QR Bas prokýratýrasynyń málimetterine súıensek, Qazaqstan Respýblıkasynda jańa qylmystyq kodekstiń engizilgeninen keıin sońǵy jarty jylda salynǵan aıyppul kólemi 44 paıyzdan 50 paıyzǵa deıin artqan. Bul týraly «Qamshy» portaly Today.kz-ke silteme jasaı otyryp habarlaıdy.

Qazaqstan aýmaǵynda qylmystyq kodeksti gýmanızasıalaǵannan keıin jarty jyldyq eseptik kezeń qarsańynda múmkindigin shekteý jazasy kúsheıip, qylmystyq iske tartylǵandar sany 30 paıyzǵa artqan.

QR Bas prokýratýrasynyń málimetterine súıensek, qoǵamdyq jumysqa jegilgender kólemi 4 esege kóbeıip, aıyppul salynǵandar kórsetkishi 6 esege ulǵaıǵan.  Sońǵy jarty jyldyqta shartty túrde bostandyǵynan aıyrylǵandar – 13,2 paıyzǵa artqan.

Al, sybaılas jemqorlyq quryǵyna ilingenderdiń sany 102 adamǵa jetse, olardyń aınalymyndaǵy para somasy – 2,3 mıllıard teńgeden asyp jyǵylǵan. Jańa Qylmystyq kodekstiń arqasynda memleket qazynasyna 500 mıllıon teńge qaıtarylǵan.

Al bas bostandyǵynan aıyrý jazasy 3 254 adamǵa taǵaıyndalǵan. Bul jalpy qylmysqa shatylǵandardyń 26 paıyzyn qurap otyr. 2014 jylmen salystyrǵanda bul kórsetkish 37 paıyzdy quraǵan bolatyn.

Osy rette Qazaqstandaǵy sybaılas jemqorlyqqa shatylyp, temir torǵa toǵytylǵandardyń kórsetkishi alǵash ret 26 paıyzǵa deıin tómendegen.

Túıin 1: «Alaǵan qolym- beregen» degen kesirli mátelge qumartqan halyqtyń bolashaǵy qandaı bolmaq deımiz-aý?! Dese de, paraqorlyqqa qurylǵan búrokratıalyq memlekette basqasha ómir súrý múmkin emes ekendigin eskersek...

Qarapaıym mysaly, perzentińiz perzenthana kórgen sátten bastap kók qaǵazdyń qulaǵyn kórsetýińiz kerek bolady. Bul sizdiń qalaýyńyzdan tys bolýy bek múmkin. Balańyz balabaqshaǵa barsa da, mektepte oqysa da, ýnıversıtetke tússe de, jumysqa ornalassa da para berýge «paryzdar» bolatynyńyzdy umytpaǵaısyz. Kóshedegi ala taıaq ustaǵan jol polısıalarynyń ózi sizdiń qaltańyzdaǵy aqshanyń kózin kórse boldy, zańyńyzdy dál bir ózi jazyp shyqqandaı, attap óte shyǵatynyn kúndelikti tirshilikte kózimiz kórip júr emes pe? Berýshi kim – alýshy kim? Qarapaıym qarasha men memlekettik qyzmetkerler! Iaǵnı, bul jerde «beregen qolyńyz alaǵan» emes, «beregen qolyńyz beregen»! Qazirgi qoǵamda para – ashyq saýda kózine aınalyp ketkeni jasyryn emes. Paramen ustalsań, paramen qutylasyń! Solaı ǵoı, á?

Mysaly, Bas prokýratýra usynǵan málimetterge súıensek, ótken jylmen salystarǵanda zańdy belshesinen basyp ótpek bolǵan sot oryndaýshylar men sot tóraǵalary – 12,4 paıyzdy qurapty. Munyń syrtynda qutylyp ketkeni qansha, quryqqa ilikkeni qansha?!

Al memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha partıa 2015 – 2025 jyldarǵa arnalǵan Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl baǵdarlamasyn ázirlegen. 2014 jyldyń shildesinen bastap Baǵdarlama jobasy qoǵamdyq talqylaýǵa usynyldy. Bastaýysh partıa uıymdary, óńirlik fılıaldar, QR Parlamenti depýtattary, sarapshylar, qoǵamdyq uıymdardan 800-den asa usynys kelip túsken.

Túıin: Fransýz fılosofy Sharl Lýı «qolynda bıligi bar adam qylmys jasaýǵa beıim bolyp turady» depti. Iá, «balyq basynan shirıdi» degen jıi aıtamyz. Biraq, aıran ishkender qutylyp, shelek jalaǵandan tutylyp jatqanynda kózimiz kórip júr ǵoı.

Nurgeldi Ábdiǵanıuly