Jut jeti aǵaıyndy. Oǵan daǵdarysty taǵy qosyńyz. Demek biz ómir súrip jatqan dáýirde jutqa taǵy bir aǵaıyn kelip qosylǵan. Búkil álemdi sharpyǵan ekonomıkalyq daǵdarys bizdiń eldi de aınalyp ótpesi anyq. Aınalyp ótpedi, týra keldi. Ásirese, bizdiń kórshimiz ári odaqtasymyz Reseıge jan- jaqtan sanksıalar salyp jatqanda bizge daǵdarys tolqyny jeńil tımesi belgili. Birden ońdyrmady, tól teńgemiz aınalasy bir jyl ishinde 50%- ǵa jýyq qunyn joǵaltty, zat baǵasy kún sanap qymbattady. Biraq úkimetimiz «kóretinderiń áli alda, óte úlken daǵdarys kele jatyr»,- dep qorqytady.
«Jaý jaǵadan alǵanda, bóri etekten» degendeı daǵdaryspen birge úkimet te jekeshelendirýdiń ekinshi kezegindegi nysandardy jarıa etti. «Qazmunaıgaz», «Qazaqfılm», «KEGOK», «Turǵyn úı jınaq banki» sıaqty óndiris, mádenıet, komýnaldyq qyzmetterdiń bárin qamtyǵan 278 nysan ózine jańa qojaıyn izdeýde. Satylymǵa shyqty, endi kim satyp alyp, kimniń qanjyǵasynda ketip, kimge jem bolyp, bolashaqta ne kúı keshemiz degen suraq bárimizdi mazalaıdy. Qaraǵandynyń kómiri, Jezqazǵannyń mysy sıaqty taǵy da sheteldikterdiń qolyna ketip, bir eldiń salyp bergen úıinde, bir eldiń jaryǵyn jaǵyp, bir eldiń saraıyna baryp konsert kóremiz be?
Osy jyldyń naqty málimetterine súıensek, qazaqstandyqtardyń táýelsizdikten beri túrli joldarmen shetelde tyqqan aqshalary 138 mıllıard dollardan asqan eken. Bul bizge málim bolǵany ǵana. Taǵy da qansha qarjy syrtqa shyqqany bir Allaǵa ǵana aıan. Al, qarapaıym qazaq óz jerinde bir baspanaǵa zar bolyp júrse, 500 myńnan astam qazaqstandyqtyń shetelde jeke úıleri bar eken. Elimizdegi baı men kedeıdiń alshaqtyǵy sonshama mıllıonǵa jýyq halyq nanyn áreń taýyp jep otyrsa, eń baı 50 adamynyń baılyǵy úsh oblystyń (Aqmola, Jambyl jáne Soltústik Qazaqstan) ishki óniminen asyp túsedi eken. Bizdiń el baılyǵyn syrtqa tasıtyn osynshama baılarymyzdyń ishinen qazaqqa qorǵan bolar bireýi tabylmaı ma? Daǵdarys kezinde úkimet te bizdiń osynaı kásipkerlemizge sengendikten, ózderi ıelik ete almaǵan nysandardy kóterý úshin olardan kómek suraý qadamyna kóshken bolar. Úkimet kómek surasa, olar iske kirisetin ýaqyty keldi. Óıtkeni, siz ben biz jáne qazaqtyń ótkeni men búgini bolmasa, olar bul baılyqqa jeke -dara qol jetkize almas edi. Demek, olar el qarjysyn shetke tyǵa bermeı, óz halyqynyń qalaı kún kórip jatqanyna mán berip, halyqtan alǵanyn halyqqa qaıta qaıtaratyn, el erteńin túzeıtin, urpaqqa alańsyz ómir syılaıtyn ulttyń azamatyna aınalýy kerek.
Dalalyq kóshpendiden qalalyq kóshpendige aınalǵan qazaqty úkimet baspanaly etýge qaýqarsyzdyq tanytyp, aqyry bul jaýapkershilikti ózgeniń moıynyna júkteýge nıet etýde. Bizdiń elde bul jaýapkershilikti moıynyna ala alatyn adamdardyń qarjylyq jaǵdaıynyń ábden jetetinin joǵary da aıtyp kettim. Endi tek, solardyń ishinen ultqa degen mahabbaty bul jaýapkershilikti moıynyna alýǵa jetetin qazaq tabylsa degen tilek qana bar. Baspana máselesi qazaqtyń ósip- ónýine tike qatysty, ózekti másele. «Turǵyn úı jınaq bankin» óz ıelegine alyp, bank sektoryn damytyp, halyqty baǵasy laıyqty baspanamen qamtasyz eter bolsa, bundaı jaýpkershilikti alǵan adamnyń ult aldynda abroıy asqaq bolar edi.
Qazir bizdiń úkimet degenine jetpeı qoımaıtyn boldy ǵoı, satam degenin satady. Sondyqtan, joǵarydaǵy nysandar ustaǵannyń qolynda, tistegenniń aýyzynda ketpes úshin bizdiń qaltaly azamattar ulttyq býrjýazıaǵa aınalýy tıis. Qarjysyn shetelge tyqqansha, qazaqtyń bolashaǵyna jumsar bolsa, ulttyń aldynda da, Allanyń aldynda da ary taza bolýmen birge- qurmeti sheksiz bolar edi.
Turdybek Qurmethan
