Jetinshi naýryz, toıdyń bolǵanynan boladysy qyzyq kún. Jumystyń qıýy ketip, esesine quttyqtaýlar esip, kóńil bitkenniń sáni kire bastaıdy. Qyz-kelinshekter kóbirek shoǵyrlanǵan oqý oryndarynda merekeniń berekesi bólek. Shetterinen ádemi kıinip, shashtary men beti-qoldaryn nárlep, árlep kelgen olardy bir kórgennen tanymaı qalatyn da keziń bolady. Túski as mezgilinde  qustyń sútinen ózgeniń bári tabylatyn mol dastarhan jaınap jaıylady. Aldymen sol shaǵyn ujymnyń aqsaqaly sanalatyn aǵalar batasyn berip, ás mázirinen alýymyzǵa ruqsatyn beredi. Sosyn erkek kindikti óz áıelderine “qımaıtyn” ne bir jaısań da, sulý tilekterin baǵyshtaıdy. Sóz arasynda óleń-jyr da, án men kúı de shyrqalyp, merekelik syılyqtar men bir-bir shoq-shoqtaı qyzyl raýshan gúlderi óz ıelerin taýyp jatady. Ázildiń álemi ornap, qaljyń men qaǵytpanyń qaqpasy aıqara ashylady. Jarqyn-jarqyn daýystar, tógilgen kúmistiń únindeı erke kúlkiler, dý-dý soǵylǵan qolpashtaý qolshapalaqtary, bir-birine álsin-áli soǵylǵan bakaldardyń syńǵyry bári-bári olardy bir sát bolsa da, qaǵaz basty, kúıbiń tirlikten bosatyp, rahat pen baqyttyń qushaǵynda terbep jatty....

- Qaıran, qara nardaı qaıyspas, sharshasa sharshadym demeıtin, qartaısa qartaıdym demeıtin, jandary jaısań aq edil ustazdar-aı, qazaq jerine tamyr tartqan dalanyń raýshandaryndaı, bilim dalasyna tamyryn taratqan bir-bir shoq qaıtalanbas gúlder, taǵdyrlar senderdi maqtan etem, senderdi súıemin -deıdi meniń jan daýysym aıqaılap. Toı tarqasa da, onyń kóńildegi ásem elesi sol qalpynda, keter emes. Men endi úıdegi jarymdy quttyqtaý úshin  avtobýsqa mindim. Áli jumys ýaqyty, kólik ishinde adam qarasy kóp te emes. Kelesi bir aıaldamadan qolyna ustaǵan úsh tal kúlgin tústi raýshan gúli bar, jasy jıyrmanyń jýan ishindegi bir jigit kelip mindi. Meniń kózim odan buryn, onyń qolyndaǵy gúlge tústi. Tolyq qaýashaǵyn jarǵan, ádemi kúlgin jáne alqyzyl túster jarysa boıyna sińgen, jap-jasyl japyraǵy bar raýshan gúlderi shynynda kóz tartar ádemi edi. Biraq nege ekeni belgisiz, álgi jigittiń qolynan “qurmet” tappaǵandaı, basyn jerge salyp, “jabyrqap” tur. Al ana júzi solyńqy, atjaqty, aqsary jigit qolyna ádemi gúl emes, qoqsyq jáshigine tastaıtyn álde neni ustap turǵan jandaı nemese qolynda ne bar ekenin de umyt qaldyrǵandaı meń-zeń kúımen keldi de meniń qasymdaǵy bos orynǵa sylq etip otyra ketti. Ústinen temekiniń kúlimsi, araqtyń apshyny qýyrardaı ashshy ısi múńk ete qaldy. Óz basym mundaıdan aýlaq bolǵandyqtan, birden basymdy tereze jaqqa buryp ákettim. Kózimniń qıyǵymen gúlge qarap qoıamyn. Meniń áıelim dál osyndaı kúlgin tústi raýshan gúlin unatýshy edi. Al myna beıshara gúl onyń eki tizesiniń arasynda, basyn jerge salbyratqan kúıi jatyr.

- Beý dúnıe-aı deımin ishteı, myna ádemi gúldeı qazaqtyń qansha arý qyzy, sulýlyqty baǵalaı bilmeıtin, bezbúırek erkekterge tap bolyp, sory qaınap júr-aý. Mynaý da sondaı áýmásirdiń biri, ádemi gúldiń sánin ketirip, ustap otyrǵan túrin qarashy. Gúldiń náziktigin baǵalamaǵan adam, áıeldiń jan-dúnıesin qalaı túsine qoıar deısiń? Meniń oıym osy araǵa kelgende, qasymdaǵy jigit maǵan qaraı burylyp:

- Keshirińiz, aǵa, siz úılengesiz be?-dedi maı ishken kisiniń kózindeı kilmıgen kózderin maǵan qadap.

- Iá, úılenbesem úılendireıin deppe ediń-dedim keketip.

- Joq, birdeńe suraıyn dep edim-dedi ol eki ernin kezek jalap.

- Iá, úılengenmin, bala-shaǵam bar.

- Onda aıtyńyzshy, bul ómirde mahabbat bar ma, joq pa?-dedi onyń kózderi ejireıe túsip.

- Kimge qalaı, bar dep baǵalasań bar, joq dep joramaldasań joq-dedim men de kózimdi alartyp. Ol az-kem otyrdy da:

- Menim she joq. Men ony janymnan artyq súıdim. Tup-týra úsh jyl sońynan qalmadym. Júregińdi ber dese sýyryp qana qolyna ustatar edim. Al, ol bolsa, meni, myna meni tárk etip, tastap ketti. Ashyǵyn aıtqanda aıyrbastap ketti. Ol osylardy aıtqanda maǵan emes, qolyndaǵy gúline emine qarap otyryp aıtty, daýysy da bir túrli dirildep shyqty. Beıne maǵan emes gúline muń shaǵyp otyrǵandaı. Men eptep ony túsineıin dedim. Azdap júregim de jylynǵandaı bolyp, endi oǵan qarap otyrdym:

- Asyqpaı aıtshy, kimge jáne nege aýystyrdy-dep suradym. Ol endi janaryn maǵan qadap:

- Siz, Dınarany kórgen joqsyz, perishte edi ǵoı, men ómirimde ondaı sulý jandy kórgen emespin. Sońynan qalmaı erdim. Ol osy kúlgin raýshan gúlin unatatyn. Búgin de ony merekesimen quttyqtap gúl syılaýǵa asyǵyp, ornymnan erte turyp, jınalyp, gúlin satyp alyp, ýádeli meıramhanada ony asyǵa kúttim, biraq ol keshikti. Men ony saǵattap emes, aptalap kútýge de bar edim. Kenet meniń Dınam kirip keldi, óńi bir túrli sýyq, kózderi dombyǵyp ketken, bálkim jylady ma eken. Maǵan emes, meıramhananyń buryshyna qadalǵan kúıi:

- Nýrık, kesh meni, men seni súımeımin. Endi meni izdeme-dedi aptyǵa sóılep. Sodan syrtty nusqap:

- Anaý aq jıpti kórdiń be, meniń bolashaq kúıeýim sonda otyr. Qaıyr, qosh. Ol osyny aıtty da shyǵyp ketti. Tóbemnen jaı túskendeı meńireıip men qaldym. Ne dep ketti ol, esimdi jıa syrtqa kóz salyp edim. Meniń Dınashym aq jıpke jaıǵasyp jatyr eken. Álde bir qara kózildirikti bireý «chaý»-dep qolyn shoshaıtty da kóligin aıdap kete bardy. Bári áp-sátte, qaspen kózdiń arasynda ótti de ketti. Qaqqan qazyqtaı sileıip men turmyn. Ol únsiz qaldy. Mólt etken jas syrǵyp baryp paltosynyń omyraýyna tamdy.

- Sosyn, ne boldy?

- Sosyn ne bolýshy edi, bar ashý-yzamdy araqtan aldym, ómiri shekpegen temekini shektim. İshim qan jylap tur, aǵa. Mahabbat bar ma aıtyńyzshy? Men endi sasaıyn dedim. Bar deıin be, joq deıin be? Eriksiz sózdiń aýanyn basqa arnaǵa burdym:

- İnim esimiń kim?-dep jyly suradym.

- Myrzaǵalı.

- Onda, Dınara nege seni “Nýrık”-deıdi?

- Ol meni solaı shaqyrǵandy unatatyn. Meıli, “kúshik”-dep shaqyrsa da “aý”-der edim ǵoı. Oǵan ishim jylyp, janym ashı bastady. Beıshara-aı, shyndap ǵashyq bolǵan eken aý. Mynaý búginginiń Májúni ǵoı. Tek endi qaıtyp menen, “mahabbat bar ma”-dep suramasa eken. Osy sát avtobýstyń ishinen ádemi, názik daýysty áıeldiń oqyǵan quran aıattary estildi. Nýrık ekeýimiz de solaı qaraı qaradyq. Kıimi jupyny, jasy otyzǵa endi aıaq basqan, syrt jerlik jas kelinshek kózderin tómen salyp oqyp otyr eken. Mereke qurmetine áıel adamǵa aqsha ustataıyn dep sómkemdegi ámıanyma qol salyp, qaıta basymdy kótergenimde bizge qarap tunyp turǵan, qap-qara bota kózdi kórip bir sát kóz almastan qarap qaldym. Móldir ári tunyq kóz. O, Jaratqan osyndaı da ádemi kóz bolady eken-aý-dedi meniń ishki daýysym. Men qolymdy sozyp aqshamdy usyndym. Ol únsiz kelip aldy. Basynda surǵylt jaýlyq, ústinde qarakók kónetoz palto, aıaǵyna kıgeni kári kisiniń betindeı byrysyp-tyrysqan eski bulǵary etik. Totyǵyp qaraıyp ketken júzi men taramystanǵan qoldary “kútim kórmedim”- dep muń shaǵyp tur. Kózderi qap-qara, sharaly bolsa da janary nursyz. Onyń qaraqat kózderine, odan júdeý júzine, odan soń jadaý kıimine kóz júgirtip shyqsańyz beıne qýanyshtan, renishke, odan muńǵa, odan ári qasiretke qulaǵandaı kúı keshesiz. Men osy oılarmen  otyrǵanda,  kútpegen jaǵdaı boldy. Nýrık ornynan ushyp turdy da, qolyndaǵy gúlin álgi áıelge qos qoldap usyndy. Áıel de mundaıdy múlde kútpese kerek, kózi jaryq etip, gúlge bir, Nýrıkke bir qarap ańtaryldy da qaldy.

- Alyńyz, alyńyz -dedim men de qostap. Áıeldiń qýqyl tartqan júzi narttaı qyzaryp sala berdi. Janarynan jarq etken oınaǵan bir ushqyn júrek qýanyshyn pash etkendeı boldy. Desede tosyrqap biraz turdy da, eptep qolyn sozyp gúldi alyp, júzine jaqyndatyp, kózin jumyp, ıskegendeı, súıgendeı boldy. Avtobýsta otyrǵandardyń birazy baıqap otyrsa kerek, osy sát birnesheýi qol shapalaqtap “merekeńizben”-dep jatty. Bálkim ómiri mundaı qoshemet kórmegen de shyǵar, qaıyrshy áıel kemseńdep jylap jiberdi. Jasty kózin qaraqaıystaı qoldarymen súrtip, bizge, ásirese, Nýrıkke qarap basyn ızeı berdi. Jas tunǵan sharaly, qaraqat kóz mundaıda tipti ádemi kórinedi eken. Kitaptarda “sen jylaǵanda, tipti ádemi kórinesiń”-dep jatýshy edi jigitter qyzdaryna. Sondaı teńeýler rasynda osyndaı janarlarǵa qarata aıtylsa kerek.

Áıel kóp turmady. Sol basyn ızegen kúıi, kelesi ıaldamadan túsip qaldy. Nýrık ekeýimizdiń kózimiz sol áıelde. Endi ne ister eken degendeı únsiz qadalyp otyrmyz. Bálkim kelesi avtobýsqa minip, jalǵasty qaıyr suraı bere me, joq álde? Nýrıkti bilmeımin, ózimniń kókiregimde osy suraq. Bul aıaldamada avtobýs biraz aıaldady. Al ana áıel qushaǵyndaǵy gúlin ıiskep, keýdesin kere, dál bir qonaqasynan syı alyp qaıtqan hanymdardaı baıaý basyp kóshe boılap kete bardy...

- Baıqadyńyz ba, osy gúlderde bir sıqyr bar. Qyz bitkenniń basyn aınaldyra qoıady. Ana áıeldi kórdińiz be, óziniń qaıyrshy ekenin múlde umytyp ketti. Ásirese, osy 8 naýryzda gúl alý áıel zaty úshin úlken abyroı. Syılyqqa gúl alǵan áıelder ózderin ózge áıelderden baqytty, mártebeli sanaıdy. Sol úshin keıbir qyzdar óz-ózderine gúldiń ádemisin  syılap kóshede, aıaldamada turatyny bar. Baıqaımyn Nýrıktińde qabaǵy jadyrap, eptep ázilge búıregin bura bastaǵandaı. Onyń sózin mende qostap:

– Durys aıtasyń, áıel halqy sulýlyqty súıedi ǵoı. Desede sen jaradyń inim, kim bolsa da ol bolsyn, Allanyń bir qulyn qýanttyń. Alla seni de shattyqqa bóleıdi áli, kóresiń. Baıqadyń ba, ana áıel biz aqsha bergende samarqaý aldy, al sen gúl syılap ediń jazdaı jadyrap shyǵa keldi. Áne sol masań kúıden áli aryla almaı barady. Óziń mas ediń, ózgeni mas etip jiberdiń, endi óziń saýyǵyp kelesiń-dedim sózimniń sońyn ázilge buryp. Ol myrs etip kúldi de:

– Biraq siz áli meniń suraǵyma jaýap bermedińiz.

– Bar, mahabbat bar, ol áne sen usynǵan ádemi gúlde, sol gúl sekildi únemi aıalaýdy, syrlasýdy qajet etetin adamdar arasyndaǵy názik sezimderde - dedim senimdilikpen nyq sóılep. Nýrık sózime rıza bolǵandaı qolymdy alyp, meni qushaqtaı berdi. Endi odan araq pen temekiniń kúlimsi ısi emes, baǵanaǵy ásem gúldiń ádemi ısi shyqqandaı boldy. Tipti, tutas avtobýstyń ishinen raýshan gúliniń jupar ısi ańqyp turǵandaı sezildi....  

Abaı atyndaǵy QazUPÝ ustazy

Qaster Sarqytqan