Turatyn jeri joq qazaq stýdenti: Aǵaı, maǵan jataqhana qashan beriledi? Bir bólmeli páter beretindeı boldyńyzdar ǵoı.
Dekannyń orynbasary: Sizder joǵary kýrstyń stýdentisizder. Sizderge oryn jetpeı jatyr. Sizder turmaq endi ǵana kelgen keıbir 1 kýrs stýdentteri de áli jataqhana almady.
Turatyn jeri joq qazaq stýdenti: Aǵaı, jataqhanada bos oryn baryn uzynqulaqtardan estip kelip otyrmyn. 9 qabatty jataqhanadan oryn tabylmaǵany ma?
Dekannyń orynbasary: Oryn bary bar ǵoı. Biraq jaqynda bizdiń jataqhanaǵa jaqynda qytaılar keledi. Sen aıtyp otyrǵan bos oryn solarǵa arnalǵan. Olar bizdiń qazaq stýdentteriniń de jaǵdaıyn jasap otyr. Sondyqtan biz de qonaqjaılyq tanytyp, olarǵa oryn daıyndap qoıýymyz kerek. Olar Qytaıdan kelip qaıda turady endi?
Turatyn jeri joq qazaq stýdenti: Qazaqtan qytaıdy artyq kórgen «qonaqjaılyǵyńyzǵa» bolaıyn...
Qazaqtyń jerin qytaı qaptaǵaly qashan?! Qazirgi kezde Qazaqstanda qytaılardyń dáýreni júrip tur desek te artyq aıtpaıtyn shyǵarmyn. Men qazir qytaılardyń Qazaqstanda nan taýyp, qazaqtardan kóp jalaqy alatynyn emes, elimizdegi Ulttyq ýnıversıtettiń qazaq stýdentterine qaraǵanda qytaı stýdentterin kóbirek oılap, jaǵdaı jasaýy tolǵandyrady.
Bıyl QazUÝ-ǵa túsken stýdentterdiń sany byltyrǵa qaraǵanda edáýir kóp boldy. Árıne ataǵy jer jaryp turǵan QazUÝ-da oqýdy armandap kelip, stýdenttik ómirdiń qyzyǵy men shyjyǵyna qyzyqqan jastardyń sany kóp. Alaıda stýdentterdi qabyldaı alǵan ýnıversıtet, jataqhana týraly máseleni áli sheshe almapty. Talaı stýdentter qaıda bararyn bilmeı, alys aǵaıynnyń úıin jaǵalap, sol jandardyń qas-qabaǵyna qarap júr. Talaı qarakóz qyzdar túnniń bir ýaǵynda kóshede qaıda bararyn bilmeı júrdi. Qarakóz qazaqty jataqhanaǵa syıǵyzbaǵan qazaq 9 qabatty jataqhananyń birneshe bólmesin qytaı azamatyna arnap saqtap qoıǵanyn estigenimde, qanym basyma shapqany ras. Osy jyly Qytaıdan kóptegen stýdentter keldi. Biraq qazaqtyń aýzynan jyryp, dalaǵa qańǵytyp, aıdaladan kelgen qytaıǵa oryn daıyndap, áspettep kútip alatyn qazaq osy qonaqjaılyǵyn qashan qoıar eken?!
Iá, Qytaıǵa barǵan stýdentterge qytaılardyń da jaǵdaı jasaıtyny ras. Alaıda Qytaı elinde oqyǵysy kelgen stýdent aldymen qytaı tilin 1 jyl úırený kerek. Sodan keıin qytaı tilinen emtıhan tapsyryp, emtıhannan ótkennen keıin ǵana óz mamandyǵy boıynsha bilim ala bastaıdy. Sonymen birge Qytaı eli qazirgi kezde qazaq tiline kóbirek kóńil bólip jatyr. Qazaqstannan bilikti til mamandaryn Qytaıǵa shaqyryp, jaǵdaıyn jasap, jalaqysyn berip, qataılarǵa qazaq tilin úırenýine múmkindik jasaýda. Qurt-qumyrsqa jep, typ-tynysh jatqan qytaı nelikten qazaq tiline qushtar bola qaldy? Bunyń astarynda da saıasat baryn nege ańqaý qazaq túsinbeı keledi? Olar belgili bir astyrtyn saıasat arqyly Qytaıdaǵy qazaq jastaryna keremet jaǵdaı jasaýda. Al biz she? Qandaı saıasatpen qazaq stýdentinen góri qytaı stýdentine janashyr bolyp otyrmyz? Elimizde júrip aqsha taýyp, qazaq qyzyna suqtanyp, áıeldikke alǵysy kelip, "men qazaqsha úırenbeımin áıelime qytaısha úıretemin",- degenderi az bolǵandaı, qazaq stýdentine tıesili jataqhana bólmesin qytaılardyń «tartyp» alýy da bizdiń keremet «qonaqjaılyǵymyzdyń» kesiri. Búgin aqyryndap kele bastaǵan qytaı erteń kóbeıip keleshek urpaqty basqarmasyna kim kepildik bere alady?! Qazaq halqy ejelden basqa ulttan emes, qara qytaıdan bostan bosqa qaýiptenbegen shyǵar.
Bilemin QazUÝ-da kóptegen ult ókilderi bilim alady. Oǵan meniń eshqandaı qarsylyǵym joq. Alaıda ózge ulttyń jaǵdaıynan óz qarakózderimizdiń jaǵdaıy mańyzdy ǵoı. Nege qazaq qazaqqa jany ashymaıdy? Nege qazaq qazaqty jaqyn tartpaıdy? Ózge ulttyń ásirese qurt-qumyrsqany azyq etken qara qytaıdyń bizdiń elge tıgizer eshqandaı paıdasynan góri zıany shash etekten. Qazaqtyń nanyn qazaqtan jyryp, qytaıǵa berip, qazaqty dalada qańǵytyp, qytaıǵa jyly tósek berip «qonaqjaı el» bolmaı-aq qoıdyq. Bul atadan mırasqa qalǵan bizdiń jerimiz, qazaqtyń jeri jáne bul jerdiń ıesi de, qojasy da qazaq! Ózge ultty eldi, jerdi, tildi, jalpy aıtqanda, qazaqty syılasa ǵana syıdyramyz. Búgin bárine tynysh qarap jatqan qazaq jastarynyń shydamy taýsylar shaǵy keler. Sol kezde bıliktegi qazaq ashynǵan qazaqty aýyzdyqtaı almaı jatpasyn...
Ásel Bolatqyzy
