ورال. قازاقپارات - بيىلعى 28 قىركۇيەك قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسىن بيىكتەتىپ، ايبىنىن اسىرعان كۇن بولدى. ويتكەنى بۇل كۇنى ەلباسىمىز بۇۇ-نىڭ باس اسسامبلەياسىنىڭ 70-سەسسياسىندا الەمدىك ساياساتقا قاتىستى پىكىرتالاستا قازاق تىلىندە ءسوز سويلەدى. بۇل - تاۋەلسىز قازاق ءتىلىنىڭ الەم ءتورىنىڭ رەسمي مىنبەرىنەن تۇڭعىش رەت ەستىلۋى. وسىعان وراي اقىن، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، بقو سوتىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا باس مامانى امانگەلدى شاحين ءوز وي-تولعامىن بىلايشا ءبىلدىردى.
- ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ بۇۇ باس اسسامبلەياسىندا قازاق ەلى، قازاق حالقى، قازاق ءتىلى ءۇشىن ايرىقشا تاريحي قادام جاساپ، قازاقتىڭ ءۇنىن عانا ەمەس، ءتىلىن دە جاھانعا جاڭعىرتقان ءساتىن ءبارىمىز دە كوگىلدىر ەكراننان ارقالانىپ وتىرىپ تىڭدادىق، دەدى ول. ارتىنشا جۋرناليستەرمەن وتكىزگەن باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا «قازاقستان» تەلەارناسىنىڭ ءجۋرناليسى جايناگۇل تولەمىستىڭ ەلباسىنا قازاق تىلىندە سويلەپ، حالقىنىڭ مەرەيىن تاسىتقانى ءۇشىن ريزاشىلىق بىلدىرگەنىنە پرەزيدەنتتىڭ ءوزى دە مەيىرلەنە ماسايراپ: «ونى مەن ايتپاسام، كىم ايتادى؟ وسىدان كەيىن باسقالار دا ويلانار» دەگەنىن ءبارىمىز دە ەستىدىك. قۋاندىق. رازى بولدىق. رۋحىمىز كوتەرىلدى.

ەلدىگى مەن ەگەمەندىگى الدەقاشان تانىلعان تورتكۇل دۇنيەگە قازاقتىڭ ءۇنى ەستىلگەنىمەن، ءتىلى سايراماي تۇرعانى جانىمىزدى جۇدەتەتىن. قازاق ءتىلىنىڭ حالىقارالىق قاتىناس دەڭگەيىنە كوتەرىلە الماي كەلە جاتقانىنا امالسىز كوندىگىپ كەلگەنبىز. ءبارى دە ءبىر كۇندەي بولعان جوق. ءوز ەلىندە ءشۇلدىر شەنەۋىكتەردىڭ كەسىرىنەن ءالى كۇنگە تۇنجىر كۇي كەشىپ كەلە جاتقان ءتىلىمىز ۇلت كوشباسشىسىنىڭ ارقاسىندا الىس كوكجيەكتەن الداسپانداي جارق ەتتى. جاقىنداعىنى كورە المايتىن، كورسە دە كونە المايتىن كوركەۋدەلەر ەندى قالاي بۇقپانتايلار ەكەن؟!

ءقازىر جاھاندىق جاندارم كەيپىندەگى الەم الپاۋىتتارى ەكونوميكالىق داعدارىستار مەن حالىقارالىق قاقتىعىستاردان، تەرروريزمنەن ابدەن تيتىقتاي كەلدى. ەگەر ولار پەيىلىن وزگەرتپەسە، دۇنيەنىڭ ءدۇبىلىسى جوڭكىلە بەرەتىندىگىنە كوزدەرى انىق جەتكەندەي. بەرەكەتى قاشسا، تۇتاس ءبىر قۇرلىقتىڭ حالقى ەكىنشى قۇرلىققا بەيبىت تۇردە-اق اۋىپ جۇرە بەرەتىندىگىن جاھاندىق قاقتىعىستار جايلاعان ايماقتاردان ەۋروپاعا اۋعان بوسقىندار ءنوپىرى بايقاتىپ وتىر ەمەس پە؟ دۇنيە بىر-بىرىنە بايلانىستى. وزگە ەلدىڭ تىنىشتىعىنىڭ بۇزىلۋى باسقالاردىڭ دا ۇيقىسىن قاشىرادى.

باس اسسامبلەيانىڭ بۇل جولعى سەسسياسى باسقالاردى كۇشپەن باسىپ، سەسپەن ىعىستىرىپ كەلگەنىنە داندايسىپ، داسەرسىپ كەتكەن ماڭعاز مەملەكەتتەر كوشباسشىلارىنىڭ وزدەرىنىڭ ءتاۋباعا كەلە باستاعاندىعىن كورسەتتى. ءبىرتۇرلى مەيىرىم مەن باسقالارعا قۇلاق ءتۇرۋ، ءوزارا ساناسۋ سىڭايى بايقالعانداي.

ۇساق ۇلتتار كۇشپەن تۇقىرتىلىپ، بىرتىندەپ جويىلىپ، ۇلكەن حالىقتار جاھانداسۋ داۋىرىنە ءوتىپ، ۇلتتىق قۇندىلىقتار تارازىعا ءتۇسىپ جاتقان زامان احۋالى «كىمنىڭ كىم ەكەنىن» ايقىنداۋعا ماجبۇرلەۋدە. وسىندايدا جيىرما ءبىرىنشى عاسىردا حالىقارالىق ارەناعا جارىپ شىققان قازاق ۇلتى كوشباسشىسىنىڭ سالماقتى دا، سابىرلى، سىندارلى كوزقاراستارى مەن پايىمدارى، جاڭاشا، تىڭ ويلاۋ قابىلەتى، بۇرىن تاپ مۇنداي بيىك مىنبەردەن ەستىلمەگەن جاعىمدى تىلدەگى ءسوزى دە باسقالارعا ەركىسىز قۇلاق تۇرگىزدى. قازاقتىڭ ورىسشا دا، اعىشىنشا دا ەمەس، ءوز تىلىندەگى تىلەگى ءمولدىر تۇماداي قۇيىلدى. قازاق دۇنيەنى باسقا تىلدە ەمەس، ءوز تىلىندە عانا تاڭ قالدىرا، تىڭداتا، ەلەڭدەتە الاتىندىعىن بايقاتتى.

تاريحي ءسات كوز الدىمىزدان كەتەر ەمەس. قازاقستان پرەزيدەنتى مىنبەرگە كوتەرىلىپ، قازاقشا بايانداماسىن جاساي باستاعاندا، بۇرىن ەستىلمەگەن ءتىلدى بۇۇ ءتورىنىڭ ءوزى دە جاتىرقاعانداي ىلەسپە اۋدارمانىڭ دا بىر-ەكى مينۋت ءمۇدىرىپ بارىپ، جۇرتشىلىقتىڭ نازارىن اۋدارىپ بارىپ، جورعاداي تايپالىپ جۇرە بەرگەنىنىڭ ءوزى دە جاراسىمدى شىقتى. تۇڭعىشتار قاشان دا بۇلقىنىپ جارىپ شىعادى!

ەلباسىنىڭ تاعى ءبىر ەرەن ەرلىگىن، قازاق ءتىلىنىڭ جۇلدىزىن جارقىراتقان شاعىن ايداي الەمگە قوڭىراۋلاتا ايگىلەي تۇسسە ارتىق ەمەس. بۇل كۇندى، 28 قىركۇيەكتى ەلەۋسىز قالدىرماي بۇۇ-نىڭ باس اسسامبلەياسىنا حالىقارالىق قازاق ءتىلى كۇنى رەتىندە بەلگىلەۋدى ۇسىنۋ كەرەك. نە بولماسا باسقالاي رەتىن شىعارعان ءجون. جالپاق دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىنا جايىلىپ كەتكەن قازاقتىڭ ىنتىماعى، بىرلىگى، توپتاسا ءتۇسۋى، قازاق ءتىلىن الەمدىك تىلدەر دەڭگەيىنە كوتەرۋ ءۇشىن قاجەت بۇل.

قازاق امان تۇرعاندا، قازاق حالقى مەن ەلى ەڭسەسىن كوتەرە تۇسكەندە، كىم بىلەدى، بولاشاقتا قازاق ءتىلى حالىقارالىق ماڭىزى بار تىلدەردىڭ قاتارىنا قوسىلار.

قازاقتىڭ ءتىلىنىڭ باي ەكەنىنە، اۋەزدى، جاعىمدى ەكەنىنە ەشقاشان دا، ءتىپتى قازاق بوستاندىقتان ايىرىلىپ، بوداندىقتا جۇرگەندە دە ەشكىم شەك كەلتىرمەگەن. قايتا سول ءتىلىمىزدىڭ شەكسىز قۇدىرەتىنىڭ ارقاسىندا قازاق ۇلتى نەبىر زۇلمات زاۋالداردان امان ءوتىپ، جەر بەتىنەن جويىلىپ كەتپەي، ساقتالىپ قالدى.

«قاسيەتتى ءتىل جاھانعا جايىلسا، بەيقۇت زامان ورنىعادى. عالامات ورنايدى. ادامزاتقا ورتاق عارىش كەڭىستىگى قىزمەت ەتىپ تۇرعان زاماندا عالامنىڭ تىنىشتىعى مەن تاعدىرى الەمنىڭ اقپارات كەڭىستىگىن جايلاپ بارا جاتقان تىلدەردىڭ قۇدىرەتىنە دە قاتىستى»، دەپ تۇيىندەدى ويىن ا.شاحين.

دەرەككوز: قازاقپارات