Qazaqstan Respýblıkasynyń Premer-Mınıstri S.N.Ahmetovke
Sonyń basty dáleli - 6 maýsym kúni Memlekettik hatshy Marat Tájın Eýrazıa ulttyq ýnıversıtetindegi Qazaqstan Respýblıkasynyń ulttyq tarıhyn zerdeleý jónindegi vedomstvoaralyq jumys tobynyń keńeıtilgen otyrysynda shetel qoımalarynan qazaq tarıhyndaǵy muralardy qaıtarýǵa shaqyrýy boldy. Munyń qazaqtyń sońǵy hany – Kenesary taǵdyryna tikeleı qatysy bar.
1836 jyly qazaq dalasy eki general-gýbernatorlyqqa bólindi. Kóshpeli qazaqtardyń óz atamekeninde «araqashyqtyq» saqtap, «jaǵalaýlyq syzyqtan» 15 shaqyrym aýlaq júrip, ózenderge jaqyndaýǵa quqy bolmady. Orys qorǵanystary áskerı garnızondarymen qazaq dalasyna arqandaı kerilip jatatyn. Qazaq dalasynyń qaq júreginde Aqmola bekinisi turdy. Óz atamekeninde erkin júrip úıregen qazaqtar osy bólinýge qarsy shyqty. Reseı bodandyǵyna qarsy Kenesary bastaǵan qazaqtardyń kóterilisi ondaǵan jylǵa ulasty.
Tóre tuqymynan shyqqan, 500 adal tóleńgiti janynda, patshadan polkovnık shenin alǵan Abylaıhannyń nemeresi, Qasym sultannyń ulyn kúndiz kúlkiden, túnde uıqydan aıyrǵan týǵan halqynyń taǵdyry emes pe edi?!
Kenesary hannyń tarıhtaǵy orny qazaq dalasynyń naǵyz patrıot-batyrlaryn – úsh júzdiń ókilderin Qazaq memleketine táýelsizdik alyp berý úshin mańaıyna toptastyra bilgendigi. Ol Azattyqtyń aq jolyna óziniń eki aǵasy – Sarjan men Esengeldini, ákesi –Qasym sultandy, inisi – Naýryzbaı batyrdy, aǵaıyndarymen qosa óziniń basyn da tikti.
Sol zamanda álemdi titiretken uly Napoleondy jeńgen Reseı ımperıasyna qarsy kóterilis uıymdastyrǵan Kenesary jaıynda orys tarıhshysy Nıkolaı Seredanyń ózi «Kenesarynyń qolbasshylyq darynyna kez-kelgen eýropalyq qolbasshy qyzyǵatyndaı edi!» dep jazyp qaldyrǵan. Reseı men Qoqan handyǵyna bir kezeńde qarsy shapqan Han Kenekem búgingi Almaty, Jambyl, Qyzylorda, Shymkent oblystaryna qarasty jerlerdegi qazaqtardy Qoqan qorlyǵynan qutqarmaq bolǵan.
Uly Dalanyń arda uly – Kenesary handy óltirip, basyn Batys-Sibir general-gýbernatory, graf Gorchakovqa alyp barǵan. Olar basty Birinshi Nıkolaı patshaǵa «dala búlikshisi Kenesarynyń basy» dep jetkizgen.
Sodan beri bizdiń uly babamyzdyń basy Peterbor qalasyndaǵy kórmege áskerı qundylyq retinde qoıylǵanyna bir ǵasyrdan asty. Qazaqstan azamattary, elimizdiń memlekettik emes uıymdarynyń ókilderi Reseı basshylaryna «basty» qaıtarý jóninde talaı ret usynyspen shyqty. Qansha hat jazylyp, suraý salyndy. «Reseıde Kenesarynyń basy joq» degennen basqa jaýap joq. Biz osylaı hat jazysyp júrgende tarıh dóńgelegi toqtaýsyz aınalyp jatyr.
Qurmetti Serik Nyǵmetuly!
Prezıdent Nursultan Nazarbaev «Qazaqstan-2050» Strategıasy – qalyptasqan memlekettiń jańa saıası baǵyty» atty Joldaýynda «Biz ulttyń tarıhı sanasyn qalyptastyrý jumysyn jalǵastyrýymyz kerek» dep atap kórsetti. Sodan beri elimizde ult rýhyn kóteretin is-sharalar jasalyp, naqty nátıjege qol jete bastady.
Sonyń basty dáleli - 6 maýsym kúni Memlekettik hatshy Marat Tájın Eýrazıa ulttyq ýnıversıtetindegi Qazaqstan Respýblıkasynyń ulttyq tarıhyn zerdeleý jónindegi vedomstvoaralyq jumys tobynyń keńeıtilgen otyrysynda shetel qoımalarynan qazaq tarıhyndaǵy muralardy qaıtarýǵa shaqyrýy boldy. Munyń qazaqtyń sońǵy hany – Kenesary taǵdyryna tikeleı qatysy bar.
1836 jyly qazaq dalasy eki general-gýbernatorlyqqa bólindi. Kóshpeli qazaqtardyń óz atamekeninde «araqashyqtyq» saqtap, «jaǵalaýlyq syzyqtan» 15 shaqyrym aýlaq júrip, ózenderge jaqyndaýǵa quqy bolmady. Orys qorǵanystary áskerı garnızondarymen qazaq dalasyna arqandaı kerilip jatatyn. Qazaq dalasynyń qaq júreginde Aqmola bekinisi turdy. Óz atamekeninde erkin júrip úıregen qazaqtar osy bólinýge qarsy shyqty. Reseı bodandyǵyna qarsy Kenesary bastaǵan qazaqtardyń kóterilisi ondaǵan jylǵa ulasty.
Tóre tuqymynan shyqqan, 500 adal tóleńgiti janynda, patshadan polkovnık shenin alǵan Abylaıhannyń nemeresi, Qasym sultannyń ulyn kúndiz kúlkiden, túnde uıqydan aıyrǵan týǵan halqynyń taǵdyry emes pe edi?!
Kenesary hannyń tarıhtaǵy orny qazaq dalasynyń naǵyz patrıot-batyrlaryn – úsh júzdiń ókilderin Qazaq memleketine táýelsizdik alyp berý úshin mańaıyna toptastyra bilgendigi. Ol Azattyqtyń aq jolyna óziniń eki aǵasy – Sarjan men Esengeldini, ákesi –Qasym sultandy, inisi – Naýryzbaı batyrdy, aǵaıyndarymen qosa óziniń basyn da tikti.
Sol zamanda álemdi titiretken uly Napoleondy jeńgen Reseı ımperıasyna qarsy kóterilis uıymdastyrǵan Kenesary jaıynda orys tarıhshysy Nıkolaı Seredanyń ózi «Kenesarynyń qolbasshylyq darynyna kez-kelgen eýropalyq qolbasshy qyzyǵatyndaı edi!» dep jazyp qaldyrǵan. Reseı men Qoqan handyǵyna bir kezeńde qarsy shapqan Han Kenekem búgingi Almaty, Jambyl, Qyzylorda, Shymkent oblystaryna qarasty jerlerdegi qazaqtardy Qoqan qorlyǵynan qutqarmaq bolǵan.
Uly Dalanyń arda uly – Kenesary handy óltirip, basyn Batys-Sibir general-gýbernatory, graf Gorchakovqa alyp barǵan. Olar basty Birinshi Nıkolaı patshaǵa «dala búlikshisi Kenesarynyń basy» dep jetkizgen.
Sodan beri bizdiń uly babamyzdyń basy Peterbor qalasyndaǵy kórmege áskerı qundylyq retinde qoıylǵanyna bir ǵasyrdan asty. Qazaqstan azamattary, elimizdiń memlekettik emes uıymdarynyń ókilderi Reseı basshylaryna «basty» qaıtarý jóninde talaı ret usynyspen shyqty. Qansha hat jazylyp, suraý salyndy. «Reseıde Kenesarynyń basy joq» degennen basqa jaýap joq. Biz osylaı hat jazysyp júrgende tarıh dóńgelegi toqtaýsyz aınalyp jatyr.
Qurmetti Serik Nyǵmetuly!
Búginde elimiz Táýelsizdik alǵanda azattyq úshin jan qıǵan uly babamyzdyń basyn Otanyna qaıtaryp, jer qoınyna tapsyra almaı jatqanymyz ulttyq qasiret týǵyzyp otyr. Álem tanyp, er Kenekem atpen júrgen jerdiń asty men ústi baılyqqa kenelgende urpaqtarynyń osylaı qoly baılanyp, namysy qaıralyp otyra bereme?! Kezinde uly aqyn babamyz – Mahambet Ótemisulynyń basyn onyń týystary, ultjandy azamattar Reseıden ákelip, týǵan jerdiń topyraǵyna tapsyra aldy emes pe?!Babamyzdyń basyn qaıtarýǵa baılanysty bizdiń usynysymyz bar: Úkimet qarajatyn qarastyryp tarıhshy-jazýshylardan jumys toby qurylsa. Topqa Kenesary ıdeıasyna berilgen bir azamatty jetekshilikke bekitip, Reseı Úkimetimen kelissóz júrgizýge quqyq berilse. Olar burynǵy jolmen júrip – qaǵazbasty bolmaı, isti birden bastap, Kenesary hannyń basyn alyp oralsa.
Eń sońǵy hanymyz Táýelsizdik jolynda jan qıǵan Kenesary hannyń basyn qaıtara almasaq eldigimizge syn! Sondyqtan oılanaıyq, aǵaıyn!
Qurmetpen, «Aq jol» fraksıasynyń depýtattary
Pikir qaldyrý