Belgili saıasattanýshy Erbol Edilov QR tuńǵysh prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń ókilettiligin toqtatyp, Qasym-Jomart Toqaevtyń ýaqytsha prezıdent qyzmetin atqarýshy bolyp taǵaıyndalýyna qatysty pikirin bildirdi, dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi.

Onyń aıtýynsha, Toqaevtyń moınyna mundaı jaýapkershiliktiń artylýy tosynnan qabyldanǵan sheshim emes.

«Bul kútpegen tosyn syı bolǵan joq. Biraq, muny durys qabyldaý kerek. Endigi basty suraq: «Ary qaraı ne bolmaq?»

Birinshiden, Nazarbaev prezıdenttik postan ketkenimen, bılikten ketpegenin túsinýimiz qajet. Elbasy óz ókilettiligin toqtatqan sátten bastap «Tuńǵysh Prezıdent – Ult kóshbasshysy» týraly zań kúshine enip, Konstıtýsıaǵa birshama túzetýler engiziledi. Sondaı-aq, eń aldymen – «Qaýipsizdik keńesi» týraly jańa zań.

Esterińizge sala keteıin, zańdy turǵydan «Elbasy» jáne «Ult kóshbasshysy» termınderi tek qazir – Prezıdent ókilettiligin toqtatqan sátten bastap ózekti bolyp tabylady. Bul ýaqytqa deıin mundaı termınder onyń qyzmetinde qoldanylatyn «sóz» retinde ǵana boldy. Budan bólek, tuńǵysh Prezıdent Konstıtýsıalyq Keńestiń múshesi bolyp qala beredi, al bul – óte mańyzdy.

Zań boıynsha, Elbasy qyzmeti keń quzyretke ıe. Redaksıalanǵan zańda Qaýipsizdik Keńesiniń tóraǵasy laýazymy keıbir parametrler boıynsha eldegi ekinshi prezıdentke qaraǵanda «myqtyraq» bolyp keledi.

Qazir eldiń bárine qyzyq bolyp otyrǵan – Qasym-Jomart Toqaevtyń qandaı adam ekendigi. Onyń Prezıdent qyzmetin ýaqytsha atqarýshy bolyp taǵaıyndalýy jańalyq bolǵanymen, sensasıa emes. Jospar boıynsha, Toqaev osy qyzmetke kelýi úshin Senat spıkeri qyzmetine taǵaıyndalǵan bolatyn. Qazirgi jaǵdaıy 2013 jyldyń kúzinde – Toqaev Senatty basqarýǵa kelgennen bastap belgili bolǵan edi. Qasym-Jomart Toqaev sol jyly ekinshi ret Senat tóraǵasy qyzmetine saılanǵanyn umytpaýymyz kerek.

Alǵash ret ol 2007 jyldyń qańtar aıynda Joǵarǵy palata spıkeri bolyp taǵaıyndalǵan edi. Biraq bul jaıynda keıinirek aıtamyz.

Bul joly Toqaev jańa qyzmetine 100 paıyz daıyn boldy. Sondaı-aq, bul memlekettik tildi meńgerýine de baılanysty boldy. Tek ózi ǵana emes, zaıyby da úırendi. Osydan shamamen bes jyl buryn Toqaevtyń qazaq tilin meńgerýine baılanysty túrli áńgimeler aıtylǵan bolatyn.

Jalpy, Toqaev – «tranzıtti» prezıdent fıgýranty úshin taptyrmas adam. Kóbisi dál sony bul qyzmetke laıyq dep sanaıdy, al bireýler onyń «minezi álsiz» dese, keıbir saıasatkerler ony «jıhaz» dep ataıdy eken. Shyndyǵynda, bul múlde olaı emes. Tipti,  «keıbir álsiz tustary» shyndyǵynda ony myqty ári jarqyn tulǵa etip kórsetedi. Qasym-Jomart Toqaev, negizinen, batys stılindegi saıasatker bolyp tabylady.

Sondaı-aq, Toqaev Eýropa men AQSH úshin «traznıtti prezıdent» qyzmetine laıyqty ári yńǵaıly fıgýrant ekendigin aıtyp ótken mańyzdy. SİM-de jáne halyqaralyq uıymdardaǵy Qazaqstan ókilettiliginde qyzmet istegen kezinde Batysta onyń bedeli edáýir artty.

2011 jyldyń kókteminde BUU Bas hatshysy Qasym-Jomart Toqaevty óziniń orynbasary jáne Jenevadaǵy BUU bóliminiń basshysy, sondaı-aq, BUU Bas hatshysynyń Qarýsyzdaný jónindegi Konferensıasynda jeke ókili etip taǵaıyndaǵanyn bári esten shyǵaryp alǵan sekildi.  Bizdiń qazirgi ýaqytsha Elbasymyz Qarýsyzdaný jónindegi Konferensıanyń Bas hatshysy qyzmetin atqarǵan. Bul jáıdan-jáı emes.

Ol VVS arnasyna suhbat bergen kezinde Aqordanyń syryn ashyp, kelesi prezıdent saılaýyna Nazarbaevtyń qatyspaıtynyn aıtqan edi. Keıbireýler, ony "baıqamaı aıtyp qaldy" dese, endi bireýler «qoǵamnyń reaksıasyn» tekserý úshin ádeıi aıtty" degen bolatyn. Biraq, qandaı jaǵdaı bolmasyn, ol sol kezde shyndyqty aıtypty.

Negizinde, Qasym-Jomart Toqaev jaıynda jaǵymsyz pikirler aıtylyp, basy daýǵa qalǵan kezder baıqalǵan emes, al jemqorlyqqa qatysty janjaldar onyń aınalasynda bolmaǵan. Qysqasha aıtqanda, ýaqytsha Prezıdent tek syrtqy saıasatta ǵana emes, Qazaqstannyń ishki saıasatynda da professıonaldy dıplomat bolyp tabylady», - deıdi saıasattanýshy Erbol Edilov.

Usynǵan: Nazerke Labıhan