Ońtústik Qazaqstan oblysy Qazyǵurt aýdanynan Sırıadaǵy soǵysqa attanǵan azamattar Qazaqstanǵa sálem joldap, memleket basshylyǵyna qoqan-loqqy jasady, - dep habarlaıdy «Qamshy» portaly Azattyqqa silteme jasap.
Ońtústik Qazaqstan oblysy Qazyǵurt aýdanynan «Sırıaǵa ketti» dep habarlanǵan Marat Máýlenov pen onyń uldary jibergen vıdeo-joldaý WhatsApp arqyly tarap jatyr dep jazady Azattyq.
«Qazaqstan jerine shyn júrekten joldaý» (oryssha túpnusqasynda «Poslanıe ot serdsa v zemlı Kazahstana» – red.) degen taqyryppen taraǵan tórt mınýttyq vıdeonyń bastapqy bóliginde qazyǵurttyq jerlesteri Marat Máýlenov ekenin tanyǵan qarý asynǵan shoqsha saqaldy jigit aǵasy jáne ózin «Rınat Jumabekov esimdi Orsk qazaǵymyn» dep tanystyrǵan jáne bir qarýly qaba saqaldy er adam tur.
Vıdeo úndeý joldaýshy eki eresek adam orys tilinde sóıleıdi. Olar otbasylarymen din jolynda «Halıfat jerine» qonys aýdaryp, balalaryn «sharıǵatqa sáıkes oqytyp jatqandaryn» aıtady. Máýlenov Qazaqstandy «Kýfrstan» dep atap, «biz demokratıa úshin, shaıtan men taǵýttar úshin shaıqasyp júrgen joqpyz, Allanyń sózin ústem etý úshin shaıqasyp júrmiz» dep málimdeıdi. Jumabekov Reseıde quqyq qorǵaý organdarynda qyzmet etkenin, «eki jyl buryn Islamdy qabyldap, júregi ashylǵanyn» baıandaıdy. Ol «Reseıdiń bombalaýyna qaramastan damyp kele jatqan, barlyq qajetti ınfraqurylym túrleri bar Halıfat jerin» madaqtaıdy.
Vıdeonyń sońǵy jaǵynda aýyldastary Marat Máýlenovtiń balalary ekenin aıtqan bir jas jigit pen bir kishkentaı ul qazaq tilinde Qazaqstan prezıdenti Nursultan Nazarbaevqa qaratyp sóıleıdi. Jas jigit: «O, Nazarbaev, sen bil... Qarýlarymyz osy jerde bolsa da, kózderimiz - Qazaqstanda» deıdi. Al qolyna tapansha ustap, áskerı kıim kıgen kishkentaı ul prezıdentke qoqan-loqy jasaı sóılep, ony «kápirge» teńeıdi.
45 jastaǵy Marat Máýlenov 2015 jyldyń qyrkúıek aıynda otbasymen birge «Sırıaǵa ketkeni» jóninde habar taraǵan bolatyn. Ońtústik Qazaqstan oblysy Qazyǵurt aýylyndaǵy Oraz Jandosov atyndaǵy orta mektepte orys tili pániniń muǵalimi bolyp jumys istegen Marat Máýlenov áıeli Aıgúl men alty balasyn alyp, qyrkúıek aıynda «Bishkekten kıim-keshek alamyz» dep úıinen shyǵyp ketken soń qaıtyp oralmaǵan. Mektep dırektory Azattyq tilshisine Máýlenov qyrkúıektiń 1-inen bastap ǵaıyp bolǵasyn jumystan shyǵarylǵanyn aıtqan.
Sońǵy taraǵan vıdeodan Marat Máýlenov pen onyń balalaryn kelini Aıgúlmen birge kórshileri, áriptesteri, aýyldastary tanyǵan.
Máýlenovtiń kelini (inisiniń áıeli – red.) Aıgúl:
«Vıdeodaǵy kisi – qaıynaǵam. Al birinshi sóılegen – 23 jastaǵy úlken uly, ekinshisi – besinshi balasy», - deıdi.
«Ol kisilerdiń qashan, qalaı ketkenin bilmeımin. Ol kezde ota jasatyp, Shymkentte aýrýhanada jatqan edim. Artymnan bir izdep keldi, sodan keıin kórgen emespin. Olaı ketetinin eshkim bilgen joq. Ózimiz de bilgen joqpyz. Bári birge ketti. Úlken balasy 1993 jyly týǵan. Kenjesi áli kishkentaı edi», - deıdi Aıgúl.
Marat Máýlenov tórt aǵaıyndy. Otbasynda eki qyz, eki ul bolǵan. Azattyq tilshisimen sóılesken týystary Marat otbasymen elge qaıtady degen úmitteriniń úzilgenin aıtady.
Aty-jónin aıtýdan bas tartqan mektepte jumys isteıtin burynǵy áriptesi de vıdeo joldaýdy kórip, Marat Máýlenovti tanyǵan.
- Shynymdy aıtsam, [bılik organdaryna] túsinikteme jaza berip yǵyrym shyǵyp ketti. Beıne bir [Sırıaǵa] men jibergen sıaqtymyn. Jaqsy emes qoı bul. Ýájdiń bári maǵan túsip jatyr. Jap-jaqsy kisi edi. Eshqandaı eshnárse bildirmegen. Birqalypty júrgen, - deıdi Marat Máýlenovtiń áriptesi.
Al kórshisi (atyn atamaýdy surady – red.) Máýlenovti «saqaly joq, sálemi túzý, ishpeıtin, shekpeıtin jaqsy bala edi» dep sıpattady.
- Bular (Marat Máýlenovtiń anasy men baýyrlary – red.) ne biledi? Bilmeıdi ǵoı. Anasy azanda saraıda jylaıdy da otyrady. Bir úıden segiz adamnyń joq bolyp ketýi ońaı deısiz be? Ońaı emes qoı. Eshkimniń basyna salmasyn, - deıdi kórshisi.
Tilshimen byltyrǵy qazanda sóılesken jáne bir kórshisi «Marattyń namaz oqı bastaǵanyna 4-5 jyl shamasy bolǵan. Sońǵy bir jylda áıeli hıdjab, ózi balaǵy qysqa shalbar kıe bastaǵan» degen edi.
Qazyǵurttaǵy jergilikti taksıshilerdiń pikirinshe, Marat Máýlenovtiń otbasyn alyp Sırıaǵa ketip qalǵanynan aýyldyń bári habardar.
- Marat aýyldyń toılaryn vıdeoǵa, sýretke túsiretin. Halyqtyń bári tanıtyn, - dedi bir taksı júrgizýshisi.
- Myna vıdeo (joldaý – red.) turǵyndardyń báriniń uıaly telefonynda júr. Jańa jyldan keıin paıda boldy. Estýimizshe, Marattyń balalary synyptastaryna WhatsApp-pen jibergen, - dedi ekinshi taksıst.
«Qazaqstan qajylary» dinı birlestigi tóraǵasy Baqtybaı Aınabekov Qazaqstannan Sırıaǵa ketken «jıhadshylardyń» shyǵý sebebin «Qazaqstan din ıeleriniń el arasyndaǵy belsendiliginiń tómendiginen, Qazaqstanda dindi ilim esebinde túsinetin din ǵulamalarynyń azdyǵynan» kóredi. Ol dinı radıkalızmniń taralýymen kúres joldary jóninde:
- Din - náziktik, sulýlyq, álem tynyshtyǵyn izdeıtin dúnıe. «Sırıaǵa nege baryp jatyr?» deımiz. Úkimet komısıasymen shyqqan fılosofıanyń 20 tomdyǵynyń ózine Aýǵanı sıaqty dinge iritki salǵan adamdardyń oılary kirip ketken. Odan bólek, shetelden keletin teris kitaptar bar, olardy keıde ózimiz basyp shyǵaryp jatyrmyz. Sondyqtan din qyzmetkerleri belsendiligi kerek. Olar el aldyna jıi shyǵyp, jurtpen kóp sóılesýi kerek. Quranda «senderdi ult etip jarattym» degen. Osyny Quranmen túsindiretin, dástúrli din ıeleriniń qatty belsendiligi kerek, - dedi.
«2016 jyldyń basynan bastap paıda boldy» dep sıpattaǵan vıdeo-joldaý týraly jáne aýdandaǵy dinı radıkalızm jaıynda OQO boıynsha UQK departamenti Qazyǵurt aýdandyq bólimshesi qandaı da bir túsinik bermegen.
Esterińizge salsaq, Qazaqstan azamattarynyń Sırıadaǵy soǵysqa attanǵany týraly aqparat alǵash ret osydan eki jyl buryn taralǵan. Ony keıin eldiń arnaıy organdary da rastady. Eki jyl ishinde Sırıadaǵy qazaqtar týraly áleýmettik jelilerde birneshe vıdeolar jarıalandy.
