Álemdegi eń qurmetti mamandyqtardyń biri osy ustaz mamandyǵy desek, qatelespeımiz. Keńes ókimeti kezinde pedagogtyq mamandary tek ǵana ǵylym-bilim emes, sonymen birge eń bastysy tárbıe men ıdeologıaǵa jaýapty bolǵandyqtan olardyń qoǵamdaǵy bedelderi de joǵary bolǵan edi. Elimiz táýelsizdik alǵannan keıin áleýmettik blokqa jatatyn bilim berý de basqa salalar sıaqty biraz aqsańqyraǵan edi. Degenmen elimizdiń básekege qabilettiligi jaqsarǵan saıyn bilim shberý salasy da jaqsaryp keledi.
Bıylǵy qazan aıynyń basynda Elbasy óziniń Joldaýynda ustazdar týraly kóp máseleler kóterip, onyń ishinde eń bastysy muǵalim mártebesi týraly zań qabyldaý kerektigin shegelep aıtty. Osy baǵytta zań jobasyn daıyndaý úshin qazir Bilim jáne ǵylym mınıstrligi tarapynan jumys toptary qurylyp, tıisti qujattar men usynystardy qabyldaý ústinde. Atalǵan mınıstrlik barlyq ustazdar qaýymy, bilim berý mekemeleriniń qyzmetkerleri, ata-analar, memlekettik organdar jáne úkimettik emes uıymdardan usynystar kútetinin habarlady. Ol úshin bilimdiel.project@mail.ru elektrondyq poshtasyna hat-habar jazýǵa bolady.
Usynystar mınıstrliktiń resmı ınternet-resýrsy edu.gov.kz saıtynda, oǵan qosa www.bilimdinews.kz elektrondyq resýrsynda jáne «Bilimdi el» respýblıkalyq gazetinde jarıalanyp, talqylanatyn bolady.
Zań jobasy daıyndalyp bolǵannan keıin mınıstrlik barlyq oblystar men aımaqtarda jumys tobynyń pedagogtyq ujymdarmen, ata-analarmen jáne jergilikti qoǵam uıymdardyń belsendilerimen kezdesý uıymdastyryp, muǵlim mártebesi týraly qujatty taǵy da pysyqtap shyqpaqshy.
Áleýmettik salanyń eń negizgi basty qaharmany muǵalim men dáriger desek, alda qabyldanatyn zań ustazdar qaýymy úshin biraz túıtkildi máselelerdiń sheshimin tabatyn múmkindik bolatyny sózsiz. Ol úshin muǵalimniń qandaı máseleleri bar ekendigine kóz júgirteıik.
Aldymen aýyzǵa alynatyny jalaqy jaǵdaıy. 60-80 myń teńge arasynda aılyq alatyn mamanǵa kóp talaptar qoıyp, odan keremet nátıjeler kúte almaıtynymyz túsinikti. Iaǵnı, zań jobasynyń qarjy-aqarajat bóliminde muǵalim mártebesine saı keletin, onyń atqarǵan eńbegine turarlyq jalaqy mólsheri bekitiliýi kerek dep qoǵamdyq uıymdar tarapynan usynystar aıtylýda.
Máseleniń moraldyq jaǵyna da nazar aýdaraıyq. Qazirgi tańda mektepterden er muǵalimderdi óte sırek kóretin boldyq. Álbette, onyń sebepteri aıtpasa da túsinikti. Jaqsy maman retinde tanylǵan psıhologtar da mektepterge barǵysy kelmeıdi. Elbasynyń bıylǵy Joldaýynda bilim berýdiń kásibı naqty dıagnostıkasyn jasaý, oqytýdyń jeke traektorıasyn qurý, muǵalim men oqýshynyń júktemesin azaıtý degen sıaqty naqty usynystardy aıtty. Muǵalim halyqaralyq standartqa saı bolatyn myqty kásibı maman bolýy tıis. Mektepte sabaq berýge qazir talanttymyn degen jastardyń kópshiliginiń umtylmaıtynyqtan joǵarǵy oqý oryndarynyń túlekterin de birden jumysqa tartý tetikterin de qarastyrǵan durys. Osy aıtqandardyń barlyǵy jaqsylap júzege asýy úshin ustaz qaýymyna moraldyq qoldaý asa qajet. Jas mamanǵa stımýl týdyratyn jaǵdaılar boýy kerek jáne ol jyldar óte kele eńbeginiń jemisin kóretindeı senimi bolsa, ol basqa salaǵa ketpeı-aq ustazdyq kásibin jalastyra berer edi. Osyǵan baılanysty «Qazaqstana eńbegi sińgen muǵalim» ataǵy taǵaıyndaý kerektigi de aıtylyp júr. Jyl saıyn ótkizilip júrgen «Jyldyń úzdik muǵalimi» degen sıaqty konkýrstar men mamandy yntalandyratyn basqadaı kóptegen is-sharalardy jergilikti jerlerde ákimder deńgeıinde ótkizse, respýblıkalyq konkýrsta úzdikterdi Premer-Mınıstr marapattap, muǵalim mártebesin kóteretin
Muǵalim obrazy da tek oqýshylar ǵana emes jastar elikteıtin tulǵany kóz aldymyzǵa ákeletin obraz bolyp qalyptasýy kerek. Bul keńestik dáýirde jaqsy júzege asqan dúnıe ekendigin bilsek te, qazir ondaı ıdelogıalyq quraldy ult qajetine qoldana almaı otyrmyz. Ustazdyń obrazy oqýshylarynyń aldynda shyndyqty qaımyqpaı aıta alatyn, asa joǵary bilimdi jáne mádenıetti, qoǵamda bedeli bar adam retinde qalyptasýy kerek. Zań qabyldanýymen qatar joǵaryda aıtqan «keıipkerdi» kórsetý úshin kórkem fılm sıaqty týyndylar túsirilip, kópshilik nazaryna usynylsa, ol da óz nátıjesin berer edi.
Muǵalimderdi áleýmettik jaǵynan qorǵaý osy jańadan qabyldanatyn zańda kórinis berip qana qoımaı, sonymen birge is júzinde jumys istep ustazǵa qorǵanysh bolatyn qural retinde qyzmet etetindeı bolýy qajet. Elbasy óz Joldaýynda aıtqandaı muǵalimderdi basy artyq jumystardan bosatyp, taza bilim berýge ózin tvorchestvolyq jaǵynan arnasa tıimdilik artar edi.
Zań jobasyn daıyndaýda sheteldik tájirıbelerdi de elekten ótkizip, keregimizge jaratsaq, quba-qup bolar edi. Mysaly, Qytaı elinde muǵalimniń qosymsha atqarǵan eńbegi baǵalanyp, oǵan aqsha tólenedi. Onyń kólemi, tipti keı kezde, aılyq mólsherindeı bolady. Ondaı jumystar qatarynda túrli úıirmelerdi ótkizý, synypqa jetekshilik, tárbıe jumystaryn júrgizý, dápter tekserý jáne taǵy basqalardy keltirýge bolady.
Muǵalimniń eńbegi jetkilikti deńgeıde baǵalanyp, materıaldyq turǵydan jaqsylap turyp yntalandyrylsa, maman stımýl úshin de, abyroı úshinde talmaı jumys isteıtini aıdan anyq.
Joǵaryda atalyp ótken máseleler men áli kelip túsip jatqan usynystar qabyldanatyn «Muǵalim mártebesi týraly» zańda eskerilip, bolashaqta bilim berý salasynyń damýyna qyzmet etedi dep senim artamyz.
Seken NAZAR
