سەنات ءتوراعاسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ جەتەكءشىلىگىمەن كەشە پالاتانىڭ كەزەكتى جالپى وتىرىسى بولىپ ءوتتى. ونداعى ءوزىءنىڭ كىرىسپە سوزىندە ءتوراعا ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ تاريحي مەرەيتويلىق سەسسياسىندا الەمدىك داعدارىستى ەڭسەرۋ ءجانە حالىقارالىق قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋدا وراسان زور ءمانى بار ناقتى باستامالار كوتەرگەندىگىنە ەرەكشە توقتالدى.
«ەلباسى بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ تاريحي مەرەيتويلىق سەسسياسىندا سويلەگەن سوزىندە الەمدىك داعدارىستى ەڭسەرۋ جانە حالىقارالىق قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋدا وراسان زور ءمانى بار ناقتى باستامالار كوتەردى. پرەزيدەنت ءححى عاسىردا يادروسىز الەم قالىپتاستىرۋ جانە «جاڭا بولاشاق» تۇجىرىمداماسىن ازىرلەۋ تۋرالى، سونداي-اق، حالىقارالىق تەرروريزمگە قارسى كۇرەستىڭ دۇنيەجۇزىلىك جەلىسىن قۇرۋ قاجەتتىگى تۋرالى مالىمدەدى»، – دەدى ق.توقايەۆ.
«زامانىمىزدىڭ اسا ءتاجىريبەلى ساياساتكەرى، ازياداعى ءقاۋىپسىزدىكتىڭ ىرگەتاسىن قالاۋشى، ەۋرازياداعى ىقپالداستىقتىڭ نەگىزىن سالعان پرەزيدەنتىمىزدىڭ باستامالارى حالىقارالىق ساياسي جانە ديپلوماتيالىق قوعامداستىقتىڭ اسا جوعارى قىزىعۋشىلىعىن تۋدىراتىنى داۋسىز. بۇگىندە بۇل باستامالارعا الەمنىڭ جەتەكشى مەملەكەتتەرى نازار اۋدارۋدا»، – دەپ اتاپ ءوتتى ءتوراعا. ق.توقايەۆتىڭ پىكىرىنشە، پرەزيدەنتتىڭ الەمنىڭ باستى مىنبەرىنەن سويلەگەن ءسوزى قازاقستان ءۇشىن اسا زور ستراتەگيالىق ماڭىزعا يە. بۇل باستامالار قازىرگى قۇبىلمالى الەمدە ەلىمىزدىڭ ۇستانىمدارىن نىعايتا تۇسەدى.
سەنات وتىرىسىنىڭ كۇن ءتارتىبىنە كىرىسەردىڭ الدىندا ءتوراعا پالاتا پرەزيدەنتتىڭ «100 قادام» ستراتەگيالىق باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋدى كوزدەيتىن زاڭ جوبالارىن قاراستىرۋعا كىرىسەتىنىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. ستراتەگيا ەلىمىزدىڭ ىشكى الەۋەتىن كۇشەيتۋگە باعىتتالعان، دەدى ق.توقايەۆ. جۇمىستىڭ ناتيجەلى بولاتىنىنا سەنىم بىلدىرگەن سەنات ءتوراعاسى قازاقستاننىڭ حالىقارالىق بەدەلىن ودان ءارى ارتتىرىپ، قوعامدا تۇراقتىلىق پەن كەلىءسىمنىڭ نىعايۋىنا سەنات دەپۋتاتتارى ءوز ۇلەستەرىن قوساتىنىن ايتتى.
وتىرىس بارىسىندا پالاتا ون ءۇش زاڭ جوباسىن قارادى. قازاقستاننىڭ دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىن كۇرۋ تۋرالى مارراكەش كەلىسىمىنە قوسىلۋى تۋرالى حاتتاما راتيفيكاسيالاندى، سونداي-اق، ەلىمىزدىڭ وسى ۇيىمعا كىرۋىنە بايلانىستى زاڭناماعا تۇزەتۋلەر قابىلداندى.
سەناتورلار، سونىمەن بىرگە، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق شەڭبەرىندە دارىلىك زاتتار اينالىسىنىڭ ءبىرىڭعاي قاعيداتتارى مەن قاعيدالارى تۋرالى كەلىسىمدى، ەاەو شەڭبەرىندە مەديسينالىق بۇيىمدار اينالىسىنىڭ ءبىرىڭعاي قاعيداتتارى مەن قاعيدالارى تۋرالى كەلىسىمدى، قىلمىستىق جازانى شەتەلدە وتەۋ تۋرالى امەريكاارالىق كونۆەنسيانى، قازاقستان مەن رەسەي ۇكىمەتتەرى اراسىنداعى قازاقستاندىق بالقاش تورابىن بەرۋ شارتتارى جانە ونى زىمىران شابۋىلى تۋرالى رەسەي ەسكەرتۋ جۇيەسىندە ودان ءارى پايدالانۋ ءتارتىبى تۋرالى كەلىسىمدى، قازاقستان مەن قىرعىزستان ۇكىمەتتەرى اراسىنداعى حالىقارالىق اۆتوموبيل قاتىناسى تۋرالى كەلىسىمگە وزگەرىستەر ەنگىزۋ تۋرالى حاتتامانى، قازاقستان مەن يران ۇكىمەتتەرى اراسىنداعى جولاۋشىلار مەن جۇكتەردىڭ حالىقارالىق اۆتوموبيل تاسىمالدارى تۋرالى كەلىسىمدى دە راتيفيكاسيالادى.
جان-جاقتى تالقىلاي كەلىپ، دەپۋتاتتار قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى تۋرالى زاڭعا تۇزەتۋلەردى قابىلدادى. بۇل قۇجات مەملەكەت باسشىسىنىڭ «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ حVI سەزىندە جانە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ءححىى سەسسياسىندا بەرىلگەن تاپسىرمالارى نەگىزىندە ازىرلەندى. قۇجاتتىڭ ماقساتى «ماڭگىلىك ەل» جالپىۇلتتىق وتانشىلدىق يدەياسىن ىسكە اسىرۋعا باعىتتالعان تۇتاستاي مەملەكەتتىك ساياسات قالىپتاستىرۋ ءۇشىن قولدانىستاعى زاڭناماعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ بولىپ تابىلادى. وسىعان بايلانىستى كىرىسپەگە، «بولاشاعى ءبىرتۇتاس ۇلت» ينستيتۋتتىق رەفورماسىندا بەكىتىلگەن قۇندىلىقتار نەگىزىندە ەلىمىزدەگى ۇلتارالىق كەلىسىمدى قامتاماسىز ەتۋدى كوزدەيتىن وزگەرىستەر ەنگىزىلەدى. ودان باسقا، زاڭ جوباسى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ اسسامبلەيا ءتوراعاسى رەتىندە مەملەكەت باسشىسىنا جىل سايىنعى ەسەپتەرىن قاراستىراتىن ەرەجەلەرمەن تولىقتىرىلعان. ەنگىزىلەتىن وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار اسسامبلەيانىڭ ينستيتۋتتىق ءرولىن كۇشەيتەدى، قوعامدىق كەلىسىمدى، «ماڭگىلىك ەل» يدياسىنىڭ جالپى قۇندىلىقتارى نەگىزىندە قازاقستاندىق بىرتەكتىلىك پەن بىرلىكتىڭ نىعايۋى ءۇشىن جاعداي جاسايدى.
پالاتا زاڭناماعا جول-كولىك ينفراقۇرىلىمىن، كولىكتىك لوگيستيكانى جانە اۆياتاسىمالدى دامىتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا تۇزەتۋلەردى ەكى وقىلىمدا قارادى جانە قابىلدادى. قۇجات مەملەكەت باسشىسى ن. نازاربايەۆتىڭ بەس ينستيتۋتتىق رەفورمانى ىسكە اسىرۋ جونىندەگى 100 ناقتى قادام – ۇلت جوسپارىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا ازىرلەندى. وندا ەلىمىزدىڭ ازاماتتىق كودەكسىنە حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس ارالاس تاسىمالدار ينستيتۋتىن دامىتۋدى قۇقىقتىق رەگلامەنتتەۋ بولىگىندە تۇزەتۋلەر ەنگىزۋ كوزدەلگەن. بيۋدجەت كودەكسىنە ەگەر شارتتا قۇنىن ۇلعايتۋدى قارجىلاندىرۋ بويىنشا وزگە تالاپتار بەلگىلەنسە، جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتامانى تۇزەتپەي، ازاماتتىق-قۇقىقتىق شارتقا سايكەس بيۋدجەتتىك ينۆەستيسيالىق جوبالاردىڭ سمەتالىق قۇنىن ۇلعايتۋ كەزىندە قارجىلاندىرۋ مۇمكىندىگىن كوزدەيتىن تۇزەتۋلەر ەنگىزىلگەن.
«سالىق جانە بيۋدجەتكە ءتولەنەتىن باسقا دا مىندەتتى تولەمدەر تۋرالى» كودەكستە ءبىرىڭعاي تاۋار-كولىك جۇك قۇجاتىن ترانزيتتىك جۇكتەردى ارالاس تاسىمالداۋ كەزىندە ءبىرىڭعاي حالىقارالىق تاسىمالداۋ قۇجاتى رەتىندە تانۋ كوزدەلگەن. بۇدان باسقا، زاڭ جوباسىندا اۆتوموبيل جولدارىن باسقارۋ جونىندەگى ۇلتتىق وپەراتوردىڭ ءوزىن ءوزى قارجىلاندىرۋعا بىرتىندەپ كوشۋى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى كورسەتەتىن حالىقارالىق كولىك قىزمەتتەرىنىڭ اشىقتىعىن، يكەمدىلىگى مەن جىلدامدىعىن قامتاماسىز ەتۋ، اۋە كولىگىن پايدالانۋ سالاسىندا مەملەكەتتىك رەتتەۋ، باقىلاۋ جانە قاداعالاۋ تەتىگىن جاساۋ ءۇشىن قولدانىستاعى زاڭنامانىڭ نورمالارى جانە باسقا دا ەرەجەلەرى جەتىلدىرىلەدى.
«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ارنايى ەكونوميكالىق ايماقتاردى جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ ەكى وقىلىمدا قارالىپ، قابىلداندى. قۇجات ولاردىڭ قىزمەتىن وڭتايلاندىرۋ بويىنشا نورمالاردى، ارنايى ەكونوميكالىق ايماقتار باسقارۋشى كومپانيالارىنىڭ ينۆەستيسيالىق تارتىمدىلىعى ءۇشىن جاعداي جاساۋدى جانە ولاردىڭ وكىلەتتىكتەرىن كەڭەيءتۋدى كوزدەيدى. وسىلايشا، زاڭ جوباسى شەڭبەرىندە ارنايى ەكونوميكالىق ايماقتاردى قۇرۋ، ولاردىڭ جۇمىس ىستەۋى مەن ولاردى باسقارۋ سالاسىندا ءبىرىڭعاي مەملەكەتتىك ساياساتتى ازىرلەۋ جانە باقىلاۋدىڭ نەگىزگى فۋنكسيالارىن جۇزەگە اسىرۋ اتقارۋشى بيلىكتىڭ ۋاكىلەتءتى مەملەكەتتىك ورگانىنا جۇكتەلەدى.
سەناتورلار ەكى وقىلىمدا تالقىلاعاننان كەيىن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ساۋدا قىزمەتىن رەتتەۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى»، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيءبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ساۋلەت، قالا قۇرىلىسى جانە قۇرىلىس قىزمەتى ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوبالارىن دا قابىلدادى. باسقا زاڭنامالىق قۇجاتتار بويىنشا دا ءتيىستى شەشىمدەر الىندى.
دەرەككوز: ەگەمەن قازاقستان
پىكىر قالدىرۋ