Birikken ulttar uıymynyń turǵyndar máselesi jónindegi qory (IýNFPA) júrgizgen zertteýler osyndaı nátıje kórsetken, - dep habarlaıdy «Qamshy» portaly.
«IýNFPA 2011 jyly jastar arasynda arnaıy zertteý júrgizgen. Onyń nátıjeleri jastardyń 64,6 paıyzy kámlettik jasqa tolǵanǵa deıin, mektep qabyrǵasynda-aq alǵyshqy jynystyq qatynasqa túsetinin kórsetken. Naqty aıtsaq, jastarymyzdyń 13,6 paıyzy alǵashqy jynystyq qatynasqa 15 jasqa deıin túsken,al, 18 jasta jastardyń 50 paıyzy jynystyq tájirıbe jınaqtap úlgergen. Jasóspirimderdiń basym bóligi retsiz jynystyq-qarym qatynastan bolatyn qaýipterge bas qatyrmaıdy. Jynystyq tájirıbesi bar jasóspirimderdiń 40 paıyzynyń eki nemese odan da kóp «áriptesi» bolǵan», - deıdi BUU qorynyń Qazaqstandaǵy atqarýshy ókili Raıymbek Sısemálıev.
Sondaı-aq, ol zertteýge qatysqan júkti jáne buryn júkti bolǵan áıelderdiń 62 paıyzy abort jasatqandyqtaryn aıtqan. Onyń aıtýynsha, osy taqyryptaǵy aqparatqa qol jetimdiliktiń kemdiginen jas qyzdardyń arasyndaǵy júktilik sany joǵary bolyp otyrǵan kórinedi.
Máselen, 2010 jyly 15-19 jas aralyǵyndaǵy qyzdardyń júkti bolý kórsetkishi 1000 adamǵa 28,3 –ti kórsetken. Al, 2014 jyly bul kórsetkish 34,7-ge jetken.
«Bul ekonomıkalyq jáne áleýmettik damý uıymy elderindegi kórsetkishten 6 ese artyq ekenin aıta ketý kerek. Bul elderde atalǵan kórsetkish 1000 jasóspirim qyzǵa 4,6 deńgeıinde bolyp otyr», - degen R. Sısemálıev.
Ol osyndaı anadan týǵan balalardyń da erte júkti bolý yqtımaldyǵyn joqqa shyǵarmaıtynyn aıtqan.
Memlekettiń 5 jylda osyndaı jasóspirimder arasyndaǵy júktilikke jumsaıtyn shyǵyny 100 mıllıon dollardy quraǵan. Sarapshylar bul jerde tin qarajatty esepke alǵandaryn aıtady.
«Bul qarajat jasóspirimder arasyndaǵy júktilikti qoldaýǵa jumsalyp keldi dese de bolady. Sondyqtan, mundaı jaǵdaıdyń aldyn alý úshin jumys isteý kerek», - deıdi R. Sısemálıev.
Qor mamandary máseleni sheshý úshin jynystyq jáne reprodýktıvti densaýlyqty qorǵaý týraly aqparattarǵa qol jetimdilikti arttyrý qajet degen ádettegi «áláýlaılaryn» usynǵan. Erte júkti bolý máselesin sheshý úshin qyzdardyń mektep bitirgennen keıin de oqýyn jalǵastyrý, erte jáne májbúrlep nekelestirýdiń aldyn alatyn zańdar qabyldaý kerektigin aıtady.
Qor ókilderi Shyǵys Qazaqstan oblysynda kolej stýdentteriniń seksýaldy jáne reprodýktıvti densaýlyǵyn qorǵaý maqsatynda valeologıa pánin jetildire oqytý boıynsha pılottyq jobany júzege asyryp jatqan kórinedi.
Jomart Abdollauly
