Qazaq jerin bir qaýipti eles kezip júr. Bul - ultaralyq, dálirek aıtqanda, qazaq pen orys arasyndaǵy túsinispeýshilik qaýip...
Orys ozbyrlyǵynan aryla alar emes. Patshalyq jáne sovettik bıliktiń tusynda «aǵa» atanyp, aıtqanyn alyp úırengen orys, sóz joq, qazaqtyń erkindigine qýaný bylaı tursyn, kótere de almaı álek...
Mysaldar myń-san, sonyń bireýi mynadaı: Shyǵys Qazaqstan oblysy Glýbokıı aýdanynyń (bul aýdannyń atyn ózgertýge tıis qazaq atqaminerleri adal nan jep otyrǵan joq. Q.Ǵ.) D. esimdi ulty orys 36 jasar turǵyny vahtalyq tásilmen Máskeýde jumys isteıdi eken.
Túsinikti ǵoı: máskeýlikter ózge ult ókilderin ólerdeı jek kórýge daǵdylanǵan. Aq saýsaq, aram tamaq, taqyr bas, qyzyl shash máskeýlikterge eliktegen álgi D. bir kúni ýkraınanyń Lýgansk jáne Donesk oblystarynda jatjurtqa baryp oıran salyp júrgen orystaryna kómektespekshi bolady. Avtobýsqa minip, satylap júrip qandastyrana jetip, Lýgansk áýejaıy úshin keskilesken atysta jaraqat alady. Budan keıin reseılik orystar qazaq jerinen kelgen qandastaryn - mensinbedi me, senbedi me, qorlady ma, – ol jaǵy belgisiz, áıteýir D. qaıtadan Qazaqstanǵa jetken...
D. jaqynda sottaldy, zań boıynsha 7 jyl qatań tártipti baqylaý túrmesinde qamaýda otyrýy kerek edi, kenet, qaralaýshy nemese aıyptaýshy prkýrordyń júregi «jylyp ketip» jat elge baryp, qolyna qarý alǵan adamǵa shartty túrde ǵana 3 jyl surady. Bir «ǵajaby» ádette qabaǵyn qar basqan sot buǵan kelise ketti...
Esesine, álemjelide ǵana «Reseıdiń aqparat quraldaryn Qazaqstanda taratýǵa tıym salý kerek» - dep, jáı ǵana óz pikirin aıtyp, sóz aıtqan (Eskerte keteıik: Shyǵys Qazaqstan oblysynyń turǵyny, ulty orys D. sekildi qolyna qarý alyp, soǵyspaǵan. Q.Ǵ.) Batys Qazaqstan oblysynyń týmasy, ulty qazaq, «Muhtar Aıjan» atty logıni bar qandas baýyrymyz «Ultaralyq qatynastardy qozdyrdy» degen bappen aıyptalyp, 3 jyl bas bostandyǵynan aıyryldy.
Osy eki úkimniń qaısysy ádildikke jatady?..
Qazaqsha aıtqanda: «Aıran ishken qutylyp, shelek jalaǵan tutylyp» turǵan joq pa?..
...Menińshe, qazaq pen orystyń arasyndaǵy túsinbeýshiliktiń basy - Kremlden bastaý alyp, kishkentaı keńsede qozyp jatyr. Mysaly, kúni búgin bizdiń atajurtyna kelgen oralman qaryndasymyz ári qandasymyz, 4 sábı qazaqtyń anasy Elvıra QADYROVAny orys tilin bilmegeni úshin ulty orys pen armán basshylary ýaqytsha jataqhanadan qýyp shyǵyp, jumystan bosatyp jiberipti.
«Ata-babamnyń ata qonysyna jat ulttyń tilin bilmegenim úshin qorlanamyn, ózge ulttardan azap kórem dep kóship kelgenim joq! Maǵan ózgelerdi aıdap salyp, tórt adamǵa urǵyzdy...» - dep, namystanyp, óz quqyn qorǵaýǵa umtylyp, nebári jumysyna Kelisim-shart qana suraǵan Elvırany muryndaryna esekqurt kirip, kimniń nanyn jep júrgendigin umytqan zorlyqshyl basshysymaqtary: «Ujymmen sıyspady» – dep mińgirleıtin kórinedi...
Sonda álgi basshysymaq-kelimsekter qazaqtyń qyzyn qandaı «qyzmetten» qýyp otyrǵanyn bilesiz be? Elvıra Qadyrovanyń «qyzmeti» – eden jýýshy...
Qazaqqa eden jýýdy bermeı, qazaqtyń jerindegi baspahansynan (jataqhana) qýatyndaı bular kimder?!.
Quqyq qorǵaý oryndary, ásirese, Ulttyq qapýipsizdik komıteti ultaralyq qatynastardyń asa názik másele ekendigin eskerip, erekshe saq ári muqıat bolýy kerek, dep oılaımyn.
Qajymuqan ǴABDOLLA