Táýbe - Quran kárimniń toǵyzynshy súresi. Bul sóz - Táýbe súresi arqyly qazaq halqynyń boıyna sińdi deýge bolady. Táýbe sózin, qazaqtar « Táý bá»,«Toba, o toba» depte keltire beredi. Táýbe sóziniń mán, maǵnasyn túsinbeı, qate qoldanyp júrgenimizdi eskerip, osy jazbany kópshilikke jetkizgendi jón kórdim. Mysaly, táýelsiz el bolǵanymyzǵa táýbe – degendi de estip júrmiz. Shalqar radıosy: - «Táýbá táýbá, táýelsizdikke » dep, kún saıyn eki úsh ret óleńdet qaıtalap jatady. El radıo tyńdamaı ma, álde shynynda «táýbe» men «shúkir» sózin aıyratyn dindarlarymyz joq pa? Táýbe sóziniń maǵnasyn, aǵaıyn, dos jarandaryńa aıtasyń, túsindiresiń. Al bilmeıtin aǵaıyndar, aman kelgenińe, aman qalǵanyńa, qyzmetke ornalasqanyńa, oqýǵa túskenine, táýbe desip jatady. Bul, shyn máninde aman kelgenime, oqýǵa túskenime ókinemin degen, sóz bolady. Islam dininiń ǵulamasy Halıfa Altaı aýdarǵan «Quran Kárim qazaqsha maǵyna jáne túsinigi» kitabynda, Táýbá: - Kúnádán bas tartý, raıdan qaıtý, istegenine ókiný dep, túsindirme beripti. Óıtse táýbe sózi ókiniý, degen maǵyna beredi eken. Qýanyshty jaǵdaıda «Táýbe» demeı, «Shúkir « dep aıtý kerek. Aman kelgenińe shúkir. Oqýǵa túskenime shúkir. Tolyǵymen aıtatyn bolsaq. Elime, úıime aman esen jetkizgen Allahý Taǵalaǵa myń shúkir dep, aıtqan jón. Arab tilinde shúkir, ıaǵnı «shúkran» degen sóz - rahmet degendi bildiredi. Musylman adam ár qashan jibergen qatelikterime táýbe etip júrgeni abzal. Ótken qate kemshilikterime, kúnálerime táýbe etemin. İlgeri, keıingi bilip bilmeı istegen qatelikterimdi Allahý Taǵala keshire gór dep, júrgen jón bolady. Bul, táýbáǵa kelýdiń basy. Shyn táýbege kelý úshin, quran aıattarymen, Paıǵambarymyz (s.ǵ.s) – nyń súnet, hadısterin bilip, ustanýmyz kerek.
Táýbe sózi – jaısyz isten qaıtý, bet burý, jaman iske ókinip, ony dereý toqtatyp, qaıtalamaý úshin Alladan keshirim, jarylqaý tileý dep, sóz basynda keltirdik. Adam balasynda kúnásizder bolyp – paıǵambarlar sanalady. Qazaq jas náresteni kúnásiz perishte deıtinin, bárimiz bilemiz. Táýbe etý ıgiligi tek musylmandarǵa berilgen Allanyń zor rahymy. Bul rahym basqa dindegilerge berilmegen. Bul bizdi Jaratýshy Allahtyń musylman etip jaratqanyna sansyz shúkir aıtýdy eske salady. Sol úshin Allanyń nyǵmetterine shúkir aıtyp, jaza bassaq ár qashan táýbege kelip júrgen abzal. Biz táýbege kelý arqyly, ár túrli qatelerimizden bolyp, kúızelip júrgen jan azabynan qutylyp, rýhymyz tazaryp, janymyz jaılanady. Keı kezde, qatelikke boı aldyrǵan kezderimizde, Allaǵa táýbe etip, sadaqa salyp, nápil namaz oqyp, jaman iske, jaqsy is jasap, meshitterge jıi baryp, ýaǵyz tyńdap, óz bilgenińdi ózgemen bólisseń, janyń jadyrap, arqańnan orasan zor júk túskendeı bolyp, kóńiliń jaılanyp qalatyny ras. Bul Allaǵa degen senimiń, sol úshin, qulshylyǵyńdy yjdaǵatpen jasap, rahym kútseń, úmitiń aqtalyp, táýbeń qabyl bolatyny kúmánsiz. Allanyń rahymynan musylman adam esh qashan kúder úzbeıdi jáne úzýge bolmaıdy.
Quran Kárimniń Iýsýp Súresiniń 87 aıatynda: - «Allanyń rahmetinen qarsy bolǵan qaýym ǵana kúder úzedi»- dep kórsetken. Qurannyń Nur súresiniń 8 aıatynda: - « Áı, musylmandar, barlyǵyńyz Allaǵa táýbe qylsańyz ǵana qutylasyz» dese, Shýra súresiniń 25 aıatynda : - «Ol Quldarynyń táýbesin qabyl etedi de kúnálerin keshiredi», Táýbe súresiniń 118 aıatynda: - « Shynynda, Alla tym táýbe qabyl etýshi, óte meıirimdi» - dep, jaratýshymyz musylman quldaryna nyǵmetin ashyq jetkizedi. Biraq, kúnámizdi keshiredi dep, kúná isteýdi jalǵastyryp, tıylmasa, kúnáler jınala kele úlken kúnáǵa ulasady. Bul jaıynda Qurannyń Nısa súresinde: - «Allanyń qabyldaımyn dep ýáde bergen táýbesi jamandyqty bilmestikten istep alyp, odansoń uzamaı ( ólmeı turyp) túzelgen adamnyń táýbesi. Alla olardyń táýbesin qabyl etedi. Ol barlyǵyn bilip turady., ári hıkmetpen is isteıdi. Tirliginde jamandyq jasaýdan tyıylmaı, óler shaqqa kelgende endi táýbe etemin deýshilerdiń táýbesi jáne kápir qalde ólgenderdiń táýbesi qabyl bolmaıdy, olarǵa aýyr azap daıyndalǵan» - dep, buıyrǵan. Bul neni bildiredi. Keshikpeı turyp Allaǵa qulshylyq jasap, namaz oqyp, sadaqa, zeket berip, oraza ustap, jaman qylyqtardan tıylyp, táýbe etýdi, aýyrmaı turyp, densaýlyq tilep, ımannyń baılyǵyn jınaýdy pendesiniń esine salady. Joqtan bar etýshi, jarylqaýshy, táýbáni qabyl etýshi tek Alla ǵana. Bul jaıynda Táýbe súresiniń 103 aıatynda: - «Olar, quldarynyń táýbesin qabyl etip, sadaqalaryn qabyldaıtyn Ol Alla ǵana ekenin bilmeıme?. Shynynda Ol Alla, táýbeni qabyl etýshi, erekshe meırimdi» - dep, óz qudyretin pendesine eskertedi.
Allaǵa táýbe etýdiń amaldary jetkilikti. Sonyń biri eki ráketpen oqylatyn Táýbe namazy. Bul kúnáli isterine ókinip, táýbe etýdiń aldynada Alladan jarylqaý tileıtin nápil namaz. Táýbe namazyn ár alty saǵat saıyn oqysa abzal. Oń ıyqta ıgi, jaqsy amaldardy, sol ıyqta jaısyz is, qylyqtardy jazatyn eki perishte otyrady. Eger jaısyz qylyqtar istelinse, sol ıyqtaǵy perishte jaza bastaıdy eken. Sonda, oń ıyqtaǵy perishte, sol ıyqtaǵy perishtege, sál tos, Allanyń quly, kúnásine ókinip, Táýbe namazyn oqıdy dep, toqtatady eken. Árıne, pende kúnásine shynaıy ókinip, Táýbe namazyn yqylaspen oqysa, amal dápterine kúná jazylmaıtyny jaıly , bir namazhan atamyzdyń aıtqany esimde.
Táýbá namazynyń batasy. – Allahýma ınnı atbý ıláká mınhá lá arjıǵý ıláıhá ábádán. Allahýma máǵfıratýká áýsáǵý zýnýbı ýá ráhmátýká arjı ǵındı mın ǵámálı. Namaz sońynda 3 ret aıtqan jón.
Táýbá – Allanyń musylman qulyna syılaǵan zor rahymy. Jaratýshy Alla barlyǵymyzdy kúnásine táýbe etken, rahymynan mol úmit kútken qulynan bolýdy jazsyn. Ámın. Jazbada kemshilikter bolsa jamaǵat tolyqtyrady dep, senemin.
Dahan Shókshıruly Jámshi
