Densaýlyq saqtaý mınıstri Eljan Birtanov «jeke karantın» talaptaryn qatań saqtaýdy surap, qazaqstandyqtardy óziniń jáne jaqyndarynyń amandyǵy úshin jeke qaýipsizdikke asa mán berýge shaqyrdy.

"Qurmetti dostar!
Men mınıstr retinde ǵana emes, eń aldymen koronavırýs epıdemıasynyń qaýip-qaterin jaqsy túsinetin jáne azamattardyń densaýlyǵy úshin erekshe alańdap júrgen adam retinde sizderge ótinish jasamaqpyn.

Dál qazir jaýapkershilikti moınymyzǵa alyp, árqaısymyz «jeke karantın» erejelerin muqıat úırener jáne ony ómir saltyna aınaldyrar kez keldi. Al indetti juqtyryp almaý úshin qarapaıym ǵana mynadaı sharalardy saqtasańyzdar bolǵany:

1.Jumysta, kólikte, kóshede, dúkende jáne t.b. jerlerde múmkindiginshe araqashyqtyqty saqtańyz;

2. Eger múmkindik bolsa keńsede emes, úıde otyryp jumys isteýge tyrysyńyz. Týys, dostarmen onlaın, vıdeo-qońyraý jáne ózge de jańa tehnologıalardyń kómegimen baılanys ornatyńyz;

3. Qoǵamdyq oryndarda maska kıip júrińiz;

4. Qoldy kem degende 20 sekýn sabynmen jıi jýyp, sanıtaızermen súrtińiz;

5. Ózińizdiń jáne otbasy músheleriniń temperatýrasyn jıi ólshep turyńyz" dedi mınıstri facebook-taǵy paraqshasynda.

Onyń sózinshe, atalǵan sharalar naýryz, sáýir jáne mamyr aılarynda tótenshe jaǵdaı kezindegi karantınde kóp kómektesken.

"Qazir álemniń keıbir elinde jáne Qazaqstanda da koronavırýs ınfeksıanyń ekinshi tolqyny júrip jatyr. Elimizde ekinshi tolqyn mamyr aıynyń sońynda karantın talaptaryn jeńildetkennen keıin bastaldy. Ókinishke qaraı, COVID-19 juqtyrǵandar sany birden artty.

Jaqynda Garvard qoǵamdyq densaýlyq saqtaý mektebi profesorynyń zertteý materıaly jarıalandy. Onda avtor beta-koronavırýs maýsymy, ımýnıtet jáne qarsy ımýnıtet týraly málimetterdi paıdalanyp, SARS-CoV-2 koronavırýsynyń taralýyn eseptegen. Aıtýynsha, kúzgi-qysqy kezeńde SARS-CoV-2 qaıtalanady dep boljaǵan jáne tolqyndy boldyrmaý úshin 2022 jylǵa deıin ortasha áleýmettik araqashyqtyqty saqtaý talap etilýi múmkin – osy ýaqytqa deıin ujymdyq ımýnıtet qalyptasady nemese vaksına ázirlep, ony paıdalanýymyz tıis. Qazir SARS-CoV-2 ımýnıtettiń dárejesi men uzaqtyǵy belgisiz, sondyqtan birneshe senarı esepke alynǵan. Materıal málimetteri boıynsha qysqa merzimdi ımýnıtet (40 apta) jasalýy múmkin, onda indet jyl saıyn qaıtalanady. Eger merzimdi ımýnıtet paıda bolsa, (104 apta) – eki jylda bir ret shyǵady. Al ómir boıǵy ımýnıtet – vırýstyń elımınasıasy bolsa, 2024 jyly qaıta órshýi múmkin: science.sciencemag.org
Bul jańa ınfeksıa. Búkil álem ony zertteıdi, boljam jasaıdy, indetpen kúresý joldaryn izdeıdi, dep atap ótti ol.

Mınıstr ınfeksıanyń taralýyn shekteýge baǵyttalǵan sharalar men jeńildetilgen karantın arasyndaǵy ortaq teńdikti taýyp, ony qalypty ómir saltyna aınaldyrý qajettigi týraly aıtty.

"Koronavırýs bizdi áli taǵy da ábigerge salary anyq. Sondyqtan, bul sharalarǵa mán berip, muqıat qaraýǵa májbúrmiz. Aldaǵy ýaqytta jaǵdaıy aýyr naýqastar sany artýy múmkin. Alaıda biz jedel járdemge kezek kútken pasıentter men adam ómirin qutqaryp úlgere almaı jatqan dárigerlerdi kórgimiz kelmeıdi.

Qazir oqýshylar men stýdentter demalysta. Ókinishke qaraı, kez kelgen bala, shákirt nemese stýdent ınfeksıany tasymaldaýshy bolýy múmkin. Olar dostarymen kezdesemin dep júrip, indetti juqtyryp alsa, úıdegi egde jastaǵy ata-ana, jasy úlken týystaryna úlken qaýip tóndiredi. Onyń zardaby da aýyr bolmaq.

5 maýsymda DDSU halyqtyń túrli toptaryna arnalǵan maskaǵa qatysty jańa usynym jasady. COVID-19 taralýynyń aldyn alý úshin mindetti túrde áleýmettik araqashyqtyqty (kem degende 1 metr) saqtaý kerek. Medısına qyzmetkerlerine, respıratorlyq aýrý sımptomdary bar adamdarǵa, halyqtyń osal tobyna kiretin adamdarǵa, sondaı-aq 1 metr araqashyqtyqty saqtaýǵa múmkindik bolmaǵan kezde maska kıý usynylady. Sonymen qatar, DDSU COVID-19 jeńil sımptomdary bar adamdarǵa medısınalyq maska kıýge (jáne medısınalyq kómekke júginý) keńes beredi. DDSU pandemıa joq dep málimdedi degen pikir qate, áńgime sımptomsyz pasıentter COVID-19 az juqtyratyny jáne jalpy onyń basqa adamdarǵa berilmeıtindigi týraly. Bul turǵyda, maskany tek indettiń sımptomdary baıqalǵan adamdarǵa, qosymsha aýrýlary bar qarttarǵa jáne 1 metr araqashyqtyqty saqtaý múmkin bolmaǵan kezde ǵana kıýge keńes beredi. Barlyǵynyń maska kıýi mindetti emes.

Sonymen, Siz «jeke karantın» erejelerine nemquraıly qaramaı, jaýapkershilik tanytsańyz otbasyńyzdyń, týys, dostaryńyz ben áriptesterińizdiń, qala men eldiń qaýipsizdigin qamtamasyz etesiz. Biz birge kúressek qana burynǵy ómir súrý saltymyzǵa, jumysqa tezirek oralamyz, týǵan-týys, jaqyndarymyzben qaýyshyp, erkin júrip-turýǵa múmkindik týady, qaıta saıahatqa shyǵamyz.

Ol úshin árqaısyńyzdan «jeke karantın» talaptaryn qatań saqtaýdy suraımyn! Óz basyńyzdyń jáne jaqyndaryńyzdyń amandyǵy úshin jeke qaýipsizdikke asa mán berińiz. Aýyrmańyzdar!" dep sózin túıindedi Eljan Birtanov