«Jas Alashtyń» ǵasyrlyq mereıtoıy. «Qazaqtyń úni – «Jas Alash» kitabynyń tusaýkeseri ótti

/image/2022/03/19/crop-47_23_675x1201_a5780223-3f11-4320-acf4-24c5c8bd9fa4.jpeg

Búgin Almatydaǵy Ulttyq kitaphananyń N. Dáýletova atyndaǵy úlken zalynda «Jas Alash» respýblıkalyq, qoǵamdyq-saıası gazetiniń 100-jyldyǵyna oraı jaryqqa shyqqan «Qazaqtyń úni – «Jas Alash» kitabynyń tusaýkeseri ótti.

Jastar basylymynyń mereıtoıyna arnalǵan is-sharany qorytyndylaý aıasynda atalyp ótilgen basqosýda únparaqta ár jyldary qyzmet etken jýrnalıser tarapynan basylymnyń ótkeni týraly estelikter tilge tıek etilip, onyń qazaq qoǵamynyń qalyptasý jolyndaǵy róli áńgime ózegine aınaldy.

«Jas Alashtyń» alǵylqy nomeri 1921 jyly 22 naýryzda Tashkentte jaryq kórdi. Onyń tuńǵysh redaktory Ǵanı Muratbaev bolsa, jaýapty hatshysy İlıas Jansúgirov edi.

Gazettiń kórshiles Ózbekstanda baspa betin kórýi de negizsiz  emes. Ótken ǵasyrdyń 20-jyldary Tashkent Orta Azıa memleketteriniń rýhanı astanasy bolýyna oraı, sol kezde osy elderdegi jastardyń basyn biriktiretin odaq ataýy túrki álemine oraılastyrylyp, «Túrki álemi komsomol jastar odaǵy» dep atalǵan. Osy «TKJO-nyń» alǵa qoıǵan josparlarynyń oryndalýyna muryndyq bolatyn, qazaq jastarynyń únparaǵy syndy bir jastar basylymy qajettigin aıtyp, bastama kótergen de Ǵ. Muratbaev bolatyn.

Alǵashqy sany arab qarpiniń tóte jazýymen jaryq kórgen basylym qazaq jastarynyń namysyn oıatyp, olardy rýhanı saýattandyrýǵa baǵyttaldy. Desek te, solkezdegi qarjy tapshylyǵyna oraı jabylýdyń az-aq aldynda qalǵan gazettiń ataýy da   «Órteń, «Jas qazaq» (1923j), «Lenınshil jas» (1924-25jj), «Jas qaırat» (1926-27jj.) bolyp san márte ózgerdi. Ol óziniń túpki «Jas Alash» ataýyn tek elimiz egemendikke qol jetkizgen kezde ǵana qaıtaryp aldy.

Gazet betinde ustaz-ǵalym B.Kenjebaev, qazaq detektıviniń atasy K.Toqaev, aqyn J.Moldaǵalıev, maıdanger B.Jandosaıdyń qoltańbasy qaldy. Sh. Murtaza men S. Berdiqulovtardyń ózgeshe redaktorlyq mektebi qalyptasty. 70-jyldary osy basylymnan qanattanǵan A.Seıdimbek, F.Ońǵarsynova, M.Shahanov, O.Bókeı syndy qalamgerler qazaq ádebıetindegi dara tulǵalarǵa aınaldy.

80-jyldary gazettiń taralymy 350 myńǵa deıin jetti. 2000 jyly eń úzdik gazet atanyp, «Altyn juldyz» belgisin ıelengen, búginde 37-shi redaktor Qaırat Mátirekov jetekshilik etetin basylymnyń qazirgi taralymy 17000 bolsa, el. nusqadaǵy kúndelikti qaralymy 18000. «Jas Alashtyń» óz tilshilerimen birge, Aqmola, Qaraǵandy, Túrkistan, Pavlodar, Qyzylorda, Jambyl, Batys Qazaqstan, Almaty oblystaryndaǵy menshikti tilshileri de oqyrmandardy ár óńirdiń qoǵamdyq-saıası, mádenı-tarıhı ómirine qatysty tushshymdy maqalalarymen sýsyndatyp keledi.

Foto: Jas Alash gazetiniń redaksıasynan

Burynnan qalyptasqan dástúrdi jańǵyrtýshy jastar gazeti qashanda ulttyq múddeni joǵary qoıatyn týrashyldyǵymen, ádildigimen erekshelenedi. «Toǵanaı-T» baspasynan jaryq kórgen, kólemi 37 baspa tabaqtan turatyn «Qazaqtyń úni – «Jas Alash» kitabynyń qurastyrýshy-redaktory, jýrnalıs Araı Saharıeva. «Jas Alash»: Keshe», «Esimderi el esinde», «Kózden ketse de, kóńilden ketpeıdi», «Jas Alash» – qazaq baspasóziniń qara shańyraǵy», «Aımaq ajaryn aıshyqtaǵan», «Jas Alash»: Búgin» atty alty bólimnen turatyn jınaqqa onyń shyǵý tarıhynan bastap, ár jyldary jaryq kórgen maqalalar men basylymda qyzmet etken tilshilerdiń estelikteri toptastyrylǵan.    

Pikir qaldyrý

Qatysty Maqalalar