«Adam kórki – shúberek» degen sóz bar. Ótken aptada dúıim jurtty eleń etkizgen elimizdegi barlyq sán serkeleriniń basyn qosqan «Kazakhstan Fashion Week» sán aptalyǵy bolyp ótti. Bul elimizdiń sán ındýstrıasyn álemdik deńgeıge shyǵarǵan birden-bir joba ekenin aıta ketken jón. Alǵashynda «Almaty Fashion Week» bolyp atalǵan shara shetel sángerleriniń nazaryn aýdartyp Kazakhstan Fashion Week  bolyp ózgertilgen eken. Sodan beri 10 jyl ótipti. Búginde  bul sheteldik jáne otandyq dızaınerlerdiń basyn qosatyn joba ǵana emes, buǵan qosa, jas dızaınerlerge óz kıim úlgilerin barsha elge tanystyrýǵa múmkindik beretin alańǵa aınalǵan. Belgili dızaıner jáne KFW-nyń  bas dırektory Saıat Dosybaevtyń aıtýynsha, 10 jyldyń ishinde atalmysh joba arqyly otandyq sán ındýstrıasy ilgerilep, qazaqtyń ulttyq naqyshy bar kıim úlgilerin Eýropa elderi de tanı bastaǵan. 

Bıylǵy jyly Almaty Dostastyq elderiniń mádenı astanasy bolǵaly bul jobanyń da mańyzy arta tústi. Bul joly sán aptalyǵyna talantymen el ishinde kózge túsken jas dızaınerler qatysty. Sonymen qatar Ulybrıtanıa, Grýzıa, Ýkraına elderiniń sángerleri de tilek bildirip, jurt nazaryna óz kıimderin usyndy. Dızaınerler «Pret-a-porte» stılindegi kıimder joǵary sánge aınalatynyn aıtady. Iaǵnı kıimniń yńǵaılylyǵy basty nazarda bolmaq. Buǵan qosa, bıylǵy jyldyń kúz jáne qys mezgilderinde jeńil tabıǵı matalardan tigilgen kıim úlgileri men ashyq tústi kóılekter, quty pishindes uzyndyǵy tizeden tómen beldemsheler keńinen suranysqa enbek. Eger álemniń ozyq sán túrlerin sarapqa salatyn bolsaq, qazaq sán óneri ózindik ulttyq ereksheligimen kózge túseri daýsyz. Buny atalmysh sán aptalyǵyna qatysqan otandyq sángerlerdiń kıim úlgilerinen de baıqaýǵa bolady. Aptalyqty 2014 jyldyń kúzi men qys mezgiline arnalǵan kıim toptamasymen Aıda Kaýmenovanyń sán úıi ashty. Shyǵys halyqtaryna tán stıldegi kóılekterdiń bet-bederine shıratyla túsken ǵajaıyp órnekter ózgeshe bir tilmen aqtaryla syr shertkendeı. Jibek kóılekter, shilterli keý­desheler – bári áıel bolmysyna erekshe náziktik pen erkindik syılaıtyndaı áser qaldyrdy. Al ­Kamılla Kýrbanı esimdi jas sángerdiń toptamasy kógildir jáne kúlgin tústi juqa jibek matadan jasalǵan ózindik oıý-órnekteri bar kóılekterimen kózge tústi. Qara tústi kóılekter men keýdeshelerden quralǵan Aınur Turysbektiń toptamasyna jeńil shıfon men jibek matalar ózindik ásemdik berip tur. Aıgúl Qasymova adamnyń ajaryn ashatyn, denege qonymdy da qolaıly kıim tigýdi maqsat etken eken. Aıtalyq, onyń qara tústi kóılekteri altyn tústi órnektermen kómkerilip, sándirek kórindi. Tabıǵat tósinde erkin ǵumyr keshken ata-babalarymyz kúni keshege deıin óziniń ádet-ǵurpymen, dúnıetanymymen sabaqtasqan tól kıimderin kıip kelgen. Sán áleminde sońǵy jyldary ulttyq naqyshtaǵy kıimderge qyzyǵýshylyq arta túskenin aıta ketý kerek. Búgingi kúni ulttyq naqyshy bar, zaman talabyna saı kóılekter suranysqa ıe. Buny uǵynǵan jas dızaıner Bota Baqytjan óziniń alǵashqy kıim toptamasyna aq pen qara tústi matalardan tigilgen kóılekterine ulttyq oıý-órnekterdi óte ádemi úılestire bilgen. Dızaıner bolashaqta barlyq óziniń kıim úlgilerine qazaqtyń salt-dástúri men tabıǵatynan syr shertetin ulttyq oıý-órnekterdi qoldanýdy maqsat tutatynyn aıtty. Biz Bota Baqytjannyń fólklorlyq stıldi qolǵa alǵan bastamasyna súısindik. Sary, kúlgin tústerge basymdyq bergen dızaıner Irına Ásherbekova shıfon, barqyt matalardan tigilgen kóılekterimen jınalǵan barsha qaýymǵa kóktemdeı jadyraǵan kóńil-kúı syılady. Ótken jylǵy «Open way» atty jas dızaınerler baıqaýynyń jeńimpazy Aıdana Qojageldınanyń kıim úlgileri keshke qatysqan sángerlerden ózgesherek boldy. Adamnyń syrtqy kelbeti onyń jan dúnıesinen syr shertetini ras. Aıdananyń kıim toptamasy da onyń ishki dúnıesiniń qupıalaryn aqtarǵandaı boldy. Jas dızaıner elimizde áli asa tanymal emes, dekonstrýktıvızm, mınımalızm baǵytynda kıim tigedi. Onyń kıim úlgileri óte qarapaıym, tigisi jatyq, assımetrıalyq bólshekterden turady. Ulylyq – qarapaıymdylyqta degen bar. Onyń aq, qońyr tústi atlas matalardan tigilgen qarapaıym kıim úlgileri keshke qatysqan qonaqtardyń kópshiliginiń kóńilinen shyqty. Halqymyzdyń umytylyp bara jatqan mádenı murasy – toqyma óneri. Búginderi bul baǵytta jumys isteıtin sángerler kemde-kem. Sondyqtan Mádına Narbaeva esimdi jas dızaıner toqyma ónerin jańǵyrtyp, halqymyzdyń ejelden kele jatqan kóne de, izgi dástúri arqyly qazirgi zamanymyzǵa laıyqty túr beretin sándik qolónerdi damytýdy maqsat etip qoıǵan. Ol óz toptamasynda toqyma kóılekter, beldemsheler ǵana emes, kúzgi toqyma paltolar usynyp, kesh qonaqtarynyń nazaryn ózine aýdartty. Al dızaıner Dıana Kalıkovanyń oıynsha, sándi kıim adamǵa rýhanı jáne moraldyq jaǵynan dem beredi eken. Sondyqtan onyń toptamasyndaǵy gúldi kóılekter kózdiń jaýyn alady. Tamara Lamanýkaeva, Sergeı Shabýnın, Aleks Djen, Larıa Jahambaeva, Tatána Soı syndy dızaınerler men «Artisan», «Olga STAN», «Nur-shah», «Merali by GUDU», «Di Entre Si», «ó9», «Kiori» otandyq sán úıleri de sán aptalyǵyna qatysyp, kıimderimen jınalǵandardy tamsandyrdy. Al Grýzıadan kelgen Ketı Chkhıkvadze, Gızı jáne Akananıta esimdi dızaınerler kıim úlgilerine ulttyq naqysh berý arqyly erekshelendi. Ýkraınalyq Vıktorıa Gres pen brıtanıalyq dızaıner Natalıa Kaýt bolsa, búgingi jastar talǵamyna saı tigisi zerli, kesteli kóılekterimen jurtshylyqtyń nazaryna ilikti. Bıylǵy jyldyń sán aptalyǵy kıimderindegi oıý-órnekter, qoldanylǵan materıaldar kompozısıasy, olardyń arasyndaǵy keremet úılesim, túr-tústiń erekshe názik sáıkestigi – bári de otandyq sángerlerdiń sheberligin, shalqar shabytyn, ulttyq tabıǵatty tereń meńgergenin baıqatty. «Sheberdiń qoly ortaq» degen maqal el ishinde beker aıtylmasa kerek. Naǵyz sheberlikke jetý úshin tabandylyq, iskerlik, talǵampazdyq, bilim qajet ekendigi sózsiz. Ásirese, elimizdiń sán álemine jastardyń qatary qosylyp jatqany qýantady.

Aqbota ISLÁMBEK

(Taqyryby ózgertilip alyndy)

"Ana tili"