-بىرىنە بىرىكتىرىلەدى. ءناتيجەسىندە، بۇل كورپوراسيا تەك وتىنىشتەردى قابىلداۋمەن شەكتەلمەي، ولاردى وڭدەۋ-مەن جانە ماسەلەنى شەشۋمەن اينالىسا الادى.
ماسەلەن، بۇگىندە باسپانانىڭ قۇجاتتارىن راسىمدەۋ ءۇشىن ازاماتتار بىرەسە ساۋلەت ورگانىنا، بىرەسە «جىلجىمايتىن مۇلىك ورتالىعىنا»، ءتىپتى حقكو-عا جۇگىرۋىنە تۋرا كەلەتىن. ەندى بۇل قىزمەتتەردىڭ بارلىعى ءبىر جەردەن كورسەتىلۋى كەرەك. – بۇل زاڭ جوباسىنىڭ نەگىزگى ماقساتى – مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى كورسەتۋ ساپاسىن تۇبەگەيلى جاقسارتۋ جانە مەرزىمدەرىن قىسقارتۋ، سونداي-اق سەرۆيستىك كومپانيالاردىڭ قىزمەتتەرىن قوسا العاندا، كليەنتتەرمەن جۇمىستىڭ تولىق سيكلىنىڭ ورتالىقتاندىرىلعان جۇيەسىن قۇرۋ بولىپ تابىلادى. بۇعان قوسا، جوبا مەملەكەتتىك قىزمەتتەر ساپاسىنىڭ ءبىرىڭعاي ستاندارتتارىن ەنگىءزۋدى، مەمقىزمەتتەردىڭ ايقىندىلىعى مەن قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋدى كوزدەيدى، – دەدى ۆيسە-مينيستر.
بۇل رەتتە باستاپقىدا «جەر كاداسترىنىڭ عىلىمي-وندىرىستىك ورتالىعى»، «جىلجىمايتىن مۇلىك ورتالىعى»، «زەينەتاقى ءتولەۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك ورتالىعى» (گسۆپ) سەكىلدى 3 رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك كاسىپورىندى جويىپ، ولاردىڭ فۋنكسيالارىن حقكو نەگىزىندە قۇرىلاتىن كورپوراسياعا بەرۋ قاراستىرىلادى. ولاردىڭ بارلىعى ەندى «ازاماتتار ءۇشىن ۇكىمەت» دەپ اتالا باستايدى. كەيىن ونىڭ قاناتىنىڭ استىنا باسقا دا مەملەكەتتىك مەكەمەلەر كوشۋى ىقتيمال.
س.سارسەنوۆ «حقكو» (سون) اتاۋى بۇدان بىلاي قولدانىستان شىعارىلاتىنىن راستادى.
ءماجىلىس دەپۋتاتى مايرا ايسينا وسى الپاۋىت كورپوراسيانى قۇرۋ ءۇشىن بىرنەشە رمك-نى بىرىكتىرۋ كەزىندە قىزمەتكەرلەر سانىنىڭ قىسقارۋى ىقتيمالدىعىن جەتكىزدى.
– ءسوزسىز، قىسقارتۋلار جۇرەدى. ويتكەنى ءتورت ءىرى كاسىپورىن ورنىنا ءبىر الىپ كورپوراسيا جۇمىس جاساي باستايدى. تيىسىنشە، ولاردىڭ ءارقايسىسىندا بارلىق كومەكشى-قوسالقى لاۋازىمدار قىسقاراتىن بولادى. اكىمشىلىك، بيۋدجەتتىك، قارجىلىق ورگاندارى بار، ءبىر كورپوراسيا استىندا وسىنداي ءبىرىن-بىرى قايتالايتىن ءتورت قۇرىلىمعا دەگەن قاجەتتىلىك بولمايدى. سوندىقتان وڭتايلاندىرۋ كۇتىلۋدە، – دەدى جۋرناليستەرگە تۇسىنىكتەمە بەرگەن م.ايسينا.
قالاۋلىنىڭ ايتۋىنشا، ءدال ءقازىر قانشا قىزمەتكەردىڭ قىسقارتۋعا ىلىگەتىنىن ايتۋ قيىن: «بىزگە ءقازىر ءتورت رمك-نىڭ بارلىعىنىڭ جۇمىسىن قاراپ، اۋديت جۇرگىزۋ قاجەت. بۇل ماسەلەنى سوندا ويلاستىراتىن بولامىز. بۇل ءۇشىن كورپوراسيانىڭ شتاتى قانشا بولاتىنى ەسكەرىلەدى» دەدى ول.
جاڭا مەملەكەتتىك كورپوراسيا 2016 جىلدىڭ ءى توقسانىندا جۇمىس جاساي باستايدى دەپ جوسپارلانۋدا.
جالپى، «ازاماتتار ءۇشىن ۇكىمەت» مەمكورپوراسياسى ەلباسى ن.نازاربايەۆ جاريالاعان بەس ينستيتۋسيونالدىق رەفورمانى جۇزەگە اسىرۋدىڭ «100 قادامى – ۇلت جوسپارىنا» ساي قۇرىلعالى وتىر.
قازاقستان كوشباسشىسى «مەملەكەتتىك قىزمەتتەر كورسەتۋ كەزىندە ازاماتتارعا قولايلى جاعدايلار جاساۋ ءۇشىن» كاناداداعى Canada Service جانە اۆسترالياداعى Centrelink ۇلگىسىن پايدالانۋدى ۇسىنعان ەدى. بۇل بارلىق قازاقستاندىقتارعا بارلىق قاجەتتى مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى ءبىر جەردەن الۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.
پىكىر قالدىرۋ