Halyqaralyq Adam quqy men zańdylyqtardy saqtaý búrosy basshysyna Qazaq Eliniń de óz quqyqtary men zańdylyqtary bar ekenin eskertemiz!..
Qazir eldiń kóbisiniń eleńdep kútip otyrǵany Qazaqstandaǵy saıası mıtıńiler týraly zań jobasy. QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń Qazaqstan halqyna joldaýynda kóterilip, QR Prezıdenti janyndaǵy Ulttyq Keńestiń alǵashqy otyrysynda qoldaý tapqan bul zań Parlament Májilisinde qabyldandy. Endi qazir Senatta talqylanyp jatyr.
Aty aıqaılap turǵan bul zań jobasy týraly áleýmettik jelide aıtpaı qalǵan adam az - túrli pikirler tolyp júr. Saıası mıtıńilerdi qashyp-pysyp, túkpir-túkpirde tyǵylyp ótkizip kelgen elde endi tek onlaın eskertýmen ǵana qalanyń ortalyq alańdarynda mıtıńi ótkizýge ruqsat bergen bul zań Qazaqstannyń demokratıalyq damýy jolyndaǵy ıgi qadam ekeni anyq.
Biraq Qazaqstan bıligi ne istese de, qandaı zań qabyldasa da, qarsy shyǵýdyń ózin "zańǵa" aınaldyryp alǵandar da óz mısıalaryn oryndap qalýda.
Taıaýda quqyqqorǵaýshy, Qazaqstandaǵy Halyqaralyq Adam quqyqtary men zańdylyqtardy saqtaý búrosynyń dırektory Evgenıı Jovtıstiń óziniń feısbýk paraqshasynda Saıası mıtıńiler týraly zań jobasyn synaǵan pikirin kózim shalyp qaldy.
Iá, sonymen Evekeń ne deıdi deseńshi?!.
Eń aldymen meniń kúmánimdi oıatqan másele - Jovtıs myrzanyń sheteldik sarapshylardyń pikirlerin aldyǵa tartyp, Qazaqstanda sheteldikter men azamattyǵy joqtarǵa da mıtıńige shyǵýǵa ruqsat berý kerek degen talaby.
Evgenıı Jovtıs myrza ózi zańger bolǵandyqtan biz de aldymen zańǵa júgineıik. Árıne, Jovtıs sekildi ózge eldiń, Ulybrıtanıanyń zańyna emes, ózimiz ómir súrip jatqan Qazaqstannyń Konstıtýsıasyn qaraıyq. Atazańymyzdyń 32 babynda
"Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary beıbit ári qarýsyz jınalýǵa, jınalystar, mıtıńiler men demonstrasıalar, sherýler ótkizýge jáne tosqaýyldarǵa turýǵa haqyly" dep, taıǵa tańba basqandaı jazýly tur eki tilde de. Konstıtýsıany qaıta qarap shyǵyńyz Jovtıs myrza, "Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary" dep tur munda, "sheteldikter men azamattyǵy joqtar" dep turǵan joq.
Jylannyń izin kórip, inin biletin Evekeńniń Konstıtýsıanyń qaı babyna qaraı qısaıyp otyrǵanyn da sezýge bolady. Ol Konstıtýsıanyń 12 baby, 4-shi tarmaǵyndaǵy: "Konstıtýsıada, zańdarda jáne halyqaralyq sharttarda ózgeshe kózdelmese, sheteldikter men azamattyǵy joq adamdar Respýblıkada azamattar úshin belgilengen quqyqtar men bostandyqtardy paıdalanady, sondaı-aq mindetter atqarady"-degenge jabysyp otyrǵan bolýy kerek shamasy. Anyqtap qarasańyz, bunda da "Konstıtýsıada, zańdarda ózgeshe kózdelmese"-dep jazýly tur, Eveke! Al Konstıtýsıanyń 32-shi babynda ne kózdelgenin joǵaryda aıtyp óttik.
Al Saıası mıtıńige sheteldikter men azamattyǵy joqtardyń qatysý quqy joqtyǵynyń zańdylyǵyn zańger myrzaǵa kózge shuqyp kórsettik. Endi bunyń Qazaq memleketiniń Táýelsizdigine tóner qateri de jetkiliktigi týraly da bir-eki aýyz aıta keteıik.
Sheteldikterge mıtıń ótkizýge ruqsat beretin bolsaq, erteń, mysaly AQSH-tyń Úkimettik emes uıymdaryna baılanysty sheteldikter kóshege shyǵýy múmkin. Qytaılyqtar jer surap, Reseılikter soltústikke kóz alartyp, sheteldikterdiń múddesin qorǵaǵan mıtıń bolsa, ne isteımiz? Memlekettik organdar olarǵa jaýap berýge mindetti bolady. Bizdiń elde... mıtıńige shyqqan azamattarynyń múddesin qorǵaǵan Qytaı, Reseı, Amerıka úkimetteri qysym kórsete bastasa, olarǵa jovtıster jaýap bere me?
Árıne, Evgenıı Jovtıs ózin qarjylandyryp otyrǵan sheteldiń jyryn aıtyp otyrǵanyn túsinemiz. Biraq Halyqaralyq Adam quqy men zańdylyqtardy saqtaý búrosy basshysyna Qazaq Eliniń de óz quqyqtary men zańdylyqtary bar ekenin eskertemiz. Iaǵnı, qaıdan qarjy alsa, sol eldiń, qaı tilde sóılese sol tildegi eldiń múddesin qorǵaǵysh Jovtısterge erip, jolda qalatyn jaǵdaıymyz joq.
Qazaqstanda ishki saıası jáne qoǵamdyq máselelerdi sheshýge tek qazaqstandyqtar ǵana quqyly bolýy kerek!
Qazybek ISA,
QR Prezıdenti janyndaǵy Ulttyq Keńes múshesi.
