Byltyrdan beri Qytaıdaǵy etnıkalyq qazaqtardyń jappaı qysymǵa ushyraǵany jaıly aqparat dúrkin-dúrkin jarıalanyp jatyr. Arǵy bettegi qandastarymyz Qazaqstanǵa kele almaı, kelgenderi Qytaıǵa qaıta bara almaı otyr. Sebebi Qytaı bıligi eshteńe túsindirmesten qazaqtardy túrmege qamap, pasporttaryn jınap alǵan.

Máseleniń beti beri qaramaı, kerisinshe ýshyǵyp bara jatqanyna alańdaǵan qoǵam belsendileri Almatyda jıyn ótkizdi. Oǵan opozısıa belsendileri, zıaly qaýym ókilderi jáne Qytaıda qysym kórip jatqan qazaqtardyń týystary qatysty. Árqaısysy qıyn kúnderdi bastan ótkerip jatqan aǵaıyndary týraly aıtyp, muń-muqtajyn jetkizýge tyrysty. Saıasattanýshy Ámirjan Qosanov bul jaǵdaıǵa qazaq bıligin kinálady.

— Bizge sózden góri is kerek. Munyń artynda úlken quıtyrqylyq jatyr. Qytaıdy jaý, dushpan deı bergenimizdiń salqyny ondaǵy bir jarym mıllıonnan astam qandastarymyzǵa tıedi. Olardyń da jaıyn oılaıyq. Bizge minez kerek. Osy máselede prezıdentke júginý kerek. Halyqtyń janaıqaıyn estisin. Qoǵam talap qoıý kerek. 27 jyl ishinde Qytaıǵa, kórshimizge kiriptar bolyp qaldyq. Munyń bárine bılik kináli.  

«Qazaqtar shýlap jatyr, jınalys ótkizipti» dep Qytaı óz saıasatyn taıaýda ózgerte qoımaıdy. Ol úshin bılikke biz talap qoıýymyz kerek! Alǵashqy talap – múmkindiginshe kóshti ulǵaıtyp, qandastarymyzdy tolyq kóshirip alý. Reseıden, shetelden ártisterdi shaqyryp aqsha qurtqansha, ulttyq kapıtalymyzdy jaǵdaıy qıyn, kómekke muqtaj azamattarǵa jumsaıyq. Pýgachevany aıtyp maqtanbaı, Qytaıda qınalyp jatqan otbasylardy kóshirip ákeleıik.  Ekinshiden, Qytaı bizdiń munaı men gazymyzǵa, basqa da tabıǵı resýrstarymyzǵa zárý bolyp otyr. Osyny paıdalanyp, bizdiń bılik kórshi memleketke aıtsyn: «Jazyqsyz qamalǵan otandastarymyzdy bosatyńdar, áıtpese senderge shıkizat bermeımiz!» - dep. Úshinshiden, halyqaralyq uıymdardyń nazaryn osy máselege aýdarýymyz qajet. Nasıhat jasap, Qytaıda «sodyr», «separatıst» degen ataýmen túrmege jabylǵan otandastarymyzdy bosatyp alaıyq. Eýroparlamentke shyǵyp, sheteldik beldi telearnalardyń kómegine júgineıik. Odan keıin, shetten kelgen qandasymyzdy  «oralman» dep ataýdy doǵarý kerek. Olar – bizdiń otandastarymyz!», - dedi Ámirjan Qosanov.

Al jazýshy Qabdesh Jumadilov bul máseleniń sheshilmeı jatqanyna Qazaqstannyń Qytaıǵa bereshegi kóp bolǵandyqtan dep sanaıdy. Sol sebepti bizdiń tarap qazaqtarǵa kún kórsetpeı otyrǵan Qytaıǵa eshteńe aıta almaı otyr.

— Eger Qytaı bıligi bizdiń memleketti syılasa, bizdiń Prezıdentti qurmettese, onda qandastarymyzǵa qysym kórsetpeýi kerek edi. Anyǵynda, olar bizdiń úkimetti elemeı otyr. Menińshe, bizdiń Qytaıǵa beretin bereshegimiz kóp. Sondyqtan olarǵa tis jaryp, eshteńe aıta almaı otyrmyz. Qaryzǵa belsheden batqan soń lám-lım deýge qaýqarymyz kelmeı qaldy. Bizdiń bılik shettegi qazaqtarǵa selqos qaraıdy. Kóship kelgen adamǵa 10 jylǵa deıin kýálik bermeı, sendeltip qoıady. Onyń ústine, kýálikti saýdaǵa aınaldyryp, satady. Sóıtip qandastarymyzdyń qaltasyn qaǵady. Bul ne masqara? Kóshi-qonnyń irkilip qalýyna osy sebep boldy. Qytaı túrmesinde 40 jyl otyryp shyqqan uly jazýshy Qajyǵumar Shabdanuly abaqtydan bosap shyqqan soń bizdiń prezıdentke eki márte hat jazdy. Óziniń týǵan jeri Shyǵys Qazaqstan oblysy Úrjar aýlanynan qýyqtaı jer bólip, sol jerde jerleýin ótindi. Qalamger qaıtys bolǵan soń ol armanyna da jete almaı ketti. Bizdiń bılik sondaı tulǵanyń ózin Qazaqstanǵa ákelip jerleı almady. Bul bizdiń memleketimizdiń dármensiz, músápir ekenin kórsetse kerek!», - dedi jazýshy.

Buǵan deıin Qamshy.kz aqparat agenttigi osy máselege qatysty QR Syrtqy ister mınıstri Qaırat Ábdirahmanovqa birneshe saýal joldaǵan edi. Mınıstrlik ókilderi Qytaı úkimetimen túsinisýge tyrysyp jatqanyn, qam-qareketsiz otyrmaǵanyn málimdep, bul máseleni erekshe qadaǵalaıtynyn aıtqan.

Ýaqyt ótip jatyr, al qysym kórip jatqan qandastarymyzdyń shaǵymy kún sanap artyp keledi.