Búkil qazaq áıelderin maımylǵa teńegen Evgenıı Vojjov degen astanalyq advokat keshe qazaq halqynan keshirim surady. Buǵan deıin Adılám Ýshýrova atty jeli qoldanýshysy da qazaqtarǵa til tıgizgen bolatyn. Ekeýi de Facebook-taǵy akkaýntyn belgisiz bireýler buzyp kirgenin aıtyp aqtaldy. Eger sońyna deıin qýdalap, quzyrly oryndardyń tekserse, shyndyqqa kóz jetkizýge bolar edi. Alaıda eshkim qylmystyq is qozǵaı qoımady. Shýlap-shýlap basyldyq.

Qazaqstanda 130-dan astam etnos ókili turady. Olardyń beıbitshilik pen yntymaqta ómir súrýine bar jaǵdaı jasalyp jatyr. Ultaralyq qarym-qatynastyń úılesimdiligi jónindegi konsýltatıvtik-keńesshilik organ – Qazaqstan halqy Assambleıasy da qurylǵan. Soǵan qaramastan, qazaqqa qarsy pıǵyldaǵy adamdar kóp. Nelikten?

Qazaqtarǵa qarsy shaýyp júrgenderge tarıhı otanynda bolyp jatqan saıası oqıǵalar áser etedi degen pikir bar. Máselen, Reseıdegi prezıdent saılaýy, Reseıdiń Ýkraınadaǵy etnıkalyq orystardy «qorǵaımyz» degen jeleýmen Qyrymdy aneksıalaýy, Donbass pen Lýganskide azamat soǵysyn órishitýi. Sonyń kesirinen neshe jyldan beri dostyq qarym-qatynas ustanǵan baýyrlas halyqtar bir jylda bir-birine jaý bolyp shyǵa keldi.

Ýkraınanyń ishki máselesine aralasyp, etnıkalyq orystardyń soıylyn soqqan Reseıdiń áreketi basqa da kórshi elderdegi keıbir etnıkalyq orystardy jeliktirmeı qoımaıdy.

Sarapshylardyń aıtýynsha, bizde tutas bir halyqty qaralap, ultaralyq arazdyqty qozdyratyn azamattarǵa qoldanylatyn jaza túri jumsaq. Sondyqtan da qazaqqa til tıgizetinder zańnan qaımyqpaıdy. Sózimiz dáleldi bolýy úshin Qazaqstan Respýblıkasynyń qylmystyq kodeksine úńilip kóreıik.

QR Qylmystyq kodeksiniń 174-babyna sáıkes, áleýmettik, ulttyq, rýlyq, násildik sezimderin qorlaýǵa baǵyttalǵan qasaqana áreketter buqaralyq aqparat quraldary nemese telekomýnıkasıalar jelilerin paıdalana otyryp jasalsa, eki jyldan jeti jylǵa deıingi merzimge bas bostandyǵy shekteledi nemese bas bostandyǵynan aıyrylady.

Atalmysh másele týrasynda halyqtyń pikirin bileıik dep Almaty turǵyndarynyń arasynda saýalnama júrgizdik. Saýalnamaǵa 18-70 jas arasyndaǵy 60 adam qatysty.

Jaýap bergenderdiń 65 paıyzǵa jýyǵy ulttyq sezimdi qorlaǵan adamdy 2-7 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrý tym jeńil jaza dep esepteıdi.

Kelesi 15 paıyzy 2-7 jyl jetkilikti, eger sot kináli dep tapqan adamdy bas bostandyǵyn shektemeı, bas bostandyǵynan aıyrsa degen oıda.

Qalǵan 20 paıyzy atalmysh qylmys úshin 2 jyl az, al 7 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrý jetkilikti degen pikirde.

Áleýmettik jelide tutas bir ultqa til tıgizip, tarıhyn burmalap, ar-namysyn aıaqqa taptaıtyndar kóbinese keshirim surap qutylady.

Facebook-ta bútin bir ultty «mambetter» dep kemsitken, «senderdi taýǵa qýyp jiberip, maldyń tezegin jegizý kerek» dep jazǵan Adılám Ýshýrovanyń sózderi qoǵamda qyzý talqylandy. «Aldyńa kelse, atańnyń qunyn kesh» deıtin qazaq Adılám Ýshýrovanyń ústinen aryzdanbaı, isti jyly japty. Dál sol sekildi Evgenıı Vojjov ta qazaqtardan keshirim surap tikeleı efırge shyqty.

QR UQK men QR Bas prokýratýrasyna aryz daıyndap, Vojjovpen sóılesken zańger Lázzat Ahatova óziniń Facebook-taǵy paraqshasynda naqty dálel bolmasa, sotta jeńe almaıtynyn aıtty. Vojjovtyń jazǵanyna qatysty áli tekserý jumystary júrgizilmedi. Bolashaqta da aıaqsyz qalýy múmkin.

Qazaqtyń jeri keń, kóńili odan da keń. Halqymyz qıyn-qystaý zamanda kómekke muqtaj jandarǵa qol ushyn sozýdan taıynbaǵan. Áli kúnge deıin 130-dan astam etnos ókilin baýyryna basyp otyr. Biraq keıde osy bir meımandos peıili ózine taıaq bolyp tıip jatady.