Ókinishti. Álem sportshylarynyń saıqymazaq Sashanyń (Borat keıipkerin) Qazaqstandy kelemejdeý úshin áleýmettik jelilerdi paıdalanýy qalypty jaǵdaıǵa aınalyp ketkendeı. Ashyqtan- ashyq namysymyzdy aıaqqa taptap, memleketimizdi mazaqqa aınaldyryp jatsa da, bizdiń quzyrly organdaǵylar lám-mım dep jaq ashpaýy- kúdik týdyratyny jasyryn emes.

Jaqynda qazaqstandyq kásipqoı boksshy Gennadıı Golovkınniń kezekti qarsylasy, orta salmaqtaǵy IBF chempıony Davıd Leme óz Tvıtter akkaýntyna Borattyń fotosyn júktegen. Kanadalyq sportshy Golovkınmen jekpe-jegi aldynda osylaı ázildemek bolǵan-mys.

“Halaıyq, osy ýaqytqa deıin myna jigit (Borat – red. eskertpesi) kelmeı turyp, Qazaqstandy bildik dep ózgelerdi aldamaı-aq qoıyńdar.  GGG odan keıin keldi (jaı qaljyń, renjip júrmeńder)”, – dep jazǵan boksshy.

Bul álemdik deńgeıdegi sport juldyzdarynyń Qazaqstandy jáne qazaqstandyqtardy kelemejdegen alǵashqy jazba emes.

Osydan birneshe kún buryn, túrkıalyq «Galatasaraı» fýtbol klýbynyń oıynshysy, shyqqan tegi nemis Lýkash Podolskıı óziniń Tvıtterine Borattyń sýretin júktep ázildegen bolatyn. Áziliniń arty halyqaralyq janjalǵa ýshyǵyp kete jazdaǵan nemis fýtbolshysy dereý keshirim suraǵan edi.

Sonymen qatar, fınlándıalyq «HIK» komandasy da qazaqstandyq jankúıerlerdi Borattyń túrin basqan, jalańash denesiniń sýretimen ashýlandyrǵany áli esimizde.

2012 jyly Kýveıtte nysana kózdeýden ótip jatqan chempıonatta Qazaqstandy álemge masqara etken oqıǵa oryn aldy. Jarysta birinshi oryn alǵan jerlesimiz Marıa Dmıtrenkony marapattaý kezinde Qazaqstan gımniniń ornyna brıtandyq saıqymazaq Sasha Baron Koenniń «Borat» fılminde aıtylǵan án oryndalǵan. 

Odan qalsa, Almaty men Astanada ótken qysqy Azıada kezinde Kók týymyz aıaqqa taptalyp, mazaq bolyp edik.
Sosyn Parıjde ótken aýyr atletıkadan álem chempıonatynda elimizdiń sportshysy Zýlfıa Chınshanlo altynnan alqa taqqanda, Qazaqstannyń eski ánurany shyrqalyp, taǵy bir masqaramyz shyqqan. Buǵan da qyńq degen quzyrly organ joq.
Qostanaıdaǵy shańǵy festıvaliniń ashylý saltanatynda da ánurannyń ornyna ánshi Rıkı Martınniń «Livin 'La Vida Loca» degen áni oınaǵany álemge jarıa boldy.
Ol az deseńiz, jaqynda osy Qostanaıdaǵy oqıǵany sóz etip turyp taǵy bir saıqymazaq - ınternet-shoý júrgizýshisi Stas Davydov degen bireý Qazaqstan Ánuranyn dóreki sózdermen ("Eto dermo ı estgımn Kazahstana?" deıdi) mysqyldady. 
Bir aqıqaty  qansha márte memlekettik rámizderimiz qorlanyp, memleketimizdi ashyq masqaralap jatsa da,  atalǵan oqıǵalarǵa sebepker bolǵandardy qatań jazalaýǵa qudiretimiz jetken emes. Kerisinshe, ózimizdiń qazaqstandy azamat «kók týdy» kókke kóterip, patrıottyqtyń naǵyz úlgisin kórsetip jatsa, bizdiń shash al dese bas alatyn polısıa 300 myńdap aıyppul salady. Bul qazaqstandyq polıseılerdiń atyna jaǵylǵan daq kópke deıin óshe qoımas.

Brıtandyq saıqymazaq Sasha Baron Koenniń «Borat nemese Qazaqstan halqynyń mártebesi úshin Amerıkadaǵy mádenı zertteýler» atty fılmi Qazaqstan terrıtorısynda tyıym alynǵan fılmder tizimine engenimen, álem memleketterinde erkin aınalymǵa shyqqan. Qazaqstandy kúlli álemge ashyq masqaralaǵan brıtandyq «kloýn» anaý-mynaý emes, «Altyn globýs»  júldesine ıe bolǵan.

Munymen qatar, tanymal brıtandyq «The Guardian» basylymy 2014 jyly  “Postkeńestik álem: 15 memleket jaıynda ne bilý qajet” degen maqalasynda Borat pen Shyńǵysqandy eń tanymal qazaqtar dep kórsetken.

Al qazaqstandyq kásipqoı boksshy Gennadıı Golovkınniń ózi bolsa, «týyndydaǵy ázilder orynsyz jáne aqyl-esi durys adamnyń is-áreketine jatpaıdy. Ol Qazaqstan emes. Naǵyz Qazaqstan múldem basqa»,-degen.
Al, fransıalyq «Parızıent» gazeti «qazaq rejıseri E.Raqyshev «Borattyń» jalǵasyn túsirmek» dep jazady. Jańadan túsiriletin fılmniń basty keıipkeri – amerıkandyq, tez eligýge boı aldyrǵysh Borat Qazaqstanǵa saparmen keledi. Ol aldymen «qazaq jeri shóleıt dala, ári bir artta qalǵan, buratana halyqtyń mekeni» degen oıda bolady. Biraq ol dáýleti shalqyǵan jáne munaıǵa baı memleketke tap bolyp, tań qalady, dep jazady basylym. 

Já, joǵarydaǵy biz atap ótken keleńsizdikterdiń birde-bireýi óz tıisti jazalaryn alǵan emes. Aldymen aıyzyn qandyryp abyroımyzdy aırandaı tógedi de, artynan keshirim surap qutylady. Bul ne basynǵandyq?! Sirá, bizdiń tuqym-qanymyzda mundaı bolmasa kerek edi...

Kanadalyq boksshy da  Golovkınniń shamyna tıemin dep búkil Qazaqstan jurtynyń namysyna tıgenin ańǵarmasa kerek-ti. Al QR Syrtqy ister mınıstrligi bundaı masqaralaýlarǵa nege únsizdik tanytyp otyr?  Kezindegi Reseı saıasatkerleri Jırınovskıı, Lımonov sekildi Qazaqstandy joqqa shyǵarǵandarǵa qoldanylǵan jaza, «non granta persona»  Podolskıı, Lemelerge nege qoldanylmaıdy?  Taǵy da «jaý ketken soń, qylyshyńdy boqqa shaptyń» kerin ketirip otyra beremiz be?

Nurgeldi Ábdiǵanıuly