Bir qaraǵanda bári op-ońaı kórinedi, uıqyny qandyrý úshin bar bolǵany uzaq uıyqtaý kerek. Biraq osyndaı jeńil joldy qalaıtyndar úshin jaǵymsyz jańalyq bar. Uıqynyń qanýy úshin uıqy uzaqtyǵyn baqylaý kerek dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi.
Qatty sharshap, túnge deıin kóz ilmegen adamnyń uıqysy qanbaıdy. Bul jaǵdaı, ásirese, túni boıy erteńgi sesıaǵa daıyndalyp nemese «tapsyrmany ótkizetin sońǵy kún, úlgerýim kerek» dep kóz ilmegen stýdentterge ábden tanys. Al kóp uıyqtaýdyń da keri tusy bar ekenin bilesiz be? Uzaq uıyqtaý nege zıandy?
Jarty mıllıonǵa jýyq eresek adam qatysqan Duration and All-Cause Mortality zertteý jumysynda ǵalymdar qyzyq zańdylyqty anyqtady. 6 saǵattan az uıyqtaıtyn adamdarda densaýlyǵyna baılanysty merziminen erte ómirden ótý qaýpi 12% quraıdy eken. Al kún saıyn 9 saǵattan kóp uıyqtaýdy unatatyndar úshin bul qaýip eki esege kóp, 30% quraıdy. Kúnine 8-9 saǵat uıyqtaý júrek qan-tamyr aýrýlaryna shaldyqtyrady.
Jalpy deni saý, sergek bolý úshin qansha saǵat uıyqtaý kerek?
Amerıkalyq Halyqaralyq fond bul suraqqa shyndap kirisip, uıqyny zertteý úshin álemdik deńgeıdegi ekspertterden turatyn arnaıy top qurǵan. Onda densaýlyq saqtaý salasyndaǵy ataqty nevrolog, psıhıtrlar, gerontologtar jáne pedıatorlar jumys jasady.
Eki jyl boıy uıqy týraly barlyq materıaldardy, onyń aǵzaǵa jáne densaýlyqua áserin zerttegen. Nátıjesinde adamnyń jasyna baılanysty qansha saǵat uıyqtaýy kerektigin anyqtady.
Sergek jáne deni saý bolý úshin:
Jańa týylǵan náresteler (0-3 aılyq) - 14-17 saǵat.
Sábıler (4-11 aılyq) - 12-15 saǵat.
Balalar (1-2 jas) - 11-14 saǵat.
Mektep jasyna deıingi balalar (3-5 jas) - 10-13 saǵat.
Kishi synyp oqýshylary (6-13 jas) - 9-11 saǵat.
Jasóspirimder (14-17 jas) - 8-10 saǵat.
Uldar men qyzdar (18-25 jas) - 7-9 saǵat.
Eresekter (26-64 jas) - 7-9 saǵat.
Qart adamdar (65 jastan joǵary) - 7-8 saǵat.
Bul ýaqyt ár adamnyń kúndelikti jumysyna, ómir súrý qaǵıdalaryna, jalpy densaýlyǵyna da baılanysty ártúrli bolady. Alaıda, jasyńyzǵa baılanysty normadan az nemese kóp uıyqtaý uıqynyń buzylýyna ákelip soǵady jáne densaýlyqqa zıanyn tıgizetini sózsiz.
Uıqyny qandyrýdyń jalǵyz joly – uıqy uzaqtyǵyn qadaǵalaý.
Uıqynyń qanbaýy ádette eki jaǵdaıda baıqalady.
Birinshisi, siz ýaqytyly uıqyǵa jata almaısyz.
Ekinshisi, uıqydan ýaqytynda oıana almaısyz.
Birinshi jaǵdaıdyń sheshimi adamnyń ózindik dısıplınasyna baılanysty, al ekinshi jaǵdaı qıyndaý. Tipti ýaqytynda, saǵat 23:00 uıyqtap, 6:30 oıanyp, barlyq erejelerdi saqtadyńyz delik. Alaıda uıqyńyz qanbaıdy, ózińizdi sergek sezine almaısyz. Munyń óz sebebi bar. Sebebi uıqy – sıkldyq qubylys. Ol 90 mınýttan turatyn 5-6 aralyqtan quralady. Sıkl basynda siz uıyqtaı bastaısyz, ortasyna jaqyndaǵanda qatty uıqyǵa kiresiz. Al sońynda dene ońaı oıatýǵa daıyn bolady, sondyqtan oıatqyshtan nemese kún sáýlesinen ońaı oıanyp ketesiz.
Oıaný tez jáne sergek bolýy úshin oıatqysh saǵatty durys ýaqytqa ornatyńyz. Ony iske qosý ýaqytyn ózińiz esepteýińizge bolady.
Taǵy bir nusqasy - uıqy sapasyn baqylaıtyn jáne sizdi sátti oıatatyn arnaıy mobıldi baǵdarlamalardyń bireýin paıdalanyńyz.
Eger adamdy ortasha eseppen kúnine 8 saǵat uıyqtaıdy desek, onda aıyna 240 saǵat, ıaǵnı jylyna 2888 saǵatyn uıqyda ótkizedi. Demek, bir jyldyń 120 kúnin uıqyǵa arnaıdy eken. Sondyqtan da durys uıyqtap, ómirińizdi jarqyn ótkizińiz. Uıqynyń mańyzy zor ekenin esten shyǵarmaıyq.
