Meniń oıymsha keleshekte elde úlken ózgeris oryn almasa shetel asýshy qazaqtar sany artqan ústine arta beredi. Oǵan birneshe sebep bar:

1. Qazir jylyna bolmasa da 2-3 jylda bir ret shetelge shyǵyp demalatyn otbasylardy jıi kezdestiremin. Shamasy jetse Eýropaǵa, eń bolmaǵanda Túrkıa men Dýbaıǵa baryp demalyp keletin tanystarym bar. Arzan týrlarmen Taılandqa, Fılıppınge de baryp jatady. Álem ashyq zaman. Múmkindik bolyp tursa nege barmasqa?! Sol ata-analarymen birge bala kezinen sheteldi kórip, basqa mádenıetpen, ómir saltymen tanysyp jańa býyn urpaq ta ósip keledi. Bizdiń býyn sheteldi bala kezimizde kórmedik. Áke-sheshimiz qarapaıym jandar boldy. Óse kele ózimiz oqýmen kettik. Aqyl toqtatqan jasta shekara asyp túbi elge oraldyq. Tárbıe de basqasha berildi. Ata-anamyz "Qaıda oqysań da túbi elińe oral" degendi basa aıtatyn. Keńes zamanynda eshqaıda shyqpaǵanynan bolar elge qyzmet etý úshin tek Qazaqstannyń ishinde júrý kerek degen tárbıeni berdi. Táýelsizdik alǵaly beri qanshama qazaq jastary shetelde bilim aldy. Erteń ata-ana bolǵanda balalarymyzǵa ne tárbıe beredi ekenbiz? Meniń oıymsha "Bilimińdi qoldana alar múmkindik shetelde bolsa bara ǵoı" deıtin qazaqtar sany artyp keledi. Al, bala kezinen órkenıetti elderdiń ómirin kórip, ata-anasynan "Bolashaǵyńdy qaıda kórseń sonda bar" degen sózdi estip ósken urpaqta bizdiń býynnyń boıyna sińgen "Elge oralý" degen túsinik qanshalyqty deńgeıde bolatyny úlken suraq.

2. Bizdiń býyn mektepte oqyǵanda shet tilin oqytatyn bilikti mamandar az edi. Tipti tapshy boldy. Ózimiz izdenip júrip oqydyq. Al, qazirgi balalar bastaýysh klastan aǵylshyn tilin oqyp mektep bitirgenshe eń kemi orta deńgeıde bilip shyǵady. Bul degenimiz shetel asý úshin aldyńǵy býynda bolǵan tildik barer keler urpaqta bolmaıdy. Tildi saırap turǵan balanyń AQSH ne Eýropaǵa ketemin, sonda oqyp karera quramyn deýi zańdylyq.

3. Eldegi ekonomıkalyq jaǵdaı. Dollar ósip barady. Dál osylaı kete berse Qazaqstanda júrip teńge tapqannan shetelde júrip dollar tapqan áldeqaıda tıimdi ári maǵynaly bolatyn zaman alys emes. Qazirdiń ózinde biz sol núktege kelip tireldik.

4. Jahandaný keler urpaqqa áser etpeı qoımaıdy. Olardyń túsiniginde endi bir 30-40 jyldan keıin ult degen sóz salmaǵyn joǵaltyp, "Men álem azamatymyn" degen qundylyq qalyptasyp jatsa tań qalýǵa bolmaıdy. Al, Qazaqstanda úlken ekonomıkalyq sekiris bolmasa, myna júıe qala berse ózin álemniń azamaty sanaıtyn urpaqtyń ne sharýasy bar artta qalǵan, problemasy kóp elde?! Olarǵa bir chemodanyn jınap AQSH asa salý, sonda turaqtap qalý psıhologıalyq turǵyda óte jeńil bolady.

5. Álem memleketteri ıntegrasıaǵa túsip jatyr. Eger bolashaqta órkenıetti eldermen Qazaqstan arasynda vıza alý prosesi jeńildese keler urpaqtyń ketýine jol ashyldy degen sóz. Tipti qazirdiń ózinde AQSH-qa vıza alý ońaı bolsa jastardyń kóbi ketýge daıyn ekenine kúmánim joq. Al, aǵylshyny bar, bala kezinen shetel kórgen, ózin álem azamaty sanaıtyn keler urpaq bir kún de turmaıdy myna elde.

Joǵaryda atalǵan faktorlardyń barlyǵy keleshekte elden ketýshi azamattardyń kóbeıetinine meńzeıdi. Olardy ustap qalar bir ǵana faktor bolýy múmkin. Ol – Qazaqstandaǵy ekonomıkalyq, áleýmettik, saıası jaǵdaıdyń órkenıetti elderden kem bolmaýy. Eger bul salada úlken ózgeris bolmasa elden ketken urpaqqa renjýdiń qajeti joq. Durys memleket qura almaǵan ózimizden kórý qajet.

Baýyrjan Serikbaev

Feısbýk paraqshasynan