Bıylǵy jyldyń 6 qarashasynda Amerıkanyń "Financial times" gazetinde "AI and robots line up for battlefield service. The future of the US arsenal lies in next president’s hands" (Jasandy ıntellekt jáne robottar saıys alańyna kezekke turýda nemese AQSH-tyń bolashaǵy kelesi Prezıdenttiń qolynda) degen materıal jaryq kórgen bolatyn. Qamshy portaly óz kezeginde kerek aqparatty elekten ótkizip, yqshamdap, redaksıalap aǵylshyn tilinen aýdaryp, oqyrman nazaryna usynýdy jón kórdi.
Bolashaqtaǵy qaqtyǵystar jaıly sóz qozǵalǵanda, jasandy ıntellekttiń shyǵý tarıhy uzaqtan bastaý alady: ortaǵasyrlyq golemlyq evreı dástúrinen bastap, Ýelstiń robottandyrylǵan marsıandyq mashınalary, Dúnıejúzilik soǵys jáne odan aryǵa deıin. Tipti, bizdiń Sýyq Soǵys jaıly eń kúdikti oılarymyzdyń túbinde tehnologıaǵa degen mahabbat bar.
Sońǵy birneshe jyldan beri adam qıalynyń barlyǵyn derlik qol jetimdi etken revolúsıalyq tehnologıanyń damyǵanyn kóremiz: jasandy ıntellektter men robottehnıkalar áskerı tehnologıanyń aldyńǵy qatarynda tur.
Áskerı júıede qoldanylyp júrgen zamanaýı qaqtyǵystar álem boıynsha kóbirek avtomattandyrylǵan prosesorlarǵa táýeldi. AQSH Aegis raketalyq kreısterde ózderiniń zenıttik jáne zymyran qarýynan qorǵanýǵa arnalǵan júıelerdi iske asyratyn avtomattandyrylǵan júıeleri bar.
Asylynda, jasandy ıntellekt kóptegen platformalardyń aıyrmalyq belgisi. Taranıs prototıpi BAE Systems kompanıasynyń kórinbeıtin ushqyshsyz ushatyn apparaty 2030 jyly paıdalanýǵa beriletin bolady, kóbine avtonomdy túrde jumys isteıdi.
AQSH-tyń kelesi prezıdenti Amerıkanyń bolashaq arsenaly jasandy ıntellekt pen robottehnıkalarǵa qanshalyqty táýeldi bolatyny jaıly suraqtarmen betpe-bet keledi. AQSH-tyń Prezıdenti Barak Obama ǵylymı zertteýler jónindegi jáne 2012 jyly avtonomıalyq qarýlandyrý júıesin óńdeý men qoldanýǵa baılanysty dırektıvaǵa qol qoıdy. 2017 jyly qabyldanǵan sheshim álemdegi eń qýatty halyqtyń aldaǵy on jylda soǵys júrgizý jolyn anyqtaıtyn bolady.
Ǵylym bizdiń etıkalyq jáne adamgershilik túsinikterimizden áldeqaıda alǵa shyǵyp ketetindikten, robottehnıkalar soǵysta úreı týǵyzady. Termınator stılindegi robottardyń nemese áýede kimdi jaryp jiberetinin ózdigimen sheshetin ushqyzsyz ushatyn apparattardyń zardaptary men saldary qoǵamdyq oryndarda eshqashan talqylaýǵa túsken emes. Robot, Human Rights Watch qarý-jaraqty baqylaý jónindegi halyqaralyq komıtet jáne the Campaign to Stop Killer Robots syndy kampanıalar bul jaǵdaıdy ózgertýge baryn salyp otyr. Olar qarý-jaraqtyń avtonomdyq júıesin óńdeýge tolyq tyıym salýdy kózdep otyr. Alaıda, AQSH buǵan kelisim berýi ekitalaı. Pentagon robottardy AQSH-tyń bolashaqtaǵy áskerı basymdylyǵynyń negizi retinde anyqtap qoıdy. Bul negizgi komponent retinde júrgiziledi. Qarsylastary ózderiniń aldyn orap ketpeýi úshin kóp jyldar boıy soǵysta basymdylyqqa ıe bolý maqsatynda AQSH jańashyl tehnologıalardy zerttep, qoldandy. Birinshi ıadorlyq qarý; ekinshi naqtylyq jáne atý jaraqtary.
Robot platformalar mańyzdy bola bastamaq. Amerıkandyq strategter qarsylastar shyǵaratyn arzan tehnologıadan ushaq tasyǵysh syndy qundy aktıvterdi qorǵaýǵa kómektesý kerek dep oılaıdy. Qytaılyq gıperdybystyq zymyrandarǵa nemese Irannyń teńiz kúshteri tarapynan ázirlenetin jarylǵysh qaıyqtarǵa qarsy turý úshin AQSH tárizdi áskerı kúshterge robot pen jasandy ıntellektke júginýden basqa amal qalmaıdy.
«Jasandy ıntellekttiń qajettiligi – adamı agenttikti almastyrý emes, kerisenshe», – deıdi brıtandyq teńiz ofıseri. – Robottor men jasandy ıntellektti kóbirek qoldaný qajettilikten týyp otyr, sebebi eń qundy aktıvterdi saqtap qalýymyz kerek. Jasandy ıntellekttik tehnologıa birneshe jyldan keıin etıkalyq problemalalar men qaýip-qater týǵyzýy múmkin. Jaqtaýshylardyń pikirinshe jasandy ıntellekt qaqtyǵys jaǵdaıynda úlken naqtylyqqa jáne áskerı qylmystar men azamattyq ólimniń azaıýyna ákeledi. Biraq qarsylastar robottardyń soǵysta biren-saran avtonomıalyq jolmen boı kórsetýi qaqtyǵystyń sıpatyn ózgertýi múmkin dep esepteıdi.
Reseıdiń Ýkraınaǵa basyp kirýi – jáne ony jetelegen kampanıalardyń aýqymdy ınformasıalyq soǵystary «adamı landshaft» atalatyn áskerı tehnologıalarǵa yqpal júrgizý úshin bolashaqtaǵy soǵystardyń da barynsha málimettermen jáne psıhologıalyq operasıalarmen basqarylatynyn kórsetti.
Robottehnıkalar men jasandy ıntellekt bul dınamıkaǵa qalaı tolyqtyrylatynyn áli de anyqtaý kerek.
Deıturǵanmen, bolashaqtaǵy soǵys qarýmen qan tógisý emes. Ol aqparattyq jáne psıhologıalyq meńgerý. Al, bunyń negizin ǵalamtor qalaıdy, AI (Artificial Intelligence-jasandy ıntellektti) arqyly kemeldenedi, jasandy ıntellek Big Data (Áıdik derek) jáne Cloud Computing (Bult esepteý) arqyly júzege asatyny belgili.
Aýdarǵan: Maral Shaıhy
