AQSH prezıdenti Tramptyń aınalasyndaǵylar taratqan aqparat Aq úıdiń AQSH – RF – Ýkraına prezıdentteriniń kezdesýi Vengrıa astanasy Býdapesht qalasynda ótetini josparlanyp jatqanyn aıqyndap kele jatyr. Úsh jarym jyl jalǵasqan soǵysta ortaq bitim tabýǵa umtylys keıingi bir aıda belsendi qalypqa tústi.
Tramppen birinshi bılik kezeńinen bastap qoıan-qoltyq qatynasta bolǵan Vengrıa premer-mınıstri Vıktor Orbannyń tóraǵalyǵymen ótetin eýropa elderi basshylarynyń samıtine daıyndyq bastalyp ketken kórinedi.
Aq úıdiń baspasóz hatshysyna Býdapeshtegi samıt týraly suraq qoıǵanda ol «Men bul aqparatty ne joqqa shyǵara almaımyn, ne rastaı almaımyn» dep jaýap beripti. Joqqa shyǵarmaǵanyna qaraǵanda kóptiń aýzynda júrgen Býdapesht samıti kem degende birneshe nusqanyń biri retinde qarastyrylyp jatqan bolýy yqtımal.
RF prezıdenti Pýtın kezdesýdiń Máskeýde ótkizýdi Trampqa usyndy, al Fransıa prezıdenti Makron bul tarıhı júzdesýdiń Jenevada ótkenin jón sanaıdy. Neıtralıtet pozısıadaǵy Shveısarıa syrtqy ister mınıstri de Pýtınge samıt kezeńinde qajetti saıası «ımýnıtet» usynýǵa daıyn ekenin aıtty.
Býdapesht nusqasy saıası rakýrstan qaraǵanda birqatar kedergige tap bolýy múmkin. Birinshiden, Orbannyń Tramppen óte jaqyn qatynasy RF tarapyn qanaǵattandyrmaýy múmkin. Ekinshiden, dál osyndaı terıtorıalyq kıkiljińge jol bermeýdi qamtamasyz etetin 1994 jylǵy Býdapesht kelisiminiń oryndalmaı otyrǵany. Eger AQSH, Ulybrıtanıa, Reseı dál osy kelisim talaptaryn buljytpaı oryndasa, ıadrolyq qarýdan bas tartqan Ýkraınanyń shekarasyna eshkim kóz alartpaýy kerek edi. Bul kelisim 2014 jylǵy qaqtyǵysta-aq ózektiligin joıǵan edi.
Aq úıdiń aldynan Zelenskıı kirdi, artynan eýropalyq prezıdentter kirdi. Trampty ortaǵa alyp, keıde ózara uzaq keńesti. Osy samıtti ótkizýge jáne aımaqtaǵy soǵys áreketterin toqtatýǵa belsendi aralasyp júrgen Germanıa kansleri Frıdrıh Mers birneshe apta ishinde Pýtın men Zelenskıı kezdesýi múmkin ekenin málimdedi. Artynsha Tramp bul kezdesýge aralasatynyn jáne qatysatynyn málimdedi. Tramptyń bul sózin Aq úıdiń baspasóz hatshysy da rastap, usynysty Pýtın de, Zelenskıı de qoldaǵanyn jarıalady.
Al RF syrtqy ister mınıstri Sergeı Lavrov Máskeý Ýkraınamen kelissózdi bastaýǵa qarsy emes ekenin, biraq barlyq proses satyly túrde óz tártibimen ótýi kerek dep sanaıtynyn aıtty. Lavrovtyń rıtorıkasyna úńilsek, ol Ýkraınanyń konstıtýsıasyn jatqa soǵyp, adam quqyqtaryn saqtaý máselelerine tereńdeıdi jáne osy soǵystyń negizgi sebepterin joıý týraly qaıtalaıdy. Bul – Reseıdiń óz degenine jetýge umtylatynyn kórsetetin fakt. Pýtın de, Lavrov ta osy rıtorıkadan tanbaýǵa taban tiregendeı. Eger Pýtın Zelenskıımen kezdesse, óziniń osy ýaqytqa deıin aıtqan «zańsyz prezıdent» degen ustanymynan attap, Zelenskııdiń legıtımdiligin moıyndaǵan bolyp sanalady.
Búgin ıtalıandyq admıral Djýzeppe Dragone basshylyǵymen NATO-nyń 32 qorǵanys mınıstri bas qospaq. Qarý-jaraq satyp alý men Ýkraınaǵa bitimgershilik kúshin jiberý máselesi qaralyp, aldaǵy samıtke usynylatyn tezıster de daıyndalady degen boljam bar.
Aq úıdegi kezdesýden keıin máseleniń sheshimi kórine bastady dep aıta almaımyz. Pýtın men Tramptyń kezdesý jáne Tramptyń talap-tilegi eýropalyq basshylardy birigýge májbúrledi. Osy kezge deıin RF-Ýkraına soǵysynan ázirge AQSH upaıy ǵana túgendeldi. Osynyń ózi Eýropaǵa ońaı soqpaı tur. Endi Pýtın upaıyn túgeldep, negizgi máselelerdi sheshýge umtylsa, aımaqtaǵy elderdiń jaǵdaıy múshkil bolmaq. Ýáde etilgen birer aptada biz tolyq kartınany kóre bastaıtyn sıaqtymyz.
