Túrkimenstandaǵy «Tozaq qaqpasy» 45 jyldan beri toqtaýsyz janyp keledi

/uploads/thumbnail/20170709201938369_small.jpg

Tozaq qaqpasy. Erbent aýylynan 90 shaqyrym qashyqtyqtaǵy otty jalyndy osylaı atap ketken. Ol 45 jyldan boıy toqtaýsyz janyp keledi. Kraterdiń dıametri  60 metr, tereńdigi 20 metrdi quraıdy.

Shoǵyrlanǵan jerasty gazyn 1971 jyly qazý jáne burǵylaý jumystary kezinde Keńes geologtary tapqan. Zertteýshilerdiń burǵylaý munarasy men basqa da qurylǵylary paıda bolǵan shuńqyrǵa túsip ketedi. Aımaq turǵyndary jáne malǵa zıany tımeý úshin geologtar gazdy jaǵyp jiberý týraly sheshimge keledi. Órt birneshe kúnnen keıin sónedi dep boljam jasaǵan. Alaıda, kraterden shyqqan gaz jalyny 1971 jyldan beri óshken emes.

Jergilikti halyq «qarǵys atqan» dep sanap kelgenimen, bul jer –  búginde týrıserdiń kóp keletin Túrkimenstandaǵy eń tanymal aımaǵy. Birneshe jyldan beri elge álemniń túrli memleketterinen kelýshiler sany artyp jatyr.

Oty sónbes úńgir – kezinde adam qolymen jasalǵan qatelik saldarynan oryn alǵan apattyń nátıjesi. «Tozaq qaqpasy» atanyp ketken bul úńgirdegi janyp jatqan tabıǵı gazdyń mólsheri qashan taýsylatynyn da eshkim dóp basyp aıta almaı otyr.

Jer astynan shyǵyp shatqan jalynnyń bıiktigi 10-15 metr bıiktikke deıin jetedi.
2013 jyldyń qarasha aıynda zertteý júrgizý maqsatynda Kanadanyń tanymal saıahatshysy Djordj Koronıs kraterge túsip, túbinen joǵary temperatýrada ómir súrip jatqan bakterıalardy tapqan.

Qyzǵan krater túbindegi kishkentaı ekojúıedegi mundaı bakterıalar Jer betinde kezdespeıdi. 

 

Qatysty Maqalalar