"Shabyt" festıvaliniń laýreaty, 2011jylǵy ótken ádebı konkýrstyń "Altyn qalam" ıegeri, Halyqaralyq "Mahabbat jyrlary" músháırasynyń İ oryn ıegeri aqyn Dınara Málik búginde kópshiliktiń, ásirese qyz-kelinshekterdiń súıip oqıtyn aqynyna  aınaldy. Jyrlary júrekten qozǵap, sezimdi terbeıtin, lırıkaǵa  toly birqatar óleńderdiń avtory, jastar aqyny  Dınara Málik  az-kem áńgimelesken edik...

 - Sońǵy  ýaqytta aqyndarǵa,  olardyń shyǵarmashylyǵyna umtylys jasaýǵa  arqaý bolyp  júrgen óner janashyrlarynyń  az  ekendigin jasyra almaımyz. Al, sizdiń  ónerińizge  qoldaý kórsetkender boldy  ma?

  -Men óleń jazǵanda, kitap shyǵarǵanda, osyny bireý qoldasa eken degen nıetpen shyǵarmaımyn. Biraq, kez-kelgen aqyn arqasynan qaǵyp, at mingizip jatsa, oǵan «joq» demeıtin shyǵar. Óleń ómir boıy júregińde jaıqalyp, basyńa baq qondyrǵanda aqyn ataǵyń saǵan qyzmet etetini ras. Biraq poezıa perishtesin úrkitip, óz qulqyny úshin «aqyn atyn» paıdalanytyndardy unatpaımyn. Óleńdi qoldaý ózińnen bastalady. Qazirgi zaman áıel adam úshin janashyr izdeıtin kez emes... Qudaıǵa shúkir deıin, memlekettik tapsyryspen «Gúl qaýyzyndaǵy hattar» atty jyr jınaǵym jaryq kórdi. «Táńir syıy» degen kitabymdy «M.Maqataev atyndaǵy qor» shyǵaryp berdi. Bıyl týǵan jerde Qyrymbek Eleýulynyń qoldaýymen shyǵarmashylyq kesh ótkizdim. Bunyń ózi ónerge degen nıeti túzý jandardyń janashyrlyǵy dep bilemin.

 - Ónerde bet túzeıtin bir iri tulǵanyń bolýy zańdylyq qoı. Siz kimnen  úlgi  alǵan  edińiz?

-Kez-kelgen adamnan  jaqsy qasıet kórýge bolady dep oılaımyn. Eger siz shynymen jaqsylyqqa ińkár adam bolsańyz.  Oıyńyz ben  nıetińiz úılesse... Óner salasynda, onyń ishinde ádebıet áleminde boı túzep, osy kisideı júreıin, álgi aqyndaı jazaıyn degen armanym bolǵan emes. Men odan úlgi alyp, sol sekildi oılaǵym kelse, sonyń kóleńkesinde ǵana kúneltemin ǵoı. Al, úlgi alýdyń ómirlik turǵydaǵy maǵynasyn aıtsańyz, óz minezim, óz ustanymym, óz erkindigim bar. Bireýdiń obrazyna ene almaımyn.

- Jastardyń boıynan qandaı  qasıetterdi kórgińiz keledi?

 -Jastardyń boıynan jastyqty, alaýlap turǵan armandy kórgim keledi. Qazirgi jastardyń kóbisi, qartaıýǵa qadam jasap, bolyp-tolyp qalǵandaı, bir ǵasyr ómir súrgendeı keıipke enip alady ǵoı. Durys qoı, qoǵamda shyńdalyp, jumys, turmys dep júredi. Biraq jastyń óz qyzbalyǵy, óz minezderi bar. Jıyrmadaǵy jigitpen sóılesseń, jetpistegi shalmen pikirleskendeı bolasyń.  Sonshalyqty jasandy bolý nege kerek deımin. Aqyn aǵa-apalarymyzdyń  eski  sýretterin kórip otyrsam ne degen tazalyq dep tań qalamyn. Kúlkileri de, otyrysy da, turysy da. Qamsyz. Al, qazir jastarmen qaljyńdasa da, áńgimelese de almaısyń. Biri-birimiz úshin qýanbaıtyn, jańa óleń jazsaq «súıinshi» suramaıtyn halge jetip kelemiz...

- Sizdiń óleńderińiz kóbinen syr, oı-arman esilip turady.  Bul  sizdiń óz basyńyzdan  ótken sezimderge qatysy  bar ma?

-Barlyq jáıtter júrekke jetkende  ǵana ózińiz  aıtqandaı  syrshyl poezıa týyndaıdy. Kóbinese ózimdi keıipker etip alamyn. Jasyra almaıtyn shyndyqtarym bolady. Qandaı bolsam, solaı jazǵym keledi. Sezimińdi ashyq jarıalaı salasyń, degen pikirler jıi aıtylady. Biraq, ózime bári jyp-jınaqy, solaı jazylý kerekteı seziledi.

- Bir adamdy ómir boıy  súıip ótýge bolady degen pikirmen kelisesiz be?

- Jer betinde  qansha bas bolsa,  sonsha sezinetin júrek bar.  Al, júrektiń sezinýine  qaraı  adam da  súıe  alady.  Súıip ótý  degenińiz  bir adamdy  ómir boıy kútip,  saǵynyp, zaryǵyp ótý  degen emes.  Onyń  ishine  barlyǵy, syılaý,  jaqsy kórý,  syrlasý da kiredi. Árkim ár túrli, óz bıiginshe súıedi. «Ómir boıy», «máńgilik» degen sózderdi unatpaımyn. Qazir súıem be, boldy. Erteńimdi bilmeımin. (Bul suraqty kúıeýi bar áıelge qoıyp otyrsyz, Sondyqtan  jaýabym mazmundy shyqpaýy múmkin...)

-Ózińizdi aqyndyq pen adamdyǵyńyz arasynda qandaı aıyrmashylyq bar  dep oılaısyz?

-      Men 24 saǵat boıy aqyn bolyp júrmeımin ǵoı. Biraq súrip júrgen ómiriń, ortań, sezingeniń, kúıingeniń bári óleńde kórinedi. Óleń úshin ómir súrip júrgendeı bolasyń. Negizi ýaıymshyl adammyn. Ózime kóńilim tolmaıtyn kezderim kóp bolady. «Súıikti» bolam dep «súıkimsiz» bolyp ketetin sátterim de bolady. Bul suraqqa jaýap retinde myna óleńdi oqyp bersem bolatyn sekildi.

Kóńil de búgin basylǵan,

Jasyrǵanym kóp ǵasyrdan.

Ótkergenim bar basymnan,

Bes kúndik myna ómirde,

Pende de bolyp tasynǵam.

Túńilgenim kóp ólmedim,

«Bilemin» dedim, bilmedim.

«Súıemin» dedim, súımedim,

Synaǵynda syndym Allanyń,

Bolmady sabaq túıgenim.

Qulaq joq jerde maqtandym,

Júrek joq jerde shattandym.

Tilimnen qaıǵy tapqanmyn,

Múmkin men talaı adamnyń,

Aýzynda sóz bop qaqtaldym.

Baqytymnan da  jerindim,

Jany joq sózge semirdim,

Sodan soń...ishteı egildim...

Dóńgelengen mynaý dúnıe ,

Dymymdy qoımaı kemirdiń...

«Alla» dep tilim saıraıdy,

Qolymdy qýlyq baılaıdy,

Janymdy jyn kep jaılaıdy,

Ońasha oıda qalǵan soń,

Ózimnen qasham sol qaıǵy

Tereńge jetip tamyrym,

Máńgi ómir bershi Jaryǵym.

Anamnyń qalǵan arymyn,

Barymdy shashyp almaıyn,

Sarqyla kórme sabyrym!

-Aldaǵy ýaqytta qandaı josparlaryńyz bar?

-Jıyrma bes jyl boıy ne istedim, ne jazdym, ne oıladym, solardy paıymdap, aldaǵy arman-maqsattarym úshin kúresý. Oılap júrgen kóp dúnıelerim bar. Qazirgi ýaqytqa deıingi jazylǵandardy albyrttyq, mahabbat dep qaraıtyn edim. Endi azamattyq poezıa jazý jolynda armandarym bar. Balalarym erteńgi kúni «anam osylaı jazypty»-dep qyzarmaı oqyp otyratyndaı... Bir oıyńdy, bir oı qaıtalaıtyn jyrlar jazatyndy shyǵaryp alyppyn. Biraz ýaqyt ózime demalys jarıalap, rýhanı keńistigimdi baıytý kerek bolyp júr.

- Jyr jınaqtaryńyz týraly  aıtyp  ótseńiz...  Oqyrmandaryńyzǵa túsinikti bolsyn, qaıdan alýǵa  bolady?

-Ǵalamtorda «Ádebıet portaly» úlken jumystar atqaryp jatyr. Sol portalda kitabymnyń tolyq nusqasy jarıalanǵan. Kitap dúkenderinde bar ma, joq pa bilmeımin. Biraq, kitaphanalarda mindetti túrde bar. Ózimniń feısbýk paraqsham arqyly, óleńderim jarıalanyp turady. Qajettilik týdyrǵan jaǵdaıda ózimnen suraýǵa bolady.

- Áńgimeńizge rahmet!

***

Erik berse, jyr jazar em kóz ilmeı,

Alǵashretaqynbolǵankezimdeı.

Eı, tákappar! Eı, aıaýly qart-ǵasyr,

Bolmysymnan júrmin áli bezinbeı.

Jyrjazarem, jurttyńbárintańqylyp,

Taýlardy da, baýlardy da án qylyp.

Qazanymdyaıyrbastapqalamǵa,

Keteredimendalaǵaqańǵyryp.

Óleńshirkin, bolarmaediń, tymappaq,

Ketsekpeeken, kóshsekpeeken, jyraqtap.

Sońǵydemdesóılermisińsezimbop,

Júregimde qalarmysyń turaqtap.

Oshaǵymajardytastap, balany,

Qushaǵyma-ap ketsem be eken dalany!

Jarty joldan, burylam ǵoı, o, toba,

Aqyn etip jarata ma anany!

Kúndiz-kúlki, janyńdyarbarjalǵan-baq,

Meniqoıshy, óleńqalaıqorǵanbaq?

Aǵyl-tegiljylapaldyol, búgin,

Aspan jaqty jalǵyz ózi armandap...

***

Júregimde shertiletin kúı bólek, Kúı shertilse kúnim qalaı kúıremek. Ómir mynaý armanymnan qysqalaý, Táńir ózi tildi berdi sóıle dep.

Kúnder keldi sylań qaǵyp tańmenen, Shuǵylasy qıalyma tán der em. Mup-muzdaı bop, tún de súıgen ernimnen, Jyly jaqqa usham deı me jan menen?! Kógershin-aý, kóp tilegi moınyńda, Qanatyńdy shynymenen jaıdyń ba? Kúlip turyp, keter me ekem qartaıyp, Qudireti bar ma mendik oıdyń da! Qaıǵy degen qabaǵyma jat, Ana, (Sen tilegen tańym endi ata ma?) Barlyǵyna qyryq janym qyrqylar, Taǵdyryma teń kelmedim, o, toba! Juparyńdy ańsadym-aý qaıran jyr, Eı, dúnıe, elesime aınal bir! ...Úıge kelsem, qos qulynym Qudaı-aý, Úmitimdi jınap alyp oınap júr!

***

Balpań basqan qara bult, Jorǵalaısyń, jaýmaısyń. Kókke ushqan balalyq, Qaı qıyrda aýnaısyń.

Aspan, aspan, aspan-muń, Qashan shyǵar Aı kúlip? Jylaýǵa da jasqandym, Qara jerden qaımyǵyp. (Tirlik túbi túrlenip, Tereńimen arbaıdy, á? Ómir shirkin, bir kórip, Óbip ketse bolmaı ma?) Esi joq jel erkelep, Etegimmen oınaıdy. Bizdiń baqty kelte-dep, Bálkim...bul da oılaıdy! Qulap tynsa tiregim, Tún estimes muńymdy. Jalǵyz shyndyq bilemin, Júrek menen ǵumyrly!

***

Pendege kerektiń bári bar, Áıelmin, balasy, jary bar! Adam bop júremin aqyldy, Jan ekem jalǵanda baǵy bar.

Baqytty bolýǵa talpynyp, Eshqashan bolmady jarty-úmit. Tún saıyn tileımin tynyshtyq, Kún saıyn atady tań kúlip. Qýantqym keledi barlyǵyn, Ózim bop kúledi ár kúnim. Qudaı-aý, Qalaısha júre alam, júrektiń tyńdamaı jarlyǵyn? Júrektiń mazasyz shaqtary, Janymdy órteıdi ottary. Sengisiz sezimder bar onda, Belgisiz qaı kezde toqtary!

Ázirlegen  Aıǵanym Álipova