Azamattyq qoǵam degenimiz ne? Onyń Qazaqstandaǵy qalyptasý joldary qandaı? Árıne muny árkim ózinshe túsinedi. Desek te, óziniń Atazańy men qolnasytaǵy zańdarymen ómir súrnetin ár bir Qazaqstan azamatynyń ómir súrý bostandyqtary erkin. Al erkindik degenimiz ne?  Baıbalam salyp, kóshege shyǵyp, pikirin aıqaımen bildirý emes. Eldegi kez kelgen  adam óz bostandyǵy úshin kúrese alady. Bilim alýyna, pikirin buqaralyq aqparat quraldarynda bildirýge quqy bar. Eldegi bolyp jatqan ártúrli saıası oqıǵalardan olar eshqashan tys qala almaıdy. Al aqıqatyna kelsek azamattyq qoǵam qalyptastyrý elimizdiń negizgi saıasatynyń biri bolyp tabylady.

Memleket elde turatyn azamattardyń barlyǵyna, ıaǵgı dinine diline, jynysyna, ult, násiline qaramastan múmkindik berip otyr. Demek azat qoǵamda azamattyq ustanymyńdy pikirýge quqyń bar. Muny joqqa shyǵarýǵa bolmaıdy. Qazir óz pozısıańdy bildirýge eshkim kedergi jasamaıdy. Bir ǵana mysal, memleket basshysy  Qasym-Jomart Toqaevtyń jarlyǵymen Prezıdent janynan Ulttyq qoǵamdyq senim keńesi quryldy. Tamyz aıynyń sońynda onyń alǵashqy otyrysy ótpek. Bul keńesip kete salatyn jıyn emes., Qoǵamdaǵy eń kúıip turǵan máseleler sóz bolady, Ulttyq keńeske múshe azamattar qoǵamnyń qazirgi eń belsendileri dese de bolady. Sondyqtan bul jerde kóp nárse talqyǵa alynatyny sózsiz. Bul halyqtyń da kóńilinen shyǵady degen oıdamyz.

Jalpy keıbireýler Qazaqstan qoǵamynda demokratıalyq qaǵıdalardy tezirek ornatý úshin jedel iske kirisý qajet dep esepteıdi. Jalpy demokratıalyq qundylyqtar bir kúnde ornaı salmaıdy. Oǵan uzaq jyldar ýaqyt qajet. Qoǵam qalaı damıdy, árıne óz zańdylyǵymen. Tek sol jolda azamattyq ustanymyńdy aıqyn bildirip, belsendiligińdi birge bildirip otyrýyń qajet.  Biraq qandaı jaǵdaıda da erkindigińdi, pikirińdi anyq bilderseń de, bir nárseni umytpaýyń kerek. Ol jerde tek qana zań ústemdik etedi. Zańnan bıik eshkim joq. Zań hanǵa da, qarashaǵa da birdeı.

Árıne memleket adamdardyń erkin ómir súrip, olardyń bostandyǵyn qamtamasyz etedi. Prezıdent azamattardyń qaýipsizdigine kepildik beredi. Al azamattar ne isteıdi? Olar memlekettiń gúldenip, damyp, kórkeıýine ózderiniń úlesin qosady.

Azamattyq qoǵamda memleketqurýshy ult negizgi ról ataqarady. Mysaly, Qazaqstanda úles salmaǵy 70 paıyzǵa jetken qazaq ulty qazirgi ýaqytta elimizdegi turaqtylyq pen tynyshtyqtyń basty kepili bolyp otyr. Muny eshkim de joqqa shyǵara almaıdy. Rasyn aıtý kerek,. Búgingi tańda elemizdegi basqa ulttar men dıasporalar osy qazaq ultynyń aınalasyna toptasyp otyr. Elbasy Jarlyǵymen sonaý 1990 jyldardyń ortasynda qurylǵan qurylǵan Qazaqstan halqy Assambleıasy búgingi tańda el saıasatyn júrgizýde negizgi ról ataqaryp otyr. Elimizde turatyn basqa dıaspora ókilderi eshqandaı qysym kórip jatqan joq. Olar pikirin erkin búildire alady. Parlament májilisinde olardyń óz minberi bar. Prezıdent jarlyǵymen 9 adam, ıaǵnı 9 dıaspora ókili Májiliske depýtat bolyp saılanady. Assambleıaǵa erekshe mártebe berilgen. Demek azamattyq qoǵamdy qalyptastyrýda Qazaqstandaǵy ózge ulttar men ulystar da saıası, áleýmettik belsendiligin kórsetip otyr.

Bir ǵana mysal, 2015 jyly Elbasy Nursultan Nazarbaev  «100 naqty qadam» Ult josparyn jarıalady. Atalǵan baǵdarlamanyń maqsaty óte úlken. Qoǵamdy izgilendirý, Qazaqstandy álemdegi eń damyǵan 30 memlekettiń qataryna endirý. Demek. Bul – strategıalyq qujat. Eldiń damýy osyndaı baǵdarlamanyń negizinde júzege asady. Arnaıy jobalar dúnıege keledi. Osyǵan baılanysty arnaıy zańdar qabyldanady. Demek, zańdy da jasaıtyn adam. Al azamattyq qoǵamdy da qalyptastyratyn da–adam.

Budan shyǵatyn túıin, Qazaqstan quqyqtyq zaıyrly memleket qurý jolynda úlken belesterdi baǵyndyryp jatyr. Bul uzaq ta kúrdeli proses. Biraq eńseriletin beles.

Bek Baıtas