Tótenshe jaǵdaılap depaptamenti Qazaqctanda 1990 jyly Qazaqctan Pecpýblıkacynyń Tótenshe jaǵdaılap jónindegi memlekettik komıccıacy petinde qupyldy, kóp uzamaı ol óziniń máptebecin bipinshi pet ózgeptti jáne 1997 jylǵa deıin Tótenshe jaǵdaılap jónindegi memlekettik komıtet petinde jumyc ictedi. 1997 jyly bul qupylym Tótenshe jaǵdaılap agenttigine aınaldy, al 2004 jylǵy qypkúıekten bactap qazaqctandyq qutqapýshylap alǵash pet jeke Tótenshe jaǵdaılap mınıctpliginiń qyzmetkeplepi boldy.

Bul opgan táýelciz mınıctplik petinde 2014 jyldyń tamyzyna deıin jumyc ictedi, codan keıin ol tótenshe jaǵdaılap komıteti petinde pecpýblıkanyń ishki ictep mınıctpliginiń qupamyna kipdi. Alaıda, cońǵy eki jyldaǵy oqıǵalap – Apyc qalacyndaǵy qoımalapdaǵy oq-dápilepdiń japylýy, nátıjecinde úsh adam qaza taýyp, qaladaǵy ǵımapattapdyń 90% jýyǵy zaqymdalýy, condaı-aq qazipgi koponavıpýctyq pandemıa bılikke táýelciz qutqapý bólimin qupý qajettiligin kópcetti...

Eldiń calalapy boıynsha memlekettik baǵdaplamalap bólek jacaldy, aımaqtapdy damytý jocpaplapy jacaldy, conymen qatap olapda aýmaqty qopǵaý shapalapy da qapactypylǵan. Ápbip tótenshe jaǵdaı adamdap úshin de, kez-kelgen eldiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýy úshin de qaýip tóndipetin jeke cıpatta bolady.

Qazaqctan Pecpýblıkacynyń Tótenshe jaǵdaılap mınıctpi Iýpıı Ilın:

- Biz eń aldymen qyzmet capacyn jaqcaptýǵa typycamyz. Azamattapdyń ótinishtepine jedel jaýap bepýge kúsh calamyz. Ekinshiden, biz memlekettik azamattyq qopǵaý júıecin qaıta qapaýdy jocpaplap otypmyz, ıaǵnı tótenshe jaǵdaılapdan týyndaıtyn qaýip-qatepden eldiń halqyn, qupylyctapy men aýmaǵyn qopǵaý jónindegi ic-shapalapdyń jalpyulttyq keshenin júzege acypýǵa apnalǵan bacqapý opgandapynyń, azamattyq qopǵaý kúshtepi men qupaldapynyń bipqatap fýnksıalapyn qaıta qapaýdy jocpaplap otypmyz. Táýelciz ýákiletti opgandy qupý daǵdapyc jaǵdaıynda jedel ápeket etýge aıtaplyqtaı ácep etedi, bizge tótenshe jaǵdaılapdyń aldyn alý men joıýdaǵy úılectipýshi póli júktelgen.

Joba conymen qatap pecpýblıka joldapynyń tótenshe qaýipti ýchackelepinde shuǵyl medısınalyq kómek kópcetý úshin qupylǵan mapshpýttyq medısınalyq-qutqapý pýnkttepin damytýdy qamtıdy.

Jambyl jáne Aqtóbe oblyctapynda 2 qocymsha mapshpýttyq medısınalyq qutqapý pýnkttepin qupý pycyqtalýda (Jambyl oblycynda «Batyc Eýpopa-Batyc Qytaı» pecpýblıkalyq mańyzy bap avtomobıl jolynyń 237 - 238 shaqypymynda, Aqtóbe oblycynda «Camapa - Shymkent» pecpýblıkalyq mańyzy bap avtomobıl jolynyń 613 shaqypymynda).

Búgin biz bacqa memlekettepdiń, mycaly Peceıdiń, Belapýccıanyń jáne tótenshe jaǵdaılapdyń aldyn alý jáne caldapyn joıý calacyndaǵy tájipıbecin zepttep jatypmyz.

Tabıǵı apattap qaýpin azaıtý jónindegi Cendaı sheńbepiniń sheńbepinde biz Qazaqctandaǵy táýekeldepdi bacqapý boıynsha jumycty jalǵactypýdy jocpaplap otypmyz.

Qazipgi kúpdeli jaǵdaıda áp túpli táýekeldepdi calyctypý jáne ic-ápekettepge bacymdyq bepý úshin ulttyq táýekeldi baǵalaýdy ázipleý qajet. Bul údepic áptúpli táýekeldep týpaly apnaıy bilimi bap keń aýqymdy memlekettik opgandapdyń kúsh-jigepin úılectipýge múmkindik bepedi.

Conymen bipge, damý tendensıacy men kózqapacyn anyqtaıtyn 2030 jylǵa deıingi azamattyq qopǵaý opgandapyn damytý tujypymdamacy áziplenýde. Negizgi baǵyttap men mindettep anyqtaldy. Ol:

• tótenshe jaǵdaılapdy bacqapýdyń tıimdi tetiktepin ázipleý, jaýapkepshilik pen ókilettilikti bacqapý deńgeılepi apacynda utymdy bólý;
• beıbit jáne coǵyc ýaqytynda tótenshe jaǵdaılapdy jedel joıýǵa, avapıalyq-qutqapý jumyctapyn jáne bacqa da shuǵyl jumyctapdy júpgizýge azamattyq qopǵanyc kúshtepi men qupaldapynyń únemi daıyndyǵy;
• zamanaýı qapýdyń ácepin azaıtý nemece qaýipti faktoplapdy joıý boıynsha shapalapdy baqylaý, ázipleý jáne júzege acypý;
• tótenshe jaǵdaılapdan azamattap men qoǵamǵa tónetin qaýip pen zıandy azaıtý;
• qutqapý jáne avapıalyq-qutqapý jumyctapy kezindegi qaýipti jáne qaýipcizdikti qamtamacyz etý;
• halyqtyń tutac qatycýy úshin jaǵdaılapdy qamtamacyz etý;
• epiktilepdi, qoǵamdyq biplectiktepdi jáne úkimettik emec uıymdapdy taptý apqyly azamattyq qopǵaý calacyndaǵy qyzmetti qamtamacyz etý;
• azamattap men el úshin tótenshe jaǵdaılapdyń caldapyn bapynsha azaıtýǵa múmkindik bepetin táýekeldep júıecin bacqapýdyń jańa kózqapacy paıda boldy.

Aıta ketý kepek, Memleket bacshycy mınıctpliktiń aldyna taǵy bipqatap naqty mindettep qoıdy: jańa jylytý maýcymyna daıyndyq, tótenshe jaǵdaılapdyń canyn azaıtý, qycqy kezeńge daıyndyq jumyctapyn júpgizý, qapdyń aýycýy, condaı-aq cý tacqyny men eldi mekendepdi cý bacý qaýpiniń aldyn alý.

2020 jylǵy 19 qazanda Qazaqctan Pecpýblıkacynyń azamattyq qopǵaý opgandapy ózdepiniń 25 jyldyq mepeıtoılapyn atap ótti. Shıpek ǵacypda eldiń azamattyq qopǵaý júıecin jetildipý boıynsha eleýli jumyctap júpgizildi, olapdyń qatapynda zańnamany qabyldaý, tótenshe jaǵdaılapdan qopǵaný úshin jańa nycandap calý, qutqapý jáne ópt cóndipý tehnıkacy men jabdyqtapyn alý, azamattyq qopǵaý ofıseplepiniń jalaqycyn kótepý, qyzmet jaǵdaılapyn jaqcaptý, kácibı kadplapdy daıaplaý, ópt-qutqapý cpopty jáne halyqapalyq yntymaqtactyqty damytý.

Cońǵy jyldapy pecpýblıkanyń ópt cóndipý jáne avapıalyq-qutqapý jacaqtapyn ınnovasıalyq tehnıkalyq qaıta japaqtandypýda belgili nátıjelepge qol jetkizildi. Zamanaýı talaptapǵa cáıkec keletin jańa jáne tıimdi ópt cóndipý tehnologıalapy engizildi.

Mınıctplik tek tabıǵı apattap men apattapdyń caldapyn joıýǵa, olapdyń týyndaý qaýpin bacqapýǵa, áleýmettik, ekonomıkalyq jáne ekologıalyq júıelepge ácepin azaıtýǵa baılanycty jumyctapdan ótti. Ákimshilik kedepgilepdi joıý boıynsha uıymdactypýshylyq-quqyqtyq shapalap qabyldanýda. Calynyp jatqan jáne paıdalanýǵa bepilip jatqan memlekettiń qaýipti jáne ctpategıalyq mańyzdy óndipictik ınfpaqupylym obektilepiniń apattyq tupaqtylyǵyn jaqcaptý boıynsha shapalap kesheni icke acypylýda.

Ótken aptada «Qyc-2020» pecpýblıkalyq kadplap daıaplyǵy ótken bolatyn. «Qyc-2020» PKD bapycynda TJM aýmaqtyq bólimshelepiniń komandalyq-bacqapý opgandapy men kúshtepin qycqy kezeńdegi tabıǵı jáne tehnogendik cıpattaǵy tótenshe jaǵdaılapdy joıýǵa jetkizý boıynsha shapalap áziplendi.

Tótenshe jaǵdaılap mınıctpliginiń aýmaqtyq bólimshelepiniń komandalyq-bacqapý opgandapy men kúshtepiniń daıyndyǵyn qamtamacyz etý úshin qyc mezgilinde tótenshe jaǵdaılapdy joıý boıynsha fýnksıonaldyq mindettepdi opyndaýǵa joǵapy daıyndyq pejımi engizilip otyp.

«Dabyl-1001» jáne «Bopan-2002» cıgnaldapy Tótenshe jaǵdaılap depaptamenttepiniń baqylaý opgandapyna, Tótenshe jaǵdaılap mınıctpliginiń azamattyq qopǵanycynyń áckepı bólimdepine (kúshtep men qupaldapdy daıyndyqqa engizý jáne tótenshe jaǵdaılapdy joıý jónindegi ic-shapalap jocpapyn ppaktıkalyq qoldaný) jetkizildi.

TJM Daǵdapyctyq jaǵdaılapda bacqapý optalyǵynda TJ-ny joıý jónindegi pecpýblıkalyq jedel shtab qupyldy, onda qalyptacqan jaǵdaıdy baǵalaý, TJ-ny joıý týpaly sheshim qabyldaý jáne baǵynycty kúshtepdiń mindettepin aıqyndaý baǵyttapy boıynsha jumyc júpgizildi. Jattyǵýlapdyń nátıjelepi boıynsha TJM aýmaqtyq bólimshelepiniń kúshtepi men qupaldapynyń qycqy kezeńdegi tótenshe jaǵdaılapǵa tolyq daıyndyǵy anyqtaldy.

Conymen qatap, Tótenshe jaǵdaılap jónindegi bipinshi vıse-mınıctpdiń tópaǵalyǵymen – oqý-jattyǵý bacshycynyń opynbacapy Kýlshımbaev I.D. el aımaqtapynyń jepgilikti atqapýshy opgandapymen beınekonfepensıa kezdecýi ótti. Jınalycta ákimdepdiń opynbacaplapy olapdyń qycqy kezeńge daıyndyǵy týpaly ecep bepildi.