Menińshe, Halyqtar assambleıasy – úlken orkestr tárizdes. 130-dan astam aspaptan turatyn orkestr. Árıne, barlyǵymyz klasıkalyq mýzykany jaqsy kórip, tyńdamaýymyz múmkin. Biraq, onyń kúsh-qýatyn, energıasyn, jańalyǵyn, qajettiligin jaqsy túsinetinimiz ras. Onsyz ómirimizdi elestetý de qıyn.

Alaıda, orkestrdyń áni árbireýimizben tolyq úndestigin tapqanda ǵana nátıjesin beredi demeksizder ǵoı!? Kelisemin. Sol úılesimdilik pen birlikke qol jetkize almaı, aıǵaı-shýda ómir súretin elder barshylyq. Al, bizde ol úılesimdilik, ol kelisim joǵary dárejede. Joǵarylyǵy sonshalyq, elimizdiń úlken sahnasynan oryn alyp, memeleketik mańyzy mol isterdi sheshýge yqpalyn tıgizedi. Bıyl Astanaǵa taǵy da búkilálemdik dinder sezi uıymdastyrylýy da sodan emes pe?!

Mine, sol orkestrimizge 20 jyl tolyp otyr. Dırıjeri – Prezıdentimiz Nursultan Nazarbaev, kóptegen isterdiń bastamashysy. Árbireýiniń júregine jol taýyp, tizgindi myqtap ustap otyrǵan Elbasymyz. Orkestrdiń úlkendigine qaramastan, árbir áýenge jan bitiredi. Dostyǵymyzdy asyrady. Ara-arasynda álemde teńdesi joq jańa jyr aǵymy da estiletindeı...

Kózimdi jumdym... Astananyń úlken sahnasynda tili, dini bóten bolsa da, júregi men tilegi bir oryndaýshylardy kóremin. Ortasynda dombyramyz. Nurǵısa men Yqylastyń, Qurmanǵazynyń týyndylaryn syılaǵan qara dombyram. Úsh ishekten bardtardyń chastýshkalarynyń notalary bilinetin sray balalaıka da tur. Janynda bandýra men kobzanyń da syrly áni estiledi. Oń jaqtan qarnaı men doıranyń, qomýz ben chopo choordyń, baǵlama men meıdiń, dýtar men balamannyń, tar men rýbabtyń sazdy áýenderinen janyma jaqyn sazdy aýladym. Lırıkalyq baıaý kaıagym, chjen, sıtar, koto aspatarynyń júrekten tereń alar shyǵys yrǵaǵy da tebirentpeı qoımady... Qanshama aspap, qanshama yrǵaq, qanshama oryndaýshy! Biraq, barlyǵy da úılesimdilik taýyp, beıbitshilik jyryn jyrlaýda. Úrmeli, urmaly, shertpe aspaptardyń túr-túri bar. Astanada shyrqalyp jatqan án árbir qazaqstandyqtyń júregine jetkendeı. Ánniń zor jańǵyryǵy jerimizdiń túkpir-túkpirinde oryndalýda. Ne degen ásemdik, deseńshi!

Árıne, kópultty orkestr birden qalyptasa qoıǵan joq. Budan bir ǵasyr buryn, HH ǵasyrdyń basynda elimizde 60-qa jýyq qana ult ókilderi turǵan.  Kóshi-qon saıasatynyń arqasynda olardyń sany ulǵaıdy. Orkestrge qarap, ózimniń balalyq kezim esime túsip ketti...

Meniń kóshemniń ózinde, mańaıdaǵy kórshilerden orys, ýkraın, moldavan, nemis, káris, sheshen, tatar ult ókilderi turady. Barlyǵymyz da etene aralasyp, bir úıdiń balalaryndaı oınaıtynbyz. Orys tilin solardan úırendim dese de bolady. Esimde, bizge kórshi apaılar pravoslavtik pasqa kezinde boıalǵan jumyrtqalaryn syılaıtyn. Sondaǵy bizdiń qýanyshty kózderimizdi kórseńder! Qandaı qyzyq jumyrtqa dep júrgende, «ony boıaǵan ǵoı» dep, bar sıqyrdy anamnyń buzyp tastaǵany da bar... Sondaı-aq, biz, balalar, káris aǵaıdan alma urlaıtynbyz. Ol alma bizde de ósedi ǵoı, biraq aǵaıdyń almasy keremet dámdi edi. Urlap júrgenimizdi onyń da baıqaǵanyn keıin bildik, alaıda onysyn bildirtpeı júre beripti... Sosyn 1 mamyrda ár ulttyń óz ulttyq kıimderin kıip, án salyp, bı bılegeni de kóz aldyma elestedi. Men áli kúnge deıin kavkazdyqtardyń oryndaýyndaǵy lezgınkany qatty unatamyn ǵoı. «Nege ul bolmaǵan ekenmin» dep oılap qoıatynym da bar edi. Shirkin, balalyq shaq! Eseıgen saıyn kóp nársege kóńil bólmeı,  talaı qyzyqtardan qur qalyp barady ekenmin-aý...

Kózimdi ashtym. Keı aspaptardyń daýysy áli de qulaǵymda turǵandaı. Qazir Astanadamyn. Elimniń júregi, tabıǵatynyń ózi erekshe qubylmaly Astanada. Astana... Astana, osynshalyq úılesimdi, kontrastyly bolar ma ediń? Barlyq janǵa ashqan qushaǵyn netken keń edi? Alýan túrli tildi toptastyrǵan, alýan dindi biriktire bilgen seniń kúshiń keremet! Mine, keshe ǵana japondyq barabanshylardyń dabylymen tynys aldyń! Dýmanda úndi kórmesi ótip jatyr. Halyqtar assambleıasynyń týǵan kúniń de toıladyq.

Eh, Astana, jyrlasa, etnostar seni jyrlasyn! Seniń beıbit ánińdi shyrqasyn! Súıemin seni, Elorda!

Quralaı Isaeva

L.N. Gýmılev at. EUÝ

JjSF, 3 kýrs