ÁRKİM – «Ár» jáne «Kim?» degen eki birikken sózden turady.

            Ár - bettiń ári, ár kirý, ár alýan, ár túrli, ár jaqta, ár kez, ár kezde, ár nárse, ár saqqa júgirtý, ár tarap, ár ýaqytta, árbir, ársiz, árbireý, áralýan, áreń, árqaıda, árqalaı, ári-sári, árne, árneme t.t. bolyp kete beredi. Bettiń ári – uıaty, bettiń qyzyly, bettiń nury, balamasy Adamnyń ary. Ary qaraı «Ár»-diń ártúrli maǵyna da qoldanylýy onyń pisip, jetispegen, turaǵy qalyptaspaǵan, ıaǵnı aqıqaty anyqtalmaǵan dúnıe ekendigin kórsetedi.  Biz budan «Ár» degen sózdiń túpki maǵynasy qazaqtyń «Ar» degen sózinen alynǵandyǵyn kóremiz.

           Kim – atyń kim? Demek, «árkim» degenimiz, kim bolsa sol: úlken de, kishi de, aýrý da, saý da, jaýyz da, jalmaýyz da, ury da, qary da, jemqor da, paraqor da degen sóz. Al, osy sózdi oryssha «kajdyı» degen sózdiń aýdarmasy retinde qaraıtyn bolsaq, ol tipti de soraqy. Onda «kajdyı» degen sózdiń ishine  ıt te, bıt te, shoshqa da, maımyl da kirip ketedi. Olarda bul sóz «etogo znaet  kajdaıa sobaka, kajdaıa svıná, kajdaıa obezána» dep qoldanyla beredi.  

         Olardyń «kajdyı» (mesto opredelıtelnyı) sózi:  kajdye trı dná - árbir úsh kúnde; kajdyı vtoroı – aralata; kajdyı den – kúnde, kúndelikti, kún saıyn; kajdyı mesás - aı saıyn, ár aıda; kajdyı raz - ár joly; kajdyı chas - saǵat saıyn;  kajdyı chelovek – ár adam; kajdyı chestnyı chelovek - árbir adal adam dep aýdarylady.

         Demek, qazaq balasy úshin «árkim» degen sózdiń negizgi maǵynasy anaý aıtqandaı jaqsy sóz emes. Osy árkimderdiń kesirinen ashyq-shashyq jatqan elge aınaldyq. Mysaly, Elimiz de árkim oıyna ne kelse sony isteıdi. Árkim ár til de sóıleıdi. Árkim ár dindi ustanady. Elimizdiń bıligine «árkimder»: qylmyskerler, paraqorlar, jemqorlar, memlekettik tilde eki sózdiń basyn  quraı almaıtyndar aralasady. Sol sıaqty jeńil júristi áıeldi de,  «árkimnen qalǵan saldaqy»,  dep ataıdy. Ary qaraı da týra osylaı, «árkim» degen sóz oıyna ne kelse sony istep kete beredi...

          Demek, Qazaqstan Respýblıkasynyń Azamaty degen kıeli sózdi «árkimge» almastyrý, baıaǵy tól teńgemizdegi Uly Atalarymyzdyń beınesin taý men tasqa jáne zooparkke almastyrǵanmen birdeı dúnıe bolyp shyǵady.

          Urpaǵymyzdyń keleshegin aıqyndaıtyn Ata zańymyzǵa «bir aıaǵy saı da, bir aıaǵy kór de», turaǵy aıqyndalmaı turǵan «árkim» degen sózdi qoldanǵanymyz durys bolmaıdy.

        Qojyrbaıuly Muhambetkárim, Mańǵystaý