استانا. 5 قازان. پروكۋراتۋرا مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردىڭ قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرىنىڭ قورعالۋىن تەكسەردى. بۇل تۋرالى باس پروكۋراتۋرانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى حابارلادى.

ەلىمىزدە 140 مىڭنان استام دامۋ مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالار ءومىر سۇرەدى، سولاردىڭ ىشىندە 74 مىڭىن مۇگەدەك بالالار قۇرايدى. پروكۋراتۋرا ورگاندارى وسى ساناتقا جاتاتىن بالالاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدى تۇراقتى نەگىزدە تەكسەرىپ وتىرادى. ماسەلەن، بيىلعى جىلدىڭ 3-توقسانىندا پروكۋرورلار تەكسەرۋ شارالارى بارىسىندا دەنساۋلىق ساقتاۋدا، الەۋمەتتىك قورعاۋدا، كومەك جانە ءبىلىم بەرۋدە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردىڭ قۇقىقتارى بۇزىلعانىن انىقتادى.

اتاپ ايتقاندا، تەكسەرىس بارىسىندا وسى ساناتقا جاتاتىن بالالارعا قاتىستى، ونىڭ ىشىندە اتا-اناسى تاراپىنان دا زورلىق-زومبىلىق پەن قاتىگەزدىك كورسەتۋ فاكتىلەرى انىقتالدى. مىسالى، قوستاناي وبلىسىندا 2009 جىلعى جاس مۇگەدەك بالا اۋىر حالدە تابىلدى. بالا ۇزاق ۋاقىت بويى جالعىزباستى اناسىنىڭ قاراۋىنسىز جانە ءتيىستى كۇتىمسىز بولعان، ال اناسى بۇدان بۇرىن بىرنەشە رەت اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان، بالانى تاربيەلەۋمەن اينالىسپاعان بولىپ شىقتى.

پروكۋراتۋرا قىزمەتكەرلەرى ارالاسقان سوڭ، قارابالىق اۋدانى اكىمدىگى ءبىلىم بەرۋ ءبولىمىنىڭ كامەلەتكە تولماعاندار ىستەرى جونىندەگى كوميسسياسى مۇگەدەك بالانى اۋرۋحاناعا جاتقىزدى.

قازىرگى ۋاقىتتا بالانىڭ اناسىنا قاتىستى قىلمىستىق كودەكستىڭ 140-بابى 2-بولىگىمەن سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ وتكىزىلىپ جاتىر. سونداي-اق، پروكۋراتۋرانىڭ ۇسىنۋى بويىنشا بالانىڭ اناسىن اتا-انا قۇقىعىنان ايىرۋ جونىندە شارالار قولدانىلۋدا. قارابالىق اۋدانى اكىمدىگى ءبىلىم بەرۋ ءبولىمىنىڭ كامەلەتكە تولماعاندار ىستەرى جونىندەگى كوميسسياسىنان كانىلى ادامداردى جاۋاپقا تارتۋ ماسەلەسى قويىلدى.

سونىمەن قاتار، 1600-دەن استام مۇگەدەك بالانىڭ الەۋمەتتىك جانە وڭالتۋ كومەگىن الۋعا قۇقىقتارىنا شەك قويۋ فاكتىلەرى انىقتالدى.

مىسالى، قوستاناي وبلىسىندا تەكسەرىس بارىسىندا 290 مۇگەدەك بالا كرەسلو-كولياسكالارمەن جانە پروتەزدىك-ورتوپەديالىق قۇرالدارمەن قامتاماسىز ەتىلمەگەن، 21 بالاعا كوپ فۋنكسيونالدى سيگنالدىق جۇيەلەر جانە ساڭىراۋلار مەن ناشار ەستيتىندەرگە ارنالعان باسقا قوسىمشا قۇرالدار بەرىلمەگەن بولىپ شىقتى. ماڭعىستاۋ وبلىسىندا ارنايى قوزعالىس قۇرالدارىن، پروتەزدىك-ورتوپەديالىق اياق-كيىمدى، گيگيەنالىق جانە تاعى باسقا قۇرالدارمەن قامتاماسىز ەتۋ كەزىندە 98 مۇگەدەك بالانىڭ قۇقىعى بۇزىلعان.

وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ پروكۋراتۋراسى تەكسەرىس بارىسىندا 947 مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالانىڭ گيگيەنالىق قۇرالداردى تولىق كولەمدە الۋىنا قۇقىعىن قالپىنا كەلتىردى.

وسىنداي بۇزۋشىلىقتار استانا، الماتى قالالارىندا، سولتۇستىك قازاقستان، اقمولا، قاراعاندى، جامبىل، شىعىس قازاقستان، الماتى، باتىس قازاقستان، اتىراۋ جانە قىزىلوردا وبلىستارىندا دا انىقتالدى. پروكۋرورلىق ىقپال ەتۋ اكتىلەرى بويىنشا 1 235 مۇگەدەك بالانىڭ قۇقىعى قالپىنا كەلتىرىلدى. مۇگەدەك بالالاردى تاماقتاندىرۋعا جانە كۇتۋگە بولىنگەن بيۋدجەت قاراجاتىن ۇرلاۋ فاكتىلەرى انىقتالدى.

اتاپ ايتساق، الماتى قالاسىنىڭ پسيحونيەۆرولوگيالىق اۋىتقۋى بار مۇگەدەك بالالارعا ارنالعان كۇندىزگى ۋاقىتتا بولۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى مەن باس ەسەپشىسى وسى ورتالىقتىڭ قويماسىنان 546 105 تەڭگە سوماسىندا ازىق-تۇلىكتى نەگىزسىز ەسەپتەن شىعارعان. وسى فاكت بويىنشا سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ جۇرگىزىلۋدە.

شىمكەنت قالاسىنىڭ مامانداندىرىلعان بوبەكتەر ۇيىندە 3،9 ملن. تەڭگە سوماسىندا بيۋدجەت قاراجاتىن ۇرلاۋ انىقتالدى. سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ ناتيجەلەرى بويىنشا بوبەكتەر ءۇيى قويماسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ك.ساككۋلييەۆا 5 جىلعا شارتتى تۇردە باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى.

بالالاردىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە ءتيىستى مەديسينالىق كومەك الۋلارىنا بايلانىستى كوپتەگەن قۇقىق بۇزۋشىلىقتار انىقتالدى.

مىسالى، باتىس قازاقستان وبلىسىندا كۇشىم بالالار پسيحونيەۆرولوگيالىق مەديسينالىق-الەۋمەتتىك مەكەمەسىنىڭ 90 مۇگەدەك بالاسىنىڭ جارتىسىنان كوبىسى 2 جىلدان ارتىق مەديسينالىق كومەكتىڭ تالاپ ەتىلگەن كولەمىمەن قامتىلماعان. ال قىزىلوردا قالاسى №1 قالالىق ەمحاناسىندا ديسپانسەرلىك ەسەپتە تۇرعان مۇمكىندىگى شەكتەۋلى 114 بالانىڭ 40 پايىزىنا دارىگەرلەردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى سالدارىنان ءتيىستى مەديسينالىق قىزمەت كورسەتىلمەگەن. سونداي-اق اتىراۋ وبلىسىندا 113 مۇگەدەك بالا سايكەس مەديسينالىق تەكسەرۋمەن، دارى-دارمەكپەن جانە مەديسينالىق وڭالتۋمەن قامتاماسىز ەتىلمەگەن.

وسىنداي بۇزۋشىلىقتار پاۆلودار، قوستاناي، سولتۇستىك قازاقستان، قاراعاندى، شىعىس قازاقستان، الماتى جانە وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستارىندا دا انىقتالدى. پروكۋرورلىق قاداعالاۋ اكتىلەرى بويىنشا 93 مۇگەدەك بالانىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ قۇقىعى قالپىنا كەلتىرىلدى. سونداي-اق 800-دەن استام بالانىڭ سايكەس ءبىلىم قىزمەتتەرىن الۋعا قۇقىقتارىن شەكتەۋ فاكتىلەرى انىقتالدى. ماسەلەن، مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردى ۇيدە جەكە وقىتۋ ساپالى وتكىزىلمەيدى، قويىلاتىن تالاپتارعا جاۋاپ بەرمەيدى.

اتاپ ايتقاندا، الماتى وبلىسىندا 21 بالاعا قاجەتتى ۇيدەن وقىتۋ جۇرگىزىلمەگەن. وسى رەتتە وقىتۋشىلارعا بالالاردى وقىتقانى ءۇشىن نەگىزسىز 300 مىڭ تەڭگەدەن استام قاراجات تولەنگەن.

وسىنداي بۇزۋشىلىقتار اتىراۋ، شىعىس قازاقستان جانە قوستاناي وبلىستارىندا 184 مۇگەدەك بالانى وقىتۋ بويىنشا ورىن العان. پروكۋرورلىق ىقپال ەتۋ اكتىلەرى بويىنشا بۇزۋشىلىقتار جويىلدى. تەكسەرىس بارىسىندا 7 مۇگەدەك ستۋدەنتتىڭ تەگىن ءبىلىم الۋىنا قۇقىقتارى قالپىنا كەلتىرىلدى.

سونىمەن قاتار، استانا قالاسىندا ساۋ بالالاردى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالارعا ارنالعان بالاباقشالاردا كۇتۋ فاكتىلەرى انىقتالدى.

وسىلايشا، «التىن بەسىك» كورۋ قابىلەتى بۇزىلعان بالالارعا ارنالعان تۇزەتۋ ۇلگىسىندەگى بالاباقشاعا 51 ساۋ بالا، تىرەك-قيمىل اپپاراتى بۇزىلعان بالالارعا ارنالعان №64 «التىن بوبەك» بالاباقشاسىنا 4 ساۋ بالا زاڭسىز بارعان. سوڭعى جاعدايدا اتا-انالار بالالاردى كۇتۋگە ارنالعان شىعىنداردى تولەۋدەن بوساتىلعان. پروكۋرورلىق ارەكەت ەتۋ شارالارىمەن بۇزۋشىلىقتار جويىلىپ، بوساعان ورىنداردى ارنايى بىلىمگە مۇقتاج بالالار الدى. سونداي-اق كامەلەتكە تولماعان بالالاردى ارنايى تولەمدەرمەن قامتاماسىز ەتۋ بولىگىندە بۇزۋشىلىقتار انىقتالدى.

اتاپ ايتساق، قوستاناي وبلىسىندا 15 جەتىم بالا جانە مۇگەدەك بالا زاڭمەن قاراستىرىلعان جالپى سوماسى 1،6 ملن. تەنگە الەۋمەتتىك تولەمدى الماعان. پروكۋرورلىق قاداعالاۋ اكتىلەرى بويىنشا الەۋمەتتىك تولەمدەردىڭ كورسەتىلگەن سوماسى بالالار مۇددەسىنە قاراي تولىق كولەمدە ءوندىرىلىپ الىندى. سونداي-اق اتىراۋ وبلىسىنىڭ يندەر اۋدانىندا پروكۋرورلىق قاداعالاۋ اكتىلەرى بويىنشا 33 مۇگەدەك بالاعا تولىق كولەمدە 900 مىڭ تەڭگەدەن ارتىق سومادا ءتيىستى جاردەماقىلار مەن الەۋمەتتىك كومەك تولەندى.

وسىنداي فاكتىلەر ماڭعىستاۋ جانە الماتى وبلىستارىندا دا ورىن العان. پروكۋرورلىق ارەكەت ەتۋ اكتىلەرى بويىنشا بارلىعى 3،9 ملن. تەڭگە سوماسىندا جاردەماقىلار مەن الەۋمەتتىك كومەك تولەندى.

تەكسەرۋ ناتيجەلەرى بويىنشا پروكۋراتۋرا ورگاندارى 3 129 مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالانىڭ كونستيتۋسيالىق قۇقىقتارىن قورعادى، ءتۇرلى جاۋاپكەرشىلىككە 706 ادام تارتىلدى، 11 قىلمىستىق ءىس قوزعالدى، 1 ادام سوتتالدى. سونىمەن قاتار، ۇكىمەتكە انىقتالعان زاڭ بۇزۋشىلىقتاردى، سونداي-اق وعان مۇمكىندىك تۋعىزاتىن سەبەپتەر مەن جاعدايلاردى جويۋ بويىنشا شارالار قابىلداۋ تۋرالى ۇسىنىس ەنگىزىلدى.

دەرەككوز: "ەگەمەن قازاقستان"