Naýryzbaı aýdanyna erekshe qajettilikteri bar azamattarǵa qoldaý kórsetý úshin jergilikti búdjetten 60 mıllıon teńge bólindi. Qazirgi tańda Almaty qalasy múmkindigi shekteýli azamattardy qoldaý, olardyń quqyqtaryn qorǵaý, ınklúzıany damytý baǵytynda keshendi saıasat júrgizip otyr. Qala ákimshiligi tek ınfraqurylymdyq ózgeristermen shektelmeı, qoǵamdaǵy stereotıpter men paternalıstik, ıjdıvendik kózqarastardy ózgertýge arnalǵan sharalardy ótkizip otyrady, dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi Azattyq Rýhy saıtyna silteme jasaı otyryp.
Áleýmettik qoldaýdyń negizgi kórsetkishteri boıynsha Almatyda jyl basynan beri on aıda myńdaǵan turǵyn ártúrli áleýmettik kómek alǵan. Máselen, iri aýdandardyń biri - Naýryzbaı aýdanynda 11 myńnan astam adam, shamamen 2 800 otbasy, ataýly áleýmettik kómek alady, al birjolǵy áleýmettik tólemder 12 myńnan astam adamǵa kórsetilgen.
Múmkindigi shekteýli azamattarǵa qoldaý jáne ınklúzıa
Naýryzbaı aýdanyna erekshe qajettilikteri bar azamattarǵa qoldaý kórsetý úshin jergilikti búdjetten 60 mıllıon teńge bólindi. Bul qarajat ınovasıalyq tehnıkalyq quraldar – zamanaýı arbalar, júris-turys qurylǵylary sıaqty ortopedıalyq jabdyqtardy satyp alýǵa baǵyttalǵan. Josparlanǵan 16 tehnıkalyq quraldyń 13-i satyp alynyp, olarǵa 45 mıllıon teńge jumsaldy. Sonymen qatar, 51 mıllıon teńge kohlearlyq ımplanttarǵa arnalǵan sóıleý prosesorlaryn aýystyrý jáne baptaý qyzmetterine bólinip, bul kómek 8 azamatqa kórsetilgen.
Halyqaralyq tájirıbege sáıkes, Ulybrıtanıa men Germanıada múmkindigi shekteýli azamattarǵa arnalǵan ortopedıalyq jáne komýnıkasıalyq quraldardy usyný olardyń eńbekke jáne qoǵamdyq ómirge qatysýyn arttyrǵan. Almatyda atqarylǵan sharalar osy tájirıbege uqsas, qoǵamdaǵy ıjdıvendik stereotıpterdi tómendetýge septigin tıgizedi.
Jumyspen qamtý jáne áleýmettik kásipkerlikti damytý
Ulttyq kásipkerlikti damytý jobasy aıasynda Almatynyń iri aýdanynda 3 700 turǵyn jumyspen qamtyldy. Onyń ishinde:
- 70 adam – áleýmettik jumys oryndaryna,
- 100 jas – jastar praktıkasyna,
- 1 800 turǵyn – qoǵamdyq jumystarǵa,
- 1 400 azamat – turaqty jumys oryndaryna ornalastyryldy.
AQSH-taǵy jáne Nıderlandydaǵy áleýmettik kásipkerlik modelderi osyndaı ıntegrasıalyq nátıjeler kórsetken, munda erekshe qajettilikteri bar adamdarǵa turaqty jumys oryndary beriledi, qoǵamdaǵy teńdik qaǵıdasy nyǵaıady.
Áleýmettik ortalyqtar jáne bilim berý baǵdarlamalary
Almatyda áleýmettik ortalyqtar men bilim berý baǵdarlamalary mańyzdy ról atqarady. «Otbasyny qoldaý ortalyǵy» men «Shyńǵa órleý» ortalyqtarynda kópbalaly jáne az qamtylǵan otbasylardyń áıelderine tigin isi, kosmetologıa, kompúterlik saýattylyq sıaqty suranysqa ıe mamandyqtar boıynsha oqytý júrgiziledi. Balalar shyǵarmashylyq, til úıretý jáne damytýshy úıirmelerge qatysady. Egde jastaǵy azamattar úshin «Belsendi uzaq ómir» ortalyǵy sport, bı jáne shyǵarmashylyq úıirmelerin uıymdastyrady. «TenQogam» ortalyǵy múmkindigi shekteýli adamdarǵa kompúterlik daǵdylardy meńgerý, aǵylshyn tilin úırený jáne kásipkerlik negizderin ıgerý boıynsha qoldaý kórsetedi.
Balalarǵa arnalǵan baǵdarlamalar: «DamuBala» tájirıbesi
«DamuBala» baǵdarlamasyna qala búdjetinen 15,1 mıllıard teńge bólingen. Baǵdarlama aıasynda 65 myńnan astam bala tegin úıirmeler men sport seksıalaryna qatysady. Ákimdik eseptik konsertter men ashyq is-sharalar arqyly baǵdarlamanyń oryndalýyn baqylaýda ustaıdy. Baǵdarlamanyń aıasynda balalar áleýmettik, shyǵarmashylyq jáne fızıkalyq turǵyda damıdy. Sonymen qatar olar erte jastan ınklúzıvti ortany qabyldap, árbir azamatqa teń qatysý quqyǵyn boıyna sińiredi.
Qoǵamdyq ózgerister jáne paternalıstik kózqarasty tómendetý
Almatyda paternalıstik jáne ıjdıvendik stereotıpterdi azaıtý úshin áleýmettik naýqandar, qoǵamdyq is-sharalar, aqparattyq jumystar júrgiziledi. Balalar men jastarǵa ınklúzıany úıretý arqyly bolashaqta bir-birine degen qurmet mádenıeti qalyptasady.
Almaty qalasynda múmkindigi shekteýli azamattardy qoldaý, áleýmettik ıntegrasıa, ınklúzıa jáne eńbekke tartý salasynda keshendi saıasat júrgizilýde. Múmkindigi shekteýli azamattarǵa ınovasıalyq quraldar, arnaıy ortalyqtardaǵy oqytý, áleýmettik kásipkerlik, balalar men jastarǵa arnalǵan ınklúzıvti baǵdarlamalar arqyly naqty qoldaý kórsetiledi. Bul tájirıbe paternalıstik jáne ıjdıvendik kózqarasty tómendetip, qoǵamda qurmet, ózara syılastyq jáne azamattardyń teń quqyqtary qaǵıdalaryn nyǵaıtady.
