قازاقتىڭ پوەزيا الەمىندە «كوكتەمنىڭ جازعا ۇلاسار جايساڭ شاعىندا» ءومىر ءسۇرىپ، ۇلى «ءبىر تويىندا» ايتىلاتىن ساعىنىش ولەڭىن ۇرپاعىنا اماناتتاپ كەتكەن قازاقتىڭ اقىنى - تولەگەن ايبەرگەنوۆ بيىل – 79 جاستا! ارۋ كوكتەم الماتىعا قانات قاعىپ، قۇس قاناتىنا ءمىنىپ كەلگەن سايىن ءار ناۋرىزدىڭ 8 جۇلدىزى، تولەگەن ايبەرگەنوۆ اقىننىڭ تۋعان كۇنى پوەزيا كۇنتىزبەسىندە قىزىل تۇسپەن بەلگىلەنىپ، جۇرەكتەردى جىرعا تولتىرىپ وتىرادى.
ءار كوكتەم سايىن اقىن تويى، پوەزيا مەرەكەسى الماتى پوليگرافيالىق كوللەدجىنە قوناقتاپ، كوللەدجدىڭ ۇلكەن زالىن ابىر-سابىر قىپ، جىر قازانىندا بۇرق-سارق قايناتىپ جاتۋى داستۇرگە اينالعان شارا. وتكەن اپتادا جىلداعى ءداستۇر بويىنشا ارۋ قالامىزدىڭ جاستارى جينالىپ «ايبەرگەنوۆ الەمى» اتتى ادەبي-ونەر بايگەسىن وتكىزدى. جىر دوداسىن الماتى قالاسى وكج-نىڭ №4 كىتاپحاناسىنىڭ ۇجىمى مەن ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىنىڭ ستۋدەنتى نۇربەك جاڭعابايەۆ بىرلەسە وتىرىپ ۇيىمداستىردى.
بايقاۋعا ەلىمىزدىڭ 14-20 جاس ارالىعىنداعى جوو، كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ، ورتا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىڭ ستۋدەنتتەرى مەن وقۋشىلارى قاتىسىپ، «مەنىڭ انكەتام» - ۇمىتكەردىڭ ءوزىن-وزى تانىستىرۋى، «مەن ەندى قارا ولەڭنەن قار بوراتام...» - اقىن ولەڭدەرىن مانەرلەپ وقۋ، «بارادى كەڭ دۇنيە انگە اينالىپ» - اقىن ولەڭدەرىنە جازىلعان اندەردى ورىنداۋ، «تولەگەن مۇراسى – جاستار نازارىندا» - اقىن رۋحىنا ەسكەرتكىش رەتىندە كارتينا، كەستە، پورترەت، ساحنالىق قويىلىم، قولونەر زاتتارى ت.ب. جانر تۇرلەرىندە جاسالعان اۆتورلىق شىعارمالارىن قورعاۋ نەمەسە ەستەلىكتەر ايتۋ، «ايبەرگەنوۆتىڭ ادەبي-اقىندىق الەمى» - اقىننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا بايلانىستى ۆيكتورينالىق سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ بولىمدەرى بويىنشا ب ا ق سىناۋعا مۇمكىندىك الدى.
سايىسقا قاتىسۋشىلاردىڭ ونەرىن باعالاۋ ءۇشىن تاعايىندالعان قازىلار القاسىنىڭ قۇرامىندا بەلگىلى ونەر قايراتكەرلەرى: اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەدوگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اعا وقىتۋشىسى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوسەنت، قالامى قارىمدى جۋرناليست، اقىن اتىنداعى رەسپۋبليكالىق «ايبەرگەنوۆ الەمى» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى، اقىننىڭ قىزى – سالتانات تولەگەن قىزى ايبەرگەنوۆا، اكتريسا، ع.مۇسىرەپوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر تەاترىنىڭ اسا كورنەكتى ءارتيسى، «قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى»، «دارىن» مەملەكەتتىك جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىنىڭ وقىتۋشىسى، پروفەسسور - اسەل مامبەتوۆا، اقىن، سازگەر، «دارىن» مەملەكەتتىك جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، رەسپۋبليكالىق «زاڭ» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى – بەكجان اشىربايەۆ، بىلىكتى كوررەكتور، «كىتاپ ءوندىرۋ مادەنيەتىنە قوسقان زور ۇلەسى ءۇشىن» وردەنىنىڭ يەگەرى – بوتاگوز فايزۋللا قىزى فايزۋللينا، جاس ءانشى، امىرە قاشاۋبايەۆ اتىنداعى دارىندى بالالارعا ارنالعان مۋزىكا مەكتەبىنىڭ ۇستازى – بالحيا مىرزاباي قىزى مەن وسى بايگەنىڭ بىلتىرعى جىلعى باس جۇلدەگەرى، الماتى پوليگرافيا كوللەدجىنىڭ ستۋدەنتى – ماتاي سەرىكبول بولدى.
سايىستىڭ شىمىلدىعىن قۇتتىقتاۋ سوزىمەن اشقان سالتانات ايبەرگەنوۆا «... وسى وقۋ ورنىنىڭ قابىرعاسىندا وتكەن جىلى دا تاماشا ءبىر پوەزيا كەشىنە كۋا بولعان ەدىك، مىنە، بۇگىنگى كۇنى دە وسىنداي ءبىر شارانىڭ الدىندا تۇرمىز. جىل سايىن وسىنداي جىر كەشىن وتكىزىپ كەلە جاتقان ۇيىمداستىرۋشىلارىمىزعا العىس ءبىلدىرىپ، بارشا قاتىسۋشىلارعا ساتتىلىك تىلەگىم كەلەدى» دەسە، اقىن بەكجان اشىربايەۆ ءوزىنىڭ «ايبەرگەنوۆ اتىنداعى ساعىنىش» ولەڭىن وقىپ، جىردان شاشۋ شاشتى. بالحيا مىرزاباي قىزى مەن نۇربەك جاڭعابايەۆ اقىننىڭ سوزىنە جازىلعان «اق ەركە – اق جايىق» اتتى اسەم ءاندى ورىنداپ، تىڭداۋشىلارىنىڭ ىقىلاسىنا بولەندى.
ال، قاتىسۋشىلار سايىستىڭ العاشقى ءبولىمىنىڭ وزىندە-اق، بايگەگە ۇلكەن دايىندىقپەن كەلگەندىگىن، قارا ولەڭنىڭ كەتىگىنە كىرپىش بوپ قالانا قويماسا دا، قارا جاياۋ ەمەستىگىن كورسەتتى. اتاپ ايتساق، اۋەناي باقىتگۇل اتتى ۇستازىمىز دايىنداپ اكەلگەن ۇمىتكەرىمىز – جولداسبايەۆا جانسۇلۋ ءوزىن-وزى تانىستىرعان ولەڭىندە قارا ولەڭنەن ورنەك ءورىپ، كەستەلەپ كەلە جاتقانىن كورسەتىپ، قازاقتىڭ فاريزا مەن مارفۋعا، اقۇشتاپ پەن بايانداي اقىن قىزدارىنىڭ جىر كوشىنىڭ جالعاسىنداي كورىندى. تاعى دا ءبىر كەستەلى ولەڭنىڭ ۇلگىسىن كورسەتە بىلگەن ۇمىتكەرىمىز – نۇرعالييەۆ امانعالي №4 ورتا مەكتەپتىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ وقىتۋشىسى جالعاسوۆا حاليما اپايىمىزدان ساباق العان.
اقىننىڭ ولەڭدەرىن ورىنداۋ سىنىندا №175 «جاڭا عاسىر» گيمنازياسىنىڭ وقۋشىلارى رىمعالييەۆا جانسايا مەن بولاتوۆا مادينا اقىننىڭ 30-عا تارتا ولەڭ-جىرلارىن جاتقا بىلەتىنىن ايتقاندا، كورەرمەندەر قوشەمەتىندە شەك بولمادى، ال راحيموۆ ەسكەندىر اتتى قاتىسۋشى اقىننىڭ «ءبىزدىڭ جىگىتتەر» ولەڭىن ءور سەزىممەن، اسقاق رۋحپەن تەبىرەنە وقىپ، قالىڭ كوپشىلىككە ەرىكسىز قول سوقتىردى.
اقىننىڭ جىرلارىن انگە قوسقان سىنىمىزدا تولەگەن جىرلارىنىڭ بەساسپاپتىعىنا جانە كەز-كەلگەن ادام بۇل جىرلارعا ساز جازا المايتىنىن، ناعىز تالانتتار عانا قالام تەربەي الاتىن كۇردەلى ونەر تۋىندىلارى ەكەنىنە كۋا بولدىق. بۇل بولىمدە بىردەن كوزگە تۇسكەن قاتىسۋشى №29 ورتا مەكتەپتىڭ وقۋشىسى ءالىمحان ابدىبەكوۆ اتتى جاس تالانت بولدى. ءالىمحان شىرقاعان ءشامشى قالداياقوۆ جازعان اقىننىڭ «جاڭعىرعان ماڭعىستاۋ» ءانى «قۇلاقتان كىرىپ، بويدى الىپ»، ءوزىنىڭ ادەمى تەمبرىمەن، كەڭ تىنىستى ديوپازونىمەن قازىلار القاسىن بىردەن بەستىك باعا قويۋعا ءماجبۇر ەتتى. وسىناۋ ايجامال اسىراۋ قىزى باسقارىپ وتىرعان، تالاي تالانت يەسىن تۋدىرعان ءبىلىم وشاعى قانداي بايقاۋ، قانداي ءىس-شارا بولماسىن بەلسەندىلىك تانىتىپ وتىراتىن كيەلى شاڭىراق ەكەنى، وسىنداي شاكىرتتەردى تاربيەلەپ وتىرعان امانگۇل يمانعالييەۆا سەكىلدى ۇستازدارىمىزدىڭ ەڭبەگى قاشان دا ەرەن ەكەنى ءمالىم. ادەمى ءان سالا بىلگەن قاتىسۋشىلاردىڭ اراسىندا كاكەن ءاليحان (جەتەكشىسى – ەرماحانوۆا جارقىناي)، ابيبۋللايەۆ ياحيا (جەتەكشىسى – پالۋانوۆا ساۋلە)، راحيموۆ ەسكەندىرلەر دە بولدى. تاعى دا ەرەكشە كوزگە تۇسكەن قاتىسۋشى الماتى ءسان جانە ديزاين كوللەدجىنىڭ ستۋدەنتى اينارا ابيىر قىزى تولەگەن اقىننىڭ «سەمەي» ولەڭىنە ءوزى ءان جازىپ، قالىڭ كوپشىلىكتىڭ نازارىنا ۇسىندى.
جىل سايىن جىر سۇيەر كورەرمەن اسىعا كۇتەتىن «تولەگەن مۇراسى – جاستار نازارىندا» بولىمىندە الۋان ءتۇرلى ءار جۇيرىك ءالى كەلگەنشە شاۋىپ جاتاتىن، وسى جولى ءا دەگەننەن كوزگە تۇسكەن تۋىندىلار كوشىن ياحيا ابيبۋللايەۆتىڭ ورىنداعان اقىن ولەڭدەرىنەن قۇرالعان «بالا ماحاببات» اتتى ينسەنيروۆكالانعان ليريكالىق كومەدياسى باستاعان ەدى. ءسوزسىز ءساتتى دراماتۋرگياعا قويىلعان، اقىن جىرى مەن ادەمى پلاستيكا ۇيلەسىم تاپقان 3 مينۋتتىق ءۇزىندىنىڭ باسى مەن اياعى بار، زاماناۋي تۋىندى ەكەندىگىنە، قاتىسۋشى سومداعان ءرولدىڭ جان-جاقتى اشىلا ءتۇسۋى جونىندە اكتريسا اسەل مامبەتوۆا سايىس سوڭىندا ەرەكشە توقتالىپ ايتىپ كەتتى. وسىنداي اتموسفەرادا جالعاسىن تاپقان ءالىمحان ابدىبەكوۆتىڭ «ساعىنىش-اقىن» اتتى تۋىندىسى، الماتى قارجى-قۇقىقتىق تەحنولوگيالىق كوللەدجى ستۋدەنتى قارابەكوۆ اسىلانبەكتىڭ قويىلىمى، نۇرعالييەۆ امانعاليدىڭ يلليۋستراسيالىق كارتيناسى، راحيموۆ ەسكەندىر سالعان اقىن پورترەتى بارشامىزدى تاڭداي قاقتىردى. اقىن رۋحىنا ەسكەرتكىش رەتىندە جاسالعان قولونەر بۇيىمدارى سالتانات اپايىمىز ىرگەسىن قالاپ، باسقارىپ وتىرعان اقىن اتىنداعى مۇراجايعا تابىس ەتىلدى.
سوڭعى ءبولىم اقىن ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا قاتىستى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ بارىسىندا جۇيرىكتەردىڭ وزا شاپقاندارى الدا كەلىپ، ەندى ءبىرى تاعى دا دايىندىقتىڭ ۇدەتىلۋىن قاجەتسىنىپ جاتتى.
ال، قورىتىندىعا توقتالار تۇستا ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ قۇرمەتتى قىزمەتكەرى بوتاگوز فايزۋللينا سايىسقا دارىندى شاكىرتتەرىن دايىنداپ اكەلگەن ۇلاعاتتى ۇستازداردى جەكە-جەكە ورتاعا شىعارىپ، ارنايى العىس حاتتار ۇسىنسا، ماتاي سەرىكبول ىنتالاندىرۋ سىيلىقتارىن تابىستادى. ادەبي-ونەر بايگەسىنىڭ مارتەبەلى ءۇشىنشى تۇعىرىن بالحيا مىرزاباي قىزى ءوز وقۋ ورىندارىنىڭ ءۇمىتىن ارقالاپ كەلگەن ونەرپازدار: جولداسبايەۆا جانسۇلۋ، شاحانوۆ ساتىبالدى مەن بولاتوۆا مادينالارعا ۇسىندى. قۇرمەتتى ەكىنشى ورىنعا يە بولعان نۇرعالييەۆ امانعاليدى، ىرىمعالييەۆا جانسايالاردى جانە وسى وقۋ ورنىنىڭ بىلىمگەرى ارگيمبەكوۆ باحتياردى اكتريسا اسەل مامبەتوۆا ماراپاتتادى. ۇزەڭگى قاعىستىرىپ تەڭ كەلگەن ءۇش ۇمىتكەر ابيبۋللايەۆ ياحيا، ابدىبەكوۆ ءالىمحان، ءماجيتوۆا اقەركەلەر ءبىرىنشى ورىنعا لايىق دەپ تانىلىپ، اقىن بەكجان اشىربايەۆتىڭ قولىنان ءوز سىيلىقتارىن الىپ جاتتى. باس قازى – سالتانات تولەگەن قىزى ايبەرگەنوۆا ۇلى ءدۇبىر سايىس قورىتىندىسى بويىنشا باس جۇلدەنى الماتى سەرۆيس كوللەدجىنىڭ ستۋدەنتى كاكەن ءاليحانعا تاپسىردى.
بۇل جەردە سايىستى ۇيىمداستىرۋشىلار مەن قاتىسۋشىلار سۇيىسە كەلىپ تابىسقان، اسىعا كەلىپ ماحابباتقا تۇنشىققان، قۇس قاناتىنا ءمىنىپ قالىقتاعان سەزىمدەردىڭ قۇشاعىندا بولىپ، پوەزيا قۇدىرەتىمەن تەبىرەنىپ، تەربەلىپ، ىرعالىپ جاتتى.
ءبىز، بارشامىز، وسىناۋ تاماشا باستامانىڭ كوشى العا ءجۇرۋىن، ايبەرگەنوۆ شىعارمالارى جاستار اراسىندا كەڭىنەن تارالۋىن قالاپ، كەلەسى جىلعى بايقاۋدى اسىعا كۇتەتىن بولامىز... ال، ءسىز نە دەيسىز، پاتشا كوڭىلدى وقىرمان قاۋىم؟!
شاراپات جىلقىبايەۆا
پىكىر قالدىرۋ