Ekolog, qoǵam belsendisi Arman Haırýllın jelidegi paraqshasynda Atyraý oblysynyń asa kúrdeli ekologıalyq jaǵdaıǵa dýshar bolyp otyrǵanyna jazyp, Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevqa ashyq hat joldady.
– Búgingi kúni Atyraý oblysy kúrdeli ekologıalyq jaǵdaıǵa dýshar bolyp otyr! Ár tań saıyn atyraýlyqtar uıqysynan munaı ónimderiniń ýly ashshy ıisinen basy aýyryp, júregi aınyp oıanady. Turǵyndar arasynda sozylmaly derttiń asqynýy alańdatpaı qoımaıtyn ózekti máselege aınaldy. Oblystyń ken oryndarynda kómirsýtekterdi óndirý, tazalaý, óńdeý jáne tasymaldaý prosesi áserinen atmosferalyq aýa, jer asty jáne teńiz sýlary, topyraq pen ósimdik, jan-janýar zardap shegip, adamdardyń densaýlyǵy nasharlaýda, – dedi Arman Haırýllın.
Onyń aıtýynsha 90-shy jyldardyń basynan búginge deıin jer qoınaýynan ónim óndirýshi kompanıalar qorshaǵan ortaǵa 4 mln tonnadan astam zıandy zattardy tastaǵan.
– Atmosferalyq baseınge tastalatyn munaıdyń árbir tonnasy 3,8-den 5,3 kg-ǵa deıin shyǵaryndylardy quraıdy. 2020 jyldyń ózinde qorshaǵan ortaǵa 200 myń tonnadan astam zıandy zattar (kúkirtsýtek, merkaptandar, azot jáne kúkirt qosylystary) taraıdy dep kútilýde. Al 90-shy jyldardyń basynan búginge deıin jer qoınaýynan ónim óndirýshi kompanıalar qorshaǵan ortaǵa 4 mln tonnadan astam zıandy zattardy tastaǵan. Osy ýyttar topyraq pen sýǵa taralyp, aýany lastap, adamdar men janýarlardyń aǵzasyna keri áserin tıgizedi.
Taıaý jyldary TSHO men NCOC kompanıalarynyń Teńiz jáne Qashaǵan ken oryndarynda kómirsýtek shıkizatyn óndirý qarqyny jylyna 60 jáne 39 mln tonnaǵa deıin artady dep josparlanýda. Turǵyndardyń aǵzasy fızıkalyq jáne psıhologıalyq turǵydan úlken tehnogendik júktemelerge tótep bere almaıdy. Akademık M. Dıarovtyń zertteýleri boıynsha 2001-2014 jyldar aralyǵynda oblys halqynyń naýqastaný kórsetkishi 50-64 paıyzdy kórsetken. Jańa qorlar tolyǵymen ıgerilse aýrýshańdyq kórsetkishi 3 esege deıin artady .
Eger úkimet bizdiń tabıǵı resýrstarymyzdy ekojúıege nazar aýdarmaı bez-bereket paıdalanýdy jalǵastyra berse, naqty tabıǵatty qorǵaý baǵdarlamalary men tujyrymdamalaryn bekitpese jaqyn arada aımaqta deni saý adam qalmaıdy!, – dep jazdy qoǵam belsendisi.
Pikir qaldyrý