جەلتوقسان ايىنىڭ باسىندا الماتىدا قالا اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن «تاۋەلسىزدىككە تاعزىم» دەگەن اتپەن رەسپۋبليكالىق اقىندار ايتىسى وتەدى. بۇگىندە ايتۋلى جىر دوداسىنا دايىندىق جۇمىستارى قىزۋ باستالىپ كەتتى. دايىندىق شارالارىنىڭ جاي-جاپسارى تۋرالى ءداستۇرلى ونەرىمىزدىڭ جاناشىرى، اقىندار ايتىسىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى، اقىن ءجۇرسىن ەرمان مىرزامەن سۇحبات قۇردىق. بۇل ءجۇرسىن ەرمان مىرزانىڭ «قامشى» پورتالىنا وسىمەن ەكىنشى رەت جاريالانىپ وتىرعان سۇحباتى ەكەنىن دە ەستەرىڭىزگە سالامىز.
- ايتىستىڭ باسى-قاسىنان ءوزىڭىزدى قايتا كورگەلى بابادان ميراس بولعان وسى ءبىر ونەرى قايتادان جاندانا باستاعانداي. جاقىندا الماتى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن «التىن دومبىرا» الامان ايتىسىن وتكىزۋگە دايىندالىپ جاتىر ەكەنسىز. سول تۋرالى، باسقا دا سوڭعى جاڭالىقتارمەن بولىسە وتىرساڭىز؟
- جىل سايىن جەلتوقسان ايىندا رەسپۋبليكالىق ايتىستىڭ قورىتىندىسى ىسپەتتەس «التىن دومبىرا» جىر دوداسى ءوتىپ ءجۇر. بۇعان دەيىنگى ءۇش ايتىس تا استانادا ءوتتى. وسىعان دەيىن مۇحتار نيازوۆ، بالعىنبەك يماشيەۆ، جانداربەك بۇلعاقوۆ التىن دومبىرانى يەلەندى. بيىل ءتورتىنشى رەت وتپەكشى. بۇل «التىن دومبىرا» دارحان مىڭباي مىرزا مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى بولىپ تۇرعان كەزدەن باستاپ جۇيەلەنىپ، قورىتىندى ايتىس رەتىندە جىل سايىن «تاۋەلسىزدىك كۇنى» قارساڭىندا ءوتىپ كەلەدى. ال، ايتىستىڭ بيىل الماتىدا ءوتۋىنىڭ باستى سەبەبىنە كەلسەك، وزدەرىڭىز بىلەتىندەي قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا وراي رەسپۋبليكانىڭ وڭىرلەرىندە ۇلكەن-ۇلكەن ايتىستار ءوتتى. تارازدا قورىتىندى ايتىس جاسالدى. سوعان بايلانىستى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ مادەني شارالارعا، ونىڭ ىشىندە ايتىسقا بولىنگەن قاراجاتى دا ازايىپ قالدى. بۇرىن «نۇر وتان» پارتياسى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بولعان، ءقازىر الماتىنى باسقارىپ وتىرعان باۋىرجان قىدىرعالي ۇلى بايبەك مىرزا بيىلعى «التىن دومبىرانى» الماتىدا وتكىزۋگە، ءسويتىپ، قارجىلىق ماسەلەسىن كوتەرەتىن بولىپ ۇسىنىس جاسادى. بۇنى «نۇر وتان» پارتياسى باسشىلىعىمەن تالقىلاپ، مينيسترلىكپەن كەلىسىپ شەشىپ وتىرمىز. ءسويتىپ، الداعى 5-6 جەلتوقسان كۇندەرى «تاۋەلسىزدىككە تاعزىم» دەگەن اتپەن «التىن دومبىرانىڭ» قورىتىندى سايىسى الماتىدا وتەدى.
- بۇل ايتىسقا كىمدەر قاتىسادى، كىمدەر ءدۇبىرلى دودادان تىس قالماق؟
ادەتتەگىدەي بۇل ايتىسقا دا جىل بويى وتكەن ايتىستاردىڭ جەڭىمپازدارى مەن جۇلدەگەرلەرى قاتىسۋعا ءتيىستى. اقىنداردىڭ رەيتينگىن جاساپ، ءوزىمىزدىڭ http://aitysker.com/ سايتىنا ءبىراز اقىننىڭ ءاتى-جونىن جاريالاپ قويدىق. كىم قاي ايتىستا جۇلدە الدى؟ كىم قانداي ورىندارعا يە بولدى؟ وسى بويىنشا ىرىكتەلىپ ەڭ ۇزدىك اقىندار ايتىسقا قاتىسايىن دەپ وتىر. بۇنىڭ سىرتىندا بۇعان دەيىنگى «التىن دومبىرانىڭ» جەڭىمپازدارىنا دا ايتىسقا قاتىسۋعا مۇمكىندىك بەرىپ، شاقىرۋ جىبەردىك. وكىنىشكە وراي، «التىن دومبىرا» يەگەرلەرىنەن مۇحتار نيازوۆتان باسقا، بالعىنبەك پەن جانداربەك ايتىسقا قاتىسپايتىندىقتارىن ءبىلدىردى.
- بيىلعى «التىن دومبىرانىڭ» «بۇل ايتىس بۇرىنعىدان وزگەرەك» دەيتىن قانداي تۇسىن ايتار ەدىڭىز؟
باستى ەرەكشەلىگى - «التىن دومبىرا» ءبىرىنشى رەت الماتىدا وتەيىن دەپ وتىر. ەكىنشىدەن، الماتىنىڭ ءوزىنىڭ كەلەر جىلى 1000 جىلدىق مەرەيتويى يۋنەسكو دەڭگەيىندە اتالىپ وتىلمەك ەكەن. ودان بولەك تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعى كەلە جاتىر، قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن اتاپ وتتىك. اتازاڭىمىزدىڭ 20 جىلدىعى، حالىق اسسامبلەياسىنىڭ 20 جىلدىعى سياقتى ەلىمىز ءۇشىن ىرگەلى-ىرگەلى وقيعالار مەن اتاۋلى داتالار وسى ايتىستىڭ ۇستىندە ءسوز بولۋعا ءتيىستى. ال، ۇيىمداستىرۋ ماسەلەسىندەگى ەرەكشەلىك، ءبىرىنشى كۇنى ايتىسقا شىققان اقىندار وليمپيادالىق جۇيەمەن ايتىسادى. ياعني، ەكى اقىننىڭ بىرەۋى جەڭىلىپ، ەكىنشىسىنە جول بەرۋگە ءتيىستى. بۇل – جيىرما اقىن قاتىسسا، سونىڭ ىشىندە 10 اقىن 6 جەلتوقسان كۇنگى ايتىستىڭ كەلەسى اينالىمىنا شىعادى دەگەن ءسوز. ايتىستىڭ قىزىقتى وتۋىنە، تارتىستى وتۋىنە، باسەكەلى وتۋىنە سەپتىگىن تيگىزەدى دەپ وسىلاي امال جاسادىق. بۇل بۇعان دەيىن دە قولدانىلعان شارا. جۇرتتىڭ اراسىندا «ويباي، اقىندار بىرىمەن ءبىرى كەلىسىپ قويادى ەكەن» دەگەن اڭگىمە بار. بۇنداي امال وسى اڭگىمەلەرگە تيىم سالۋ ءۇشىن دە قولدانىلماق. جەڭۋ ءۇشىن اقىن بارىن سالىپ ايتىسادى. ەشكىممەن كەلىسىمگە كەلمەيدى دەگەن ءسوز. ياعني، ايتىس ءارى باسەكەلى ءارى ءادىل وتەدى.
- «ءبىر كەبىستى ءبىر كەبىسكە سوقپاساق» وتىرا المايتىن قازاقپىز عوي. رەيتينگ جاريالانعالى بەرى ەل اراسىندا كەيبىر كىسىلەردەن كۇڭكىل كوبەيىپ، ايتىسقا اناۋ قاتىسپايدى ەكەن، ەل بىلمەيتىن اقىندار شىعادى ەكە. ، «التىن دومبىرا» ەمەس «التىن جالاتقان دومبىرا» بولعالى جاتىر ەكەن دەگەن اڭگىمەلەر شىقتى. بۇعان نە دەيسىز؟
- قايتالاپ ايتامىن. الدىن-الا رەيتينگ جاريالادىق. مۇنداي اڭگىمە بۇرىننان بار، بولا بەرەتىن دە سياقتى. بۇل جولعى جىر دوداسىندا دا بيىلعى وتكەن ايتىستاردا باس جۇلدە العان، ءبىرىنشى ورىن العان اقىندار ايتىسادى. ەشكىمدى الالاپ ءبولىپ-جارۋعا قاقىمىز جوق. كىمنىڭ قانداي ورىن العانى بەلگىلى. ال، قاتىسا المايتىن اقىندارعا كەلسەك، بەكارىس شويبەكوۆ اناسى قايتىس بولعان سوڭ، ازا تۇتىپ وتىرىپ ايتىسپاي قويا تۇرايىن دەدى. بالعىنبەك يماشيەۆ جالپى ايتىستى قويدىم دەيدى. جانداربەك بۇلعاقوۆ مىرزانىڭ ايتىسقا نەگە قاتىسپايتىنىن مەن ايتا المايمىن، ءبىراق ايتىسقا قاتىسۋدان باس تارتتى. اينۇر تۇرسىنبايەۆا دا ءسويتتى. باسقا اقىنداردىڭ ەشقانداي سەبەپ-سىلتاۋى جوق. وزدەرىڭىزدىڭ دە ەستەرىڭىزدە شىعار، الماتىدا قىركۇيەكتە وتكەن ايتىستا، تۇنەۋ كۇنى تارازدا وتكەن ايتىستا اسپانبەك شۇعاتيەۆ، بولاتبەك ورازبايەۆ، ەركەبۇلان قاينازار، ەرەنعايىپ كۇزەنبايەۆ، ماقسات اقانوۆ سياقتى اقىندار جوعارى دەڭگەيدە ونەر كورسەتتى. اسىرەسە، تاراز بەن الماتىدا وتكەن ايتىستا سوڭعى جىلدارى بولماعان كوركەم، ورەلى ايتىس بولدى دەپ حالىق تا، قازىلار دا باعالاپ جاتىر. باسپاسوزدە دە جاريالانىپ، تەلەديداردان بەرىلدى. سونداي اقىندار نەگە قاتىسپاۋ كەرەك؟ بارلىعىنا ەسىك اشىق. سونداي-اق، الماتى قالاسىنىڭ اكىمى، الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگى، الماتى قالالىق مادەنيەت باسقارماسى بۇكىل ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارىن اتقارىپ جاتىر. «نۇر وتان» پارتياسى قولداپ وتىر. سوندىقتان، حالىق كۇتكەن دەڭگەيدە جاقسى ايتىس بولادى دەپ ويلايمىن. اسىرەسە، الماتى قالاسىنداعى ايتىس جاناشىرلارىنىڭ دەڭگەيى جوعارى. ۇزاق جىلدان بەرى ايتىستى كورىپ قالىپتاسقان، ايتىسپەن بىرگە وسكەن كورەرمەندەر. تالعامدارى بيىك، ءار ءسوزدىڭ ماعىناسىن بىلەدى. سوندىقتان جاقسى جىر مەرەكەسى، جىر جارمەڭكەسى بولادى دەپ كۇتىپ وتىرمىز.
- ايتىستىڭ وتەتىن ورنى مەن جۇلدەسىن قۇلاقتاندىرىپ، حالىقتى ايتىسقا شاقىرايىق ەندەشە!
جىر بايگەسىنىڭ باس جۇلدەسى – 3 ميلليون تەڭگە. باسقا جۇلدەلەرى دە از ەمەس. 2 ميلليون، 1 ميلليون، 500 مىڭ تەڭگەلىك جۇلدەلەر بار. رەسپۋبليكا سارايىندا جوعارىدا ايتقانىمىزداي، 5-6 جەلتوقسان، سەنبى-جەكسەنبى كۇندەرى ساعات ۇشتە وتەدى. بيلەتتەر كاسسادا ساتىلادى. تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن ەرەكشەلىگى، ايتىستىڭ كورەرمەندەرى قازاق ءتىلدى قاۋىم، بۇقارا حالىق. ەلدىڭ قالتاسىنا اۋىر تۇسپەسىن دەپ ءقايسىبىر كونسەرتتەر سيقتى 20 مىڭنان ەمەس، بيلەت باعاسىن بارىنشا ارزانداتىپ، 500-2000 تەڭگە ارالىعىندا قويىپ وتىرمىز. بۇل قاراپايىم حالىققا جاسالعان جاقسى قامقورلىق دەپ ويلايمىن. ايتىستى «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسى ءتۇسىرىپ، رەسپۋبليكاعا تاراتاتىن بولادى. كەلىڭىزدەر، كورىڭىزدەر!
- سۇحباتىڭىزعا راحمەت! سۇبەلى ايتىسقا بىرگە كۋا بولايىق!
سۇحباتتاسقان ەرلان تولەۋباي
پىكىر قالدىرۋ