Bıyl kásibı sahnada júrgenine 40 jyl tolatyn Qazaqstannyń Halyq ártisi, Memlekettik syılyqtyń laýreaty Roza Rymbaevany áńgimege tartyp, onyń ómir men ónerdegi tynys-tirshiligin bilýge barynsha tyrysqan edik.
— 23 jyl birge otasqan joldasyńyz Tasqyn aǵamyzdyń ómirden ótkenine de 14 jyldan asypty. Saǵynatyn shyǵarsyz?..
— (Kúrsinip). Árıne! Ondaı adamdy saǵynbaý múmkin emes. Ómir men ónerde meniń qalyptasýyma, osyndaı bıik beleske jetýime atsalysqan adam ol — Tasqyn. Basqasyn aıtpaǵannyń ózinde, maǵan áıel baqytyn syılaǵan — eki uldyń anasy atanýyma sebepshi bolǵany úshin oǵan rızamyn. Aıaýly azamatymdy eshqashan umytqan emespin. Sonyń oshaǵynyń oty óshpesin, artynda qalǵan uldary qıyndyq kórmesin dep, aldymnan kezdesken túrli kedergilerge qaramaı, júgirip júrgen joqpyn ba?! Meniki sonyń árýaǵy razy bolsynshy degen oı ǵoı.
— Qarsy bolmasańyz, sol qaıǵyly oqıǵaǵa qysqasha toqtalsańyz…
— Aıtatyndaı eshteńesi joq, ómirden qalaı ótkenin ózimiz de baıqamaı qaldyq. Kenetten júrip ketti ǵoı… 1999 jyldyń qońyr kúzi bolatyn. Keshkisin uıyqtaǵan adam — tańerteń oıanbaı qaldy. Túngi saǵat 3-te «ana jaqqa» attanyp ketken jandy men 8-de «shaı qoıdym, tur» dep oıatyppyn… Dárigerler «júrek talmasynan kóz jumdy» degen qorytyndy shyǵardy. Sol-aq.
— «Sol kezde Tasqynnan páteri men máshınesi ǵana qaldy» depsiz…
— Ras. Biraq, aqsha kerek bolǵan soń, kóp uzamaı kólikti satyp jiberdim. Nesin aıtaıyn, talaı taýqymetti tartqanymdy jasyrmaımyn. Týma-týysqandar kómektespedi demeımin, alaıda joldasymnyń meıirimine eshteńe de jetpeıdi eken…
— Sizge jasaǵan qamqorlyǵy jurt aıtatyndaı shynymen erekshe boldy ma?
— Oı-baı, basqa-basqa, eń aıaǵy usaq-túıek alý úshin dúkenge barǵanym da jadymda qalmapty. Komýnaldyq tólemder degenniń ne ekenin bilmeıtinmin. Qalǵanyn aıtpaı-aq qoıaıyn… Tasqyn kózi tirisinde meni alaqanyna salyp, árqashan baladaı aıalap júretin.
— Degenmen, joldasyńyz kóz jumǵan soń barlyq qıyndyqtarǵa tótep berip, úlken sahnaǵa qaıta oraldyњyz ǵoı?
— Tasqynnan kóz jazyp qalǵanda «sahnaǵa endi shyqpaımyn, án aıtýdy doǵaramyn» dep sheshim qabyldaǵanym da bar. Áıtkenmen, sol kezdegi jaǵdaıdyń ózi meniń ónerge oralýyma áser etkendeı. Sodan Mádıimniń 4 aılyǵynda joldasymdy eske alýǵa arnalǵan konsert berdim. Shúkir, budan keıin gastróldik saparlar, túrli shyǵarmashylyq keshter qaıta bastaldy ǵoı… Biraq, men sonda ǵana ánshiliktiń sahnadan tys jumystarymen de tanystym.
— Úlken ulyńyz ázir kishkentaı, birneshe aılyq Mádıińiz bar, qaraly oqıǵanyń ótkenine de kóp bola qoımaǵan kez. Sol ýaqytta sizdi alǵa jetelegen qandaı kúsh?
— Aldymen Alla Taǵala, odan keıin balalarym, ata-anam, baýyrlarym… Tasqynnyњ aǵasynyń amanattap ketken eki qyzy jáne bar. Bári maǵan qarap otyr… Sol sebepti, meniń «synyp» ketpeýime birden-bir sebepshi bolǵan — solar.
Bir kózimniń jetkeni, bala — adamnyń baqytty bolýyna umtyldyrady eken. Siz bilesiz be, ishimde 7 aılyq balam bolǵanda men 43 jasta edim, ıaǵnı aıtarlyqtaı jas emespin. Áıtse de, boıyma bitken tirshilik ıesi meni ómir súrýge, jasyp qalmaýyma sep boldy. Bálkim, Mádıim bolmaǵanda, men mundaı jetistikke jetpes te edim, kim bilsin?!
— Sol balalaryńyz búginde senimińizdi aqtady ma?
— Ony aıtý ázir erterek dep oılaımyn. Alaıda, jas ta bolsa, qoldarynan kelgenshe úmitimdi aqtap jatqany — men úshin zor qýanysh. Bastysy, buzyq, ózimshil, aqylsyz emes.
— Óner adamy bolǵandyqtan, úıde kóp otyrmaıtynyńyz belgili. Uldaryma jetkilikti deńgeıde kóńil bólip júrmin dep oılaısyz ba?
— Olar shyǵarmashylyq adamynyń qym-qýyt tirshiligin, jumysynyń konsertten, gastrólden turatynyn jaqsy biledi. Ból jaǵynan aramyzda túsinbestik bolǵan emes. Onyњ ústine, ekeýi de kishkentaı emes qoı, oń-solyn tanydy.
— Álıdiń ánshilikpen áýestenip júrgeninen habardarmyz. Kenjeńiz týrasynda da «jolymdy qýdy» dep qaldyńyz. Olardyń qabiletin kásibı maman retinde qalaı baǵalar edińiz?
— Álıim aldymen pıanıs, kompozıtor, sosyn ǵana ánshi. Ol — kásibı mýzyka mamany. Ózi ánin jazady, óńdeıdi, ony oryndaıdy. Osyny umytpaýymyz kerek. Ári ol áli de izdenis ústinde. Sol sebepti, men ony qalaı jaman dep aıta alamyn? Áıteýir, túk bilimi joq, aqshanyń kúshimen ǵana júrgen ánshisymaqtardyń qatarynan emes.
Mádıim bolsa, mekteptiń 9-synybynda oqyp júr. Ol da aǵasy sıaqty pıanınoda kásibı oınaýdy meńgerý ústinde. Konservatorıaǵa oqýǵa túsýdi armandaıdy. Buıyrtsa, kenjem de ánshilikti tańdaǵaly otyr.
— Qos ulyńyzdyń da mýzykamen aınalysqanyna, sony kásibine aınaldyrǵanyna qalaı qaraısyz? Qansha aıtqanmen, siz ónerdiń joly aýyr ekenin bilesiz.
— Men olarǵa «ánshi bol» dep aıtqanym joq. Olaı desem de, myna zamanda árbir adam óziniń júrek qalaýyn istemeı me? Ózderi tańdaǵan eken, qyzyǵyn da, shyjyǵyn da kóre jatar. Aralaspaımyn.
— Anasy retinde olardyń jar tańdaýynda da aralaspaısyz ba? Siz ózindik «meni» bar, tanym-túsinigi men talǵamy qalyptasyp qalǵan adamsyz ǵoı…
— Joq. Ony da ózderi sheshedi. Bir aıtarym, kelinderim maǵan qyzymdaı bolady. uldarymnyń jeke ómirine kıligip nem bar? Solar baqytty bolsa, men de baqyttymyn.
— Endi shyǵarmashylyqqa oıyssaq. Jas ánshilerden kimniń ónerin joǵary baǵalaıtynyńyzdy bile ketsek.
— Radıo men teledıdardy qosyp qalsań, bir-birine uqsas daýystar… «Men» dep, kózge ottaı basylyp, tyńdaǵanda tańdanys týdyratyn ánshini ataý qıyn. Bári de fonogrammen «óner kórsetip», bir ándi konsertte de, toıda da oryndaǵanyna máz. Ondaılardy ánshilerdiń qataryna jatqyzbaımyn, «fonershıkter» ǵoı…
Áıtkenmen, keıingi býynnan GaýHar Qaspaqova, Altynaı Jorabaevalarǵa kóńilim tolady. Olar kez kelgen ándi shyraıyn keltirip shyrqaı alady, daýys múmkindikteri zor. Sondaı-aq, jaqynda ǵana halyqaralyq baıqaýdan bas júldemen oralǵan Janar Duǵalovaǵa da rızamyn.
— Qazirgi tańda jastardyń eliktep, úlgi tutatyn tulǵanyń joqtyǵyn nemen túsindiresiz? Máselen, burynǵydaı jas ánshilerdiń ózi ónerdegi aǵa-apalaryna uqsaǵysy kelmeıtindeı…
— Tek qana óner ıeleri emes, basqa sala ókilderinen de tulǵa atanýǵa laıyq adamdar ilýde bireý. Oǵan sebep — búginde san bar da, sapa joq. Kim kóringen kógildir ekranǵa shyǵyp, «juldyz» atanyp júr. Aqshańdy bersen, seni kúni-túni efırden kórsetedi. Shyntýaıtyna kelsek, efır — árkimniń bir ýysynda ketti. Osydan keıin jastar kimge elikteıdi?!
— Al qaptap ketken mýzykalyq jobalar jóninde pikirińiz qandaı? Qaı arnany qossaq ta, sazdy saıystardy uıymdastyryp jatady…
— Meniń oıymsha, túbinde barlyǵyn da halyqtyń ózi ekshep alady. Al shala-sharpy shoý-baǵdarlamalar, televızıalyq baıqaýlar ýaqyt óte kele efırden ǵaıyp bolatynyna senimdimin.
— Siz týraly kóbisi «baıaǵy jas kúnindegideı, asa kóp ózgermeıdi» dep syrtqy symbatyńyzdy maqtap jatady. Jastyǵyńyzdyń syry nede?
— Kóbisi 40 jylǵa jýyq ýaqyt boıy kásibı ónerde júrip, jasym da birazǵa kelgen soń, «plasıkalyq operasıa jasatty-aý» dep oılaıtyn bolýy kerek. Bul — qate pikir. Meniń ekranda ádemi bolyp kórinýimniń qupıasy — eńbekqorlyǵymda. Sportpen shuǵyldanamyn, tamaqty talǵap jeımin, kóp ýaıymdamaýǵa tyrysamyn… Eń bastysy, eshbir adamǵa jamandyq tilemeımin, beı-bereket ósek aıtpaımyn. Mine, jastyqtyń «formýlasy»!
Ras, jyldar óz degenin alady. Betke ájim túsedi degendeı… Áıtkenmen, qyrtysty da «tárbıeleýge» bolady. Ol úshin arnaıy maskalar men boıanýdyń qyr-syryn meńgergen jón.
— Konsertke deıingi daıyndyqtan baıqaǵanymdaı, 5-6 ándi qatar oryndasańyz da daýysyńyz sol kúıinshe, qarlyǵyp «joǵalyp» qalmaıdy. Buǵan endi erekshe kútimmen qaraıtyn sıaqtysyz…
— Ózimniń keskin-kelbetimnen buryn, ónerime, onyń ishinde daýysyma erekshe kirpıazdyqpen qarap, kóńil bóletinim shyndyq. Jyl ótken saıyn daýysyma degen «qamqorlyǵymdy» kúsheıtip kelemin. Óıtkeni, meni tanytqan, Roza Rymbaeva etken sol keń dıapazonym ǵoı.
Budan bólek, áli kúnge kásibı mamandar men pedagogtardyń kómegine júginip, «bylaı aıtsam, qalaı bolady?» degen sıaqty aqyl-keńes surap turamyn. Nege deseńiz, bir burys ketseń, daýysyń durys bolmaıdy. Odan keıin «tirileı» 2-3 saǵattyq shyǵarmashylyq kesh berip kór…
— Sondaı-aq, qaı konsertte bolsyn, qostildilikti ustanatynyńyzdy ańǵardym. Osydan baryp mynadaı saýal týyndaıdy: siz qazaq estradasynyń ánshisisiz be, álde qazaqstandyq pa?
— Men áýeli Keńes úkimetiniń, sonyń ishinde ótken ǵasyrdyń ánshisimin (kúlip).Sodan bolar, burynnan qalyptasqan tyńdarmandarymdy umytqym kelmeıdi. Olardyń arasynda orystar da bar ǵoı. Biraq, meni negizinen qazaqtar tyńdaıdy. Ózim de árdaıym ana tilimdegi ánderge basymdyq beremin. Sol sebepti, irkilmesten qazaq estradasynyń ánshisimin dep aıta alamyn.
— Sizdińshe, Roza Rymbaeva qazaq mýzykasyna nendeı jańalyq ákeldi?
— (Kidirmesten). Eshqandaı. Ony aqyndar, bolmasa kompozıtorlar ákelýi kerek. Biz avtor emes, jaı ǵana oryndaýshymyz ǵoı. Jalpy, meniń de ózime tán «núanstarym» bar, osy kúnge deıin «men — keremetpin» dep keýde qaqqanym esimde joq. Tek Alla ǵana minsiz.
Bir anyǵy, men osy salany jańalyq engizý úshin tańdamadym. Meniń qalaýym — án salý boldy. Konsertterde, túrli baıqaýlarda da sony ǵana kózdedim. Qalǵanynyń bárine sol daýysymnyń, ónerge degen tazalyǵymnyń arqasynda qol jetkizdim dep oılaımyn. Áıtpese, ana-a-ý jaqta kókem joq, ata-anam qarapaıym temirjolshylar boldy, joldasym da jaı ǵana mýzykant edi…
— 40 jyldan beri án salyp kelesiz. Siz óner kórsetpegen memleket, oryndamaǵan án kemde-kem. Soǵan saı, biraz ataq-marapattaryńyz da bar, talaı ǵajaıyp oqıǵalardyń kýási boldyńyz. Desek te, sizdi ne tań qaldyrady?
— Ýaqyttyń zymyrap óte shyǵatyndyǵy… Tipti, keıde «qalaısha bulaı boldy, keshe ǵana sahnaǵa alǵash shyqqandaı edim» dep oıǵa batatynym bar. Bolmasa, meniń kezinde aıtqan týyndylarymdy retro ánderge qosyp jatqanda, «men áli qartaımadym ǵoı» dep azdap renjip qalatynym bar (kúlip). Áıtkenmen, qaıtkende de ýaqytpen sanasýǵa týra keledi eken…
— Rıasyz áńgimeńizge rahmet!
Áńgimelesken Aıbek TASQALIEV.
baistars.kz
